Ι. Παραθετικά επιθέτων

Α. Ομαλά παραθετικά

• Η επιλογή μεταξύ -ο- και -ω- για τις καταλήξεις των παραθετικών των δευτερόκλιτων επιθέτων εξαρτάται από το εάν η παραλήγουσα του επιθέτου στο θετικό βαθμό είναι μακρά ή βραχεία. Συγκεκριμένα:

  Εάν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι μακρά (π.χ. ξηρός), στα παραθετικά του επιθέτου χρησιμοποιείται -ο- (ξηρότερος, ξηρότατος).

  Εάν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι βραχεία (π.χ. σοφός), στα παραθετικά του επιθέτου χρησιμοποιείται -ω- (σοφώτερος, σοφώτατος).

  Ειδική περίπτωση αποτελεί η «θέσει μακρά» παραλήγουσα. Ως θέσει μακρά λογίζεται οποιαδήποτε συλλαβή –ανεξαρτήτως του φωνήεντος που περιέχει– εφόσον ακολουθείται από δύο ή περισσότερα σύμφωνα ή από διπλό σύμφωνο (π.χ. σεμνός, σεμνότερος, σεμνότατος).

• Προκειμένου να σχηματίσουμε τα παραθετικά ενός επιθέτου που στην παραλήγουσα του θετικού βαθμού παρουσιάζει δίχρονο φωνήεν (α, ι, υ), πρέπει να γνωρίζουμε ποια δευτερόκλιτα επίθετα έχουν το φωνήεν της παραλήγουσας μακρό και ποια βραχύ.

  Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας μακρό τα επίθετα:

  - ἀνιαρός, ἰσχυρός, ψιλός, φλύαρος, πρᾶος και λιτός, π.χ. ἀνιαρότερος, ἀνιαρότατος.    

  - που είναι σύνθετα με β΄ συνθετικό τα ουσιαστικά λύπη, κίνδυνος, ψυχή, θυμός, τιμή, νίκη και κῦρος, π.χ. εὐψυχότερος, εὐψυχότατος.

  Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ τα επίθετα που λήγουν σε:

  -ιος, -ικος, -ιμος, -ινος, π.χ. δόκιμος → δοκιμώτερος, δοκιμώτατος.    

  -ακος, -αλος, -αμος, -ανος, -ατος, π.χ. δυνατός → δυνατώτερος, δυνατώτατος.     

  -αρος, -υρος, -χος, π.χ. ἥσυχος → ἡσυχώτερος, ἡσυχώτατος.

• Ο πίνακας που ακολουθεί περιλαμβάνει τα πλέον εύχρηστα επίθετα που σχηματίζουν ανώμαλα παραθετικά:

  θετικός	συγκριτικός	υπερθετικός
  ἀγαθός	ὁ, ἡ ἀμείνων, τὸ ἄμεινον	ἄριστος, -η, -ον
  	ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον	βέλτιστος, -η, -ον
  	ὁ, ἡ κρείττων, τὸ κρεῖττον	κράτιστος, -η, -ον
  	ὁ, ἡ λῲων, τὸ λῷον	λῷστος, -η, -ον
  κακός	ὁ, ἡ κακίων, τὸ κάκιον	κάκιστος, -η, -ον
  	ὁ, ἡ χείρων, τὸ χεῖρον	χείριστος, -η, -ον
  καλός	ὁ, ἡ καλλίων, τὸ κάλλιον	κάλλιστος, -η, -ον
  μέγας	ὁ, ἡ μείζων, τὸ μεῖζον	μέγιστος, -η, -ον
  μικρός	ὁ, ἡ ἐλάττων, τὸ ἔλαττον	ἐλάχιστος, -η, -ον
  ὀλίγος	ὁ, ἡ μείων, τὸ μεῖον	ὀλίγιστος, -η, -ον
  πολύς	ὁ, ἡ πλείων, τὸ πλέον	πλεῖστος, -η, -ον

  
  
• Ο συγκριτικός βαθμός των επιθέτων που σχηματίζουν ανώμαλα παραθετικά κλίνεται όπως το δικατάληκτο τριτόκλιτο επίθετο ὁ/ἡ σώφρων, τὸ σῶφρον.

Β. Ανώμαλα