Θρησκευτικά (Α Γυμνασίου) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

Κεφάλαιο Α΄

Η εποχή των Πατριαρχών
Από τον πολυθεϊσμό στην πίστη στον ένα Θεό

H πορεία των Πατριαρχών

Χρονολογικό πλαίσιο της εποχής των Πατριαρχών

Οι βιβλικές διηγήσεις για τους Πατριάρχες

Τις διηγήσεις για τους Πατριάρχες τις βρίσκουµε στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς ?ιαθήκης, τη Γένεση, στα κεφάλαια 12-50. Οι µεγάλοι πρωταγωνιστές αυτών των διηγήσεων είναι ο Αβραάµ και οι απόγονοί του Ισαάκ, Ιακώβ και Ιωσήφ.

Σε ποια εποχή έζησαν οι Πατριάρχες;

Κάπου ανάµεσα στο 19ο αι. έως το 15ο αι. π.Χ.

Πού διαδραµατίστηκαν οι ιστορίες;

Στην περιοχή της Mέσης Ανατολής. Σπουδαίοι λαοί και πολιτισµοί – όπως µαθαίνουµε και στο µάθηµα της φετινής µας Ιστορίας – αναπτύχθηκαν εδώ από την 4η χιλιετία π.Χ.: Αιγύπτιοι, Σουµέριοι, Χετταίοι, Ασσύριοι και οι σηµίτες Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες. Χώρα καταγωγής των Πατριαρχών ήταν η Μεσοποταµία, το σηµερινό δηλαδή Ιράκ. Όπως είπαµε και στο προηγούµενο µάθηµα, πρόκειται για την περιοχή όπου αναπτύχθηκαν από πολύ νωρίς οι καλλιέργειες. Με τα αγαθά που εξασφάλιζαν η γεωργία και η κτηνοτροφία – και αργότερα η χρήση των µετάλλων – οι άνθρωποι µπορούσαν να παράγουν πολλά πράγµατα (υφάσµατα, έπιπλα, µεταλλικά εργαλεία κ.ά.) · να χτίζουν και να οχυρώνουν πόλεις · να δηµιουργούν όµορφα έργα τέχνης (ναούς, ανάκτορα, αγάλµατα κ.ά.) · να καλλιεργούν πνευµατική ζωή (γεωµετρία, αριθµητική, αστρολογία, νοµοθεσία, γραφή, θρησκεία). Έτσι, σε όλη την περιοχή αναπτύχθηκαν πολλά επαγγέλµατα και ζωηρό εµπόριο. Στο χάρτη µπορούµε να επισηµάνουµε τα ονόµατα γνωστών πανάρχαιων πόλεων, που αποτελούσαν γέφυρες επικοινωνίας και εµπορίου: Ουρ, Σούσα, Βαβυλώνα, Ακκάδ, Μάρι, Ασσούρ, Νινευί, Χαρράν, Ιεριχώ. Την εποχή των Πατριαρχών πολυπληθή καραβάνια διέσχιζαν προς όλες τις κατευθύνσεις την περιοχή. Οι ταξιδιώτες εκτός από τα εµπορεύµατα µετέφεραν µαζί τους διηγήσεις, θρύλους και τραγούδια της πατρίδας τους, αλλά και λατρευτικές συνήθειες, θρησκευτικές δοξασίες*και µύθους για πολλούς θεούς για τους οποίους πίστευαν ότι όριζαν τη µοίρα των ανθρώπων.

Πώς ζούσαν οι Πατριάρχες µέσα σ’ αυτό το περιβάλλον;

Οι Πατριάρχες ήταν κυρίως βοσκοί αιγοπροβάτων και ζούσαν ως νοµάδες. Περιπλανούνταν δηλαδή µαζί µε τις οικογένειες και τα ζώα τους από τόπο σε τόπο αναζητώντας κατάλληλους βοσκότοπους και πηγές. Ήταν οργανωµένοι σε πατριές, οµάδες δηλαδή ανθρώπων που κατάγονταν από τον ίδιο πρόγονο. Η σχέση αυτή δηµιουργούσε αδελφοσύνη µεταξύ των µελών της οµάδας και καθόριζε το πώς πρέπει να ζεί όποιος ανήκε σ’ αυτήν. Ο αρχηγός της πατριάς (=Πατριάρχης) ήταν πρόσωπο µε µεγάλη ισχύ*και αναγνώριση.

Μέσα στο πολυθεϊστικό περιβάλλον της Ουρ, µιας πόλης στη δυτική όχθη του Ευφράτη, ζούσε η ηµινοµαδική* πατριά του Θάρα, πατέρα του Αβραάµ. Ο Θάρα µε όλη του την οικογένεια µετανάστευσε στη Χαρράν. Πόσο χρόνο παρέµειναν εκεί δεν το γνωρίζουµε. Αυτό που ξέρουµε είναι ότι στη Χαρράν αρχίζει η ιστορία των Πατριαρχών µε την κλήση ενός αφανούς σηµίτη*, του Αβραάµ, από το Θεό. Είναι η ιστορία που διαδραµατίζεται*καθώς οι Πατριάρχες πορεύονται συνεχώς: από τη Χαρράν έως τη Χαναάν, από κει στην Αίγυπτο και πάλι πίσω στη Χαναάν κι έπειτα, σύµφωνα µε το θέληµα του Θεού, και πάλι στη χώρα των Φαραώ.

Στα µαθήµατα αυτού του κεφαλαίου θα γνωρίσουµε αυτές τις διηγήσεις, όπως µας τις αφηγούνται τα ίδια τα κείµενα της Γενέσεως. Θα τις επεξεργαστούµε µε στόχο να διερευνήσουµε: α) για ποιο λόγο ο Θεός επεµβαίνει µέσα στην ιστορία. και β) τι αλλάζει µετά απ’ αυτό στη ζωή των ανθρώπων.

5. H ιστορία του Αβραάµ: η µεγάλη κλήση, το µεγάλο «ναι»

α) Ο Θεός καλεί τον Αβραάµ

Ο Κύριος είπε στον Άβραµ: «Φύγε από τη χώρα σου, από τους συγγενείς σου κι από το σπίτι του πατέρα σου και πήγαινε σε µια χώρα που εγώ θα σου δείξω. Θα κάνω από σένα ένα µεγάλο έθνος και θα σε ευλογήσω. Θα κάνω το όνοµά σου ξακουστό και θα είσαι ευλογία για τους άλλους… Μ’ εσένα θα ευλογηθούν όλα τα έθνη της γης»… Έτσι ο Άβραµ αναχώρησε όπως του είπε ο Κύριος…

Μαζί του πήρε τη γυναίκα του, τη Σάρα, και το Λωτ, γιο του αδερφού του, όλα τα υπάρχοντά τους που είχαν συγκεντρώσει, καθώς επίσης και τους δούλους και τις δούλες που είχαν αποκτήσει στη Χαρράν. Και έφτασαν στη Χαναάν. Ο Άβραµ διέσχισε τη χώρα ως την περιοχή της Συχέµ... Στη χώρα τότε κατοικούσαν οι Χαναναίοι. Εκεί του φανερώθηκε ο Κύριος και του είπε: «Αυτήν τη γη θα τη δώσω στους απογόνους σου». Ο Άβραµ έχτισε εκεί ένα θυσιαστήριο για τον Κύριο που του φανερώθηκε.

Αργότερα ξέσπασε πείνα στη Χαναάν και ο Άβραµ κατέβηκε µε όλη την οικογένειά του στην Αίγυπτο. Όταν το κακό πέρασε, ξαναγύρισε στη Χαναάν. Εκεί ο Θεός του είπε: «Σήκωσε τα µάτια σου και κοίτα ένα γύρο από τον τόπο που βρίσκεσαι… Όλη τη χώρα που βλέπεις θα τη δώσω σ’ εσένα και στους απογόνους σου για πάντα. Θα σου δώσω τόσο πολλούς απογόνους σαν τους κόκκους της άµµου στη γη…». Ο Άβραµ µάζεψε τις σκηνές του και ήρθε να κατοικήσει κοντά στη ?ρυ Μαµβρή, στη Χεβρών, όπου και έχτισε ένα θυσιαστήριο για τον Κύριο. Μετά από αρκετές περιπέτειες της οικογένειας... ο Κύριος είπε σε όραµα στον Άβραµ: «Μη φοβάσαι Άβραµ. Εγώ είµαι η ασπίδα σου… Κοίτα τον ουρανό και µέτρα τ’ αστέρια, αν µπορείς να τα µετρήσεις. Έτσι αναρίθµητοι θα είναι και οι απόγονοί σου». Ο Άβραµ πίστεψε στον Κύριο…

β) Ο Θεός και ο Αβραάµ συνάπτουν Διαθήκη

Φανερώθηκε ο Κύριος και του είπε: «Εγώ είµαι ο Θεός παντοκράτορας. Να ζεις σύµφωνα µε το θέληµά µου και να είσαι τέλειος. Θα συνάψω*µαζί σου

Διαθήκη και θα σου δώσω πολλούς απογόνους». Ο Άβραµ έπεσε µε το πρόσωπό του στη γη, και ο Θεός του είπε: «Αυτή είναι η ?ιαθήκη που κάνω µαζί σου. ?ε θα ονοµάζεσαι πια Άβραµ αλλά Αβραάµ, γιατί θα σε κάνω πατέρα πλήθους εθνών … θα γίνεις γενάρχης λαών. Και βασιλιάδες θα προέλθουν από σένα. Τη ?ιαθήκη µου τη συνάπτω µαζί σου, αλλά θα ισχύει και για όλες τις γενιές των απογόνων – ?ιαθήκη αιώνια, ώστε να είµαι Θεός δικός σου και των απογόνων σου».

Σύµφωνα µε τις αντιλήψεις των λαών της περιοχής, όποιος έδινε όνοµα σε κάποιον είχε και απόλυτη εξουσία επάνω του. Επίσης, όταν κάποιος άλλαζε το όνοµα ενός ανθρώπου, σήµαινε ότι άλλαζε το σκοπό και το ρόλο της ζωής του από κει και πέρα.

γ) Ο Αβραάµ φιλοξενεί το Θεό στη σκηνή του

Ο Κύριος παρουσιάστηκε στον Αβραάµ, κοντά στη ?ρυ Μαµβρή, ενώ αυτός καθόταν στο άνοιγµα της σκηνής του κατά το µεσηµέρι. Σήκωσε τα µάτια του και είδε τρεις άντρες να στέκονται απέναντί του. Αµέσως έτρεξε να τους προϋπαντήσει και τους προσκύνησε ως τη γη. «Κύριέ µου», είπε, «αν έχω την εύνοιά*σου, µην προσπεράσεις το δούλο σου. Ας φέρουν λίγο νερό να πλύνετε τα πόδια σας και µετά µπορείτε ν’ αναπαυθείτε κάτω από το δέντρο. Θα φέρω και λίγο ψωµί να πάρετε δύναµη και µετά µπορείτε να πηγαίνετε…».

Τότε ο Αβραάµ έτρεξε στη σκηνή και είπε στη Σάρρα: «Πάρε γρήγορα τρεις γαβάθες αλεύρι εκλεκτό, ζύµωσέ το και κάνε πίττες». Μετά έτρεξε στα βόδια, πήρε ένα µοσχάρι τρυφερό και καλό, το έδωσε στον υπηρέτη κι εκείνος το ετοίµασε στα γρήγορα. Πήρε ακόµα βούτυρο, γάλα και το µοσχάρι που είχε ετοιµάσει και τα έβαλε µπροστά στους άντρες. Αυτός στεκόταν απέναντί τους κάτω από τα δέντρα κι εκείνοι έτρωγαν. Τότε ρώτησαν τον Αβραάµ: «Πού είναι η Σάρρα η γυναίκα σου;» Αυτός απάντησε: «Εκεί, στη σκηνή». Κι ο Κύριος είπε: «Του χρόνου τέτοια εποχή θα ξανάρθω, και η γυναίκα σου η Σάρρα θα έχει γιο». Η Σάρρα τα άκουγε όλα αυτά, γιατί στεκόταν από πίσω του, στο άνοιγµα της σκηνής. Ο Αβραάµ και η Σάρρα ήταν γέροντες προχωρηµένης ηλικίας… Η Σάρρα, λοιπόν, γέλασε κρυφά… Αλλά ο Κύριος είπε στον Αβραάµ: «Γιατί γέλασε η Σάρρα; Γιατί αµφιβάλλει ότι θ’ αποκτήσει γιο τώρα που γέρασε; Τίποτα δεν είναι αδύνατο για τον Κύριο! Όταν την ίδια εποχή ύστερα από ένα χρόνο θα ξανάρθω σπίτι σου, η Σάρρα θα έχει γιο»… Από κει οι άντρες έφυγαν… Ο Αβραάµ βάδιζε µαζί τους για να τους κατευοδώσει*. Τότε ο Κύριος είπε: «…Ένα µεγάλο και ισχυρό έθνος θα προέλθει από τον Αβραάµ και στο πρόσωπό του θα ευλογηθούν όλα τα έθνη της γης».

Τρεις άγγελοι εµφανίζονται στον Αβραάµ ,
τοιχογραφία του Τιέπολο
στο Ούντινε της Ιταλίας (18ος αι.)

Ευλογία του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη σηµαίνει ότι ο Θεός προσφέρει ένα δώρο ζωής στους ανθρώπους.

Το δίκαιο της εποχής επέτρεπε στο σύζυγο µιας γυναίκας που ήταν στείρα να αποκτά παιδιά µε µια δούλη της. Σύµφωνα µ’ αυτό ο Αβραάµ απέκτησε ένα γιο µε τη δούλη της Σάρρας, Άγαρ.

Το όνοµά του ήταν Ισµαήλ και θεωρείται ο προπάτορας των Αράβων. Η ίδια παράδοση υπάρχει και στο Κοράνιο.

Ο Αβραάµ και οι τρεις άγγελοι, του Μάρκ Σαγκάλ (20ός αι.) Ο Σαγκάλ είναι ένας σηµαντικός ζωγράφος που εµπνεύστηκε πολύ από την Παλαιά Διαθήκη.

δ) Χαρά στη ζωή του Αβραάµ και της Σάρρας: ο Ισαάκ

Ο Κύριος φρόντισε για τη Σάρρα, όπως είχε πει, και έκανε γι’ αυτήν ό,τι είχε υποσχεθεί. Έτσι, η Σάρρα έµεινε έγκυος και γέννησε ένα γιο στον Αβραάµ, στα γηρατειά του, στο χρόνο που είχε ορίσει ο Θεός. Ο Αβραάµ ονόµασε το γιο που του γέννησε η Σάρρα Ισαάκ…

Αβραάµ = πατέρας πολλών
Σάρρα = πριγκίπισσα
5Ισαάκ = αυτός που γελά

Εργασία στην τάξη

Επισημάνετε τις συναντήσεις Θεού - Αβραάμ. Ποιος παίρνει κάθε φορά την πρωτοβουλία της συνάντησης; Σε συνεργασία με το διπλανό σας υπογραμμίστε τις συγκεκριμένες φράσεις στο κείμενο.
Προσέξτε την κλήση του Αβραάμ στην παρ. α' και σε συνεργασία με το διπλανό σας συμπληρώστε το παρακάτω πλαίσιο:

Τι ζητάει ο Θεός από τον Αβραάμ;;	Ποιες δυσκολίες χρειάζεται να ξεπεράσει ο Αβραάμ;	Τι υπόσχεται/επαγγέλλεται ο Θεός στον Αβραάμ;

Στις παρ. α και β' να επισημάνετε φράσεις που δείχνουν τις συγκεκριμένες ενέργειες με τις οποίες ο Αβραάμ ανταποκρίθηκε στην κλήση του Θεού. Τι μας φανερώνουν για τη στάση του απέναντι στο Θεό;
Στη διήγηση της Διαθήκης (παρ. β') υπογραμμίστε τη λέξη «Διαθήκη». Ποιοι είναι οι «όροι» της για το Θεό και τον Αβραάμ; (Συμβουλευθείτε και την παρ. α').
Τι δείχνει η αλλαγή του ονόματος του Αβραάμ από το Θεό;
Να χαρακτηρίσετε τη στάση του Αβραάμ και της Σάρρας από την παρ. γ' (φιλοξενία του Αβραάμ),
Σε όλη την Καινή Διαθήκη ο Αβραάμ θεωρείται υπόδειγμα πίστης. Μπορείτε τώρα να το δικαιολογήσετε;
Νομίζετε πως ο Θεός καλεί τον Αβραάμ και συνάπτει μαζί του Διαθήκη για να ευεργετήσει αποκλειστικά αυτόν; Στηρίξτε την άποφή σας σε σημεία όλου του μαθήματος.
Εξηγήστε τον τίτλο του μαθήματός σας. Επινοήστε και έναν δικό σας.

Εσύ είσαι, Κύριε Θεέ
μας, που διάλεξες τον
Άβραμ και τον οδήγησες έξω
από την Ουρ και άλλαξες το
όνομά του σε Αβραάμ,
γιατί βρήκες πως η
καρδιά του Σου είναι πιστή...

Σύγχρονη ιουδαϊκή
προσευχή του Σαββάτου

Το Κοράνιο, το ιερό
βιβλίο των Μουσουλμάνων,
περιέχει ένα ολόκληρο
κεφάλαιο (το 14ο)
με 52 εδάφια*,
αφιερωμένο στον Αβραάμ.
Πολλοί μουσουλμάνοι
μάλιστα έχουν το
όνομα Ιμπραήμ (= Αβραάμ).

Ο Απόστολος Παύλος, σ' όλο το 4ο
κεφάλαιο της προς Ρωμαίους
επιστολής του, περιγράφει την
απέραντη εμπιστοσύνη που έδειξε
ο Αβραάμ προς το Θεό και
τον παρουσιάζει ως υπόδειγμα πίστης
για όλους τους χριστιανούς.

Η θυσία του Ισαάκ

Πρόκειται για µια γνωστή ιστορία της ζωής του Αβραάµ που όµως σήµερα µας ξαφνιάζει. Για να την κατανοήσουµε, πρέπει να λάβουµε υπόψη ότι οι θυσίες µικρών παιδιών (και µάλιστα του πρωτότοκου αγοριού) ήταν πολύ συνηθισµένες τότε. Ο Αβραάµ µε το να φτάσει να θυσιάσει το µοναδικό του παιδί έδειξε ότι εµπιστευόταν απόλυτα το Θεό που τον κάλεσε. Αλλά ο Θεός, από την αρχή κιόλας της σχέσης του µε τον άνθρωπο, θέλει να καταργήσει µια για πάντα το φρικτό αυτό έθιµο. Γι’ αυτό υποδεικνύει στους ανθρώπους, που ένιωθαν την ανάγκη να θυσιάζουν στο Θεό τους να χρησιµοποιούν ζώα. Η σκηνή της θυσίας του Ισαάκ µε τη δραµατικότητά της έχει εµπνεύσει πολλούς λογοτέχνες και ζωγράφους.

Η θυσία του Αβραάµ,
χαρακτικό του Ρέµπραντ (17ος αι.)

Προτάσεις για εργασία και δραστηριότητες

Προσπαθώ να καταλάβω περισσότερο

Παρατηρήστε την εικόνα και προσπαθήστε να αναγνωρίσετε σ’ αυτήν στοιχεία του κειµένου. Επιχειρήστε να της δώσετε έναν τίτλο δικής σας έµπνευσης.
Οι χριστιανοί λένε στη Θεία Λειτουργία µιλώντας για την πίστη τους στο Θεό: «πασαν τήν ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα». Δηλαδή: ολόκληρη τη ζωή µας την αφήνουµε στα χέρια του Χριστού, του Θεού µας. Περιγράψτε τη σχέση αυτής της πίστης µε την πίστη του Αβραάµ.

Στη φιλοξενία του Αβραάµ η Εκκλησία είδε την πρώτη φανέρωση της Αγίας Τριάδας. Έτσι η Ορθόδοξη Εκκλησία εικονίζει την Αγία Τριάδα µε τη σκηνή της «φιλοξενίας του Αβραάµ».

Φορητή εικόνα του 16ου αι. (Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας)

Ελέγχω τι έμαθα

Σε ποιο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης βρίσκουμε την ιστορία του Αβραάμ;
Στη συνάντηση Θεού - Αβραάμ ποιος κάνει το πρώτο βήμα και γιατί;
Ποιες είναι οι Επαγγελίες (= υποσχέσεις) του Θεού στον Αβραάμ;
Πώς ανταποκρίθηκε ο Αβραάμ στην κλήση του Θεού;
Από πού ξεκίνησε και πού εγκαταστάθηκε ο Αβραάμ; (Δείξτε την πορεία του στο χάρτη).
Ποιοι ήταν οι όροι της Διαθήκης που έκλεισε ο Θεός με τον Αβραάμ;
Περιγράψτε τις εικόνες που υπάρχουν στις Επαγγελίες του Θεού στον Αβραάμ.
Ποιους αφορούν οι υποσχέσεις του Θεού στον Αβραάμ;
Τι σημαίνει το όνομα του Ισαάκ;
Πώς ονομάζεται η σκηνή της φανέρωσης του Θεού στον Αβραάμ και τη Σάρρα και γιατί;

Επιλέγω και πραγματοποιώ

Χρησιμοποιώντας στοιχεία από τη φετινή σας Ιστορία φανταστείτε και περιγράψτε σε ένα μικρό κείμενο τη ζωή του Αβραάμ στη Χαρράν πριν την κλήση του Θεού.
Φτιάξτε έναν κατάλογο με τους Ανατολικούς λαούς που μελετάτε στη φετινή σας Ιστορία. Σε μια διπλανή στήλη καταγράψτε τις θρησκευτικές αντιλήψεις του κάθε λαού.
Αν υπάρχουν μουσουλμάνοι ή εβραίοι μαθητές, ας αναλάβουν να παρουσιάσουν στην τάξη τη θέση του Αβραάμ στη θρησκεία τους.

6. Οι ιστορίες του Ισαάκ και του Ιακώβ: σε κάθε γενιά η Διαθήκη ανανεώνεται

α) Ο Θεός ευλογεί τον Ισαάκ

Ο Αβραάµ είχε φτάσει σε βαθιά γεράµατα και ο Κύριος τον είχε ευλογήσει σε όλα… Όταν ο Ισαάκ µεγάλωσε, ο Αβραάµ φρόντισε να βρεθεί γι’ αυτόν η πιο κατάλληλη γυναίκα. Με τη βοήθεια του Θεού, σύµφωνα µε το κείµενο της Γενέσεως, βρέθηκε η όµορφη Ρεβέκκα από τη Μεσοποταµία. Η ίδια δέχτηκε για άντρα της τον Ισαάκ, που την αγάπησε πολύ. Όταν ο Αβραάµ πέθανε, τον έθαψαν ο Ισαάκ και ο Ισµαήλ, οι γιοι του. Μετά το θάνατο του Αβραάµ, ο Θεός ευλόγησε τον Ισαάκ, το γιο του… Όταν κάποτε ο Ισαάκ αντιµετώπιζε προβλήµατα, ο Θεός του είπε: «Εγώ θα είµαι µαζί σου και θα σε ευλογήσω, γιατί σ’ εσένα και στους απογόνους σου θα δώσω όλα αυτά τα εδάφη και θα κρατήσω τον όρκο που έδωσα στον πατέρα σου τον Αβραάµ. Θα σου δώσω αναρίθµητους απογόνους σαν τ’ αστέρια του ουρανού. Σ’ εκείνους θα δώσω όλες αυτές τις περιοχές και µέσω αυτών θα ευλογηθούν όλα τα έθνη της γης…». Πράγµατι ο Ισαάκ πρόκοψε. Στη Βέερ - Σεβά µάλιστα, όπου εγκαταστάθηκε, έχτισε θυσιαστήριο για το Θεό.

β) Ησαύ και Ιακώβ: δίδυµοι, αλλά τόσο διαφορετικοί!

Η Ρεβέκκα όµως ήταν στείρα κι ο Ισαάκ προσευχήθηκε στον Κύριο γι’ αυτό. Ο Κύριος άκουσε την προσευχή του και η Ρεβέκκα έµεινε έγκυος µε δίδυµα στην κοιλιά της… Όταν έφτασε η µέρα της γέννας, η Ρεβέκκα έκανε πράγµατι δίδυµους γιους. Αυτός που βγήκε πρώτος ήταν εντελώς κόκκινος και τριχωτός σαν µανδύας και τον ονόµασαν Ησαύ. Μετά βγήκε ο αδερφός του, που µε το χέρι του κρατούσε τη φτέρνα του Ησαύ και τον ονόµασαν Ιακώβ… Ο Ησαύ έγινε εξαίρετος κυνηγός, άνθρωπος της υπαίθρου, ενώ ο Ιακώβ ήταν ήσυχος άνθρωπος, που του άρεσε να µένει στη σκηνή. Ο Ισαάκ αγαπούσε περισσότερο τον Ησαύ, ενώ η Ρεβέκκα τον Ιακώβ.

Κάποτε που ο Ησαύ γύρισε κατάκοπος και πεινασµένος στο σπίτι, ο Ιακώβ βρήκε την ευκαιρία να τον εκβιάσει για να του πάρει τα δικαιώµατα του πρωτότοκου. Του πρόσφερε δηλαδή ψωµί και φακή µε αντάλλαγµα τα πρωτοτόκια. Χωρίς να το καλοσκεφτεί ο Ησαύ δέχτηκε χάνοντας έτσι τα δικαιώµατα του πρωτότοκου.

Όταν γέρασε πια ο Ισαάκ και δεν έβλεπε καλά, ο Ιακώβ, µε τη βοήθεια της Ρεβέκκας, τον εξαπάτησε, ώστε να πάρει απ’ αυτόν την ευλογία του πρωτότοκου. Ακόµη κι όταν η απάτη φανερώθηκε ο Ισαάκ δεν πήρε πίσω την ευλογία του. Έτσι … ο Ησαύ µίσησε τον Ιακώβ... «Κοντεύει ο καιρός», έλεγε, «που θα πενθήσουµε για το θάνατο του πατέρα µου. Τότε θα σκοτώσω τον αδερφό µου τον Ιακώβ». Όταν έφτασαν στ’ αυτιά της Ρεβέκκας τα λόγια του µεγαλύτερου γιου της, … κάλεσε τον Ιακώβ και του είπε: «Ο αδερφός σου ο Ησαύ ... θέλει να σε σκοτώσει… Σήκω και φύγε. Πήγαινε στον αδερφό µου το Λάβαν στη Χαρράν και µείνε εκεί … ώσπου να περάσει ο θυµός του αδερφού σου»

Πρωτότοκος ονοµαζόταν το αγόρι που γεννιόταν πρώτο. Σύµφωνα µε το δίκαιο της Παλαιάς Διαθήκης ο πρωτότοκος θεωρείτο ο επόµενος αρχηγός της οικογένειας και κληρονοµούσε το διπλάσιο από τα άλλα αρσενικά παιδιά της οικογένειας.

γ) Η κλίµαξ του Ιακώβ: σκάλα προς τον ουρανό

Η Κλίμαξ του Ιακώβ, τοιχογραφία
του Μανουήλ Πανσέληνουστο
Ναό του Πρωτάτου (14ος αι., Άγιον Όρος)

Ο Ιακώβ έφυγε από τη Βέερ - Σεβά και πήγαινε προς τη Χαρράν. Όταν έδυε ο ήλιος, έφτασε σ' έναν τόπο όπου και έµεινε για να διανυκτερεύσει. Έβαλε ένα λιθάρι για προσκέφαλό του και κοιµήθηκε εκεί. Στον ύπνο του τη νύχτα είδε µια σκάλα, που στηριζότανε στη γη και η κορυφή της άγγιζε τον ουρανό. Πάνω της ανέβαιναν και κατέβαιναν άγγελοι του Θεού. Κι ο Κύριος στάθηκε πάνω της και του είπε: «Εγώ είµαι ο Κύριος, ο Θεός των πατέρων σου Αβραάµ και Ισαάκ. Αυτή τη χώρα όπου κοιµάσαι θα τη δώσω σ' εσένα και στους απογόνους σου. Πλήθος θα είναι οι απόγονοί σου όπως οι κόκκοι της άµµου στη γη. Θα επεκταθείς δυτικά και ανατολικά, βόρεια και νότια και θα ευλογηθούν στο πρόσωπό σου και µέσω των απογόνων σου όλα τα έθνη της γης. Εγώ θα είµαι µαζί σου και θα σε φυλάω όπου κι αν πηγαίνεις, και θα σε φέρω πίσω σ' αυτήν εδώ τη χώρα. ?ε θα σε αφήσω, ώσπου να πραγµατοποιήσω την υπόσχεσή µου».

Ο Ιακώβ ξύπνησε τροµαγµένος και είπε: «Αλήθεια, ο Κύριος είναι σ' αυτόν τον τόπο κι εγώ δεν το ήξερα... Εδώ δεν είναι παρά ο οίκος του Θεού…». Το πρωί που σηκώθηκε, πήρε το λιθάρι που το είχε για προσκέφαλό του, το έστησε ως ιερή στήλη κι έχυσε λάδι πάνω στην κορφή της. Και ονόµασε τον τόπο εκείνο Βαιθήλ (Οίκος Θεού).

Ο Ιακώβ ονομάστηκε και Ισραήλ. Το όνομα αυτό θα γίνει αργότερα το εθνικό όνομα όλων των Εβραίων. Στις εβραϊκές λέξεις που συναντούμε την κατάληξη -ηλ ή -ελ σημαίνει ότι περιέχεται η λέξη «Θεός». Θυμηθείτε ότι το όνομα του Θεού στο Ισλάμ ακούγεται παρόμοια: Αλλάχ.

δ) Ο Ιακώβ επιστρέφει

Ο Ιακώβ κατευθύνθηκε προς τη Χαρράν, στον αδερφό της μητέρας του, Λάβαν. Εκεί δούλεψε για χρόνια κοντά του. Παντρεύτηκε τη Λεία και τη Ραχήλ, έκανε δώδεκα γιους και μία κόρη και απέκτησε πλούτη πολλά. Κάποια στιγμή είπε ο Κύριος στον Ιακώβ: «Γύρνα στη χώρα των προγόνων σου, εκεί όπου γεννήθηκες, κι εγώ θα είμαι μαζί σου». Έτσι, ο Ιακώβ πήρε το δρόμο της επιστροφής στη Χαναάν μαζί με όλη του την οικογένεια. Όμως φοβόταν ότι ο αδερφός του ήταν ακόμη θυμωμένος και θα ζητούσε εκδίκηση. Όταν μάλιστα οι αγγελιαφόροι που έστειλε να προπορευτούν του είπαν ότι ο Ησαύ έρχεται να τον συναντήσει με τετρακόσιους άντρες, τον έπιασε μεγάλη αγωνία. Γι' αυτό προσευχήθηκε στο Θεό: «Θεέ του προπάτορά μου Αβραάμ και του πατέρα μου Ισαάκ, Κύριε, εσύ μου είπες να γυρίσω στη χώρα μου και στους συγγενείς μου και ότι εσύ θα κάνεις να πάνε όλα καλά για μένα. Δεν αξίζω όλη αυτή την αγάπη. Γλίτωσέ με από τον αδερφό μου.

ε) Η αδελφική αγάπη νίκησε!

Οι δώδεκα γιοι του Ιακώβ

Ρουβήν
Συμεών
Λευί
Ιούδας
Ισσάχαρ
Ζαβουλών

Δαν
Νεφθαλί
Γαδ
Ασή
Ιωσήφ
Βενιαμίν

Ο Ιακώβ συνέχισε το δρόμο του. Όταν κάποια στιγμή είδε τον Ησαύ να έρχεται με τους άντρες του, πέρασε μπροστά και προσκύνησε στη γη εφτά φορές πριν πλησιάσει τον αδερφό του. Τότε ο Ησαύ έτρεξε να τον συναντήσει και τον αγκάλιασε. Έπεσε στο λαιμό του και τον φιλούσε κι έκλαιγαν μαζί.

Μετά τη συμφιλίωση ο Ιακώβ πρόσφερε στον Ησαύ κοπάδια με πολλά ζώα. Έπειτα εγκαταστάθηκε στη Συχέμ.

Ο Ισαάκ πέθανε ... γέροντας και μακροήμερος. Τον έθαψαν οι γιοι του, ο Ησαύ και ο Ιακώβ.

Εργασία στην τάξη

Υπογραμμίστε στο κείμενο τις Επαγγελίες (= υποσχέσεις) που έδωσε ο θεός στον Ισαάκ.
Συγκρίνετε τις Επαγγελίες του θεού στον Ισαάκ και τον Ιακώβ μ' αυτές που είχε δώσει στον Αβραάμ.

Στα κείμενα μας: Ποιος είναι ο ρόλος του Θεού στη ζωή των προσώπων και στις εξελίξεις της ιστορίας τους; Να επισημάνετε τις συγκεκριμένες ενέργειες του κά9ε φορά.
Ο Ισαάκ, ο Ησαύ και ο Ιακώβ είναι σημαντικοί εκπρόσωποι του Ισραήλ στη Βίβλο. Παρ' όλα αυτά παρουσιάζονται από τους συγγραφείς της Γενέσεως με αρκετά ελαττώματα. Τι νομίζετε πως σημαίνει αυτό;
Το διπλανό σκίτσο συμβολίζει τη συμφωνία θεού - Ανθρώπου (Διαθήκη). Διατρέχοντας το κείμενο αποφασίστε σε ποια σημεία θα το τοποθετούσατε;

Προτάσεις για εργασία και δραστηριότητες

Προσπαθώ να καταλάβω περισσότερο

Παναγία η Γλυκοφιλούσα, φορητή εικόνα του 14ου αι. στη Μονή Φιλοθέου (Άγιον Όρος)

Να επισημάνετε στο χάρτη τις παρακάτω τοποθεσίες όπου οι Πατριάρχες εγκαταστάθηκαν και έστησαν ιερά: Βαιθήλ, Βέερ - Σεβά, Συχέμ, Χεβρών.
Στο όνειρο του Ιακώβ η σκάλα ένωνε τον ουρανό με τη γη, το Θεό με τους ανθρώπους. Στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση η Παναγία σχετίζεται με την Κλίμακα του Ιακώβ. Στον Ακάθιστο Ύμνο μάλιστα η Θεοτόκος υμνείται ως «κλίμαξ επουράνιος δι' ης κατέβη ο Θεός». Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί; Γράψτε τις ιδέες σας στο παρακάτω πλαίσιο.

........................................................................................

.........................................................................................

Ελέγχω τι έμαθα

Με ποιον τρόπο ανανεώνεται η Διαθήκη του Θεού με τον Ισαάκ και τον Ιακώβ;
Τι είδους άνθρωποι ήταν ο Ησαύ και ο Ιακώβ; Χαρακτηρίστε τους.
Με ποιον τρόπο ο Ιακώβ πήρε τα πρωτοτόκια από τον Ησαύ;
Γιατί ο Ιακώβ μετανάστευσε στη Χαρράν (Μεσοποταμία);
Περιγράψτε το όνειρο του Ιακώβ στη Βαιθήλ.
Πώς τελείωσε η περιπέτεια της σχέσης των δύο αδερφών;

Επιλέγω και πραγματοποιώ

Ο Ιακώβ πριν φύγει για τη Χαρράν, ο Ιακώβ μετά τη συμφιλίωση με τον αδερφό του: Αποδώστε μ' έναν τρόπο δικής σας έμπνευσης (κείμενο, ζωγραφική κ.ά.) τις σκέψεις και τα συναισθήματά του στις δύο φάσεις της ζωής του.
Οι οικογενειακές σχέσεις παντού και πάντοτε περνούν κρίσεις. Τι μας κάνει να σκεφτούμε η ιστορία των Ιακώβ - Ησαύ;

7. Η ιστορία του Ιωσήφ: «Εσείς σκεφτήκατε να µου κάνετε κακό, ο Θεός όµως το µετέτρεψε σε καλό»

α) Οι γιοι του Ιακώβ ζηλεύουν τον αδερφό τους Ιωσήφ

Ο Ιακώβ ζούσε στη Χαναάν µε τους δώδεκα γιους του. Όµως πιο πολύ απ’ όλους αγαπούσε τον Ιωσήφ, γιο της πολυαγαπηµένης του Ραχήλ κι αυτό προκαλούσε τη ζήλια των αδερφών του. Η ζήλια έγινε µίσος, όταν κάποτε ο πατέρας τού δώρισε έναν πολύτιµο χιτώνα. Κάποια όνειρα που είδε και διηγήθηκε στ’ αδέρφια του ο Ιωσήφ έγιναν αφορµή να τον µισήσουν περισσότερο. Στο ένα απ’ αυτά είδε ότι ο ίδιος κι οι αδερφοί του έδεναν δεµάτια από άχυρα κι ότι τα δεµάτια των αδερφών του έσκυψαν και προσκύνησαν το δικό του. Σε ένα άλλο πάλι, ο ήλιος, το φεγγάρι και έντεκα αστέρια προσκυνούσαν τον Ιωσήφ.

Κάποια µέρα ο Ιακώβ έστειλε στους αγρούς τον Ιωσήφ να βρει τους αδερφούς του. Τότε αυτοί βρήκαν την ευκαιρία να σχεδιάσουν να τον σκοτώσουν ρίχνοντάς τον σε ένα ξεροπήγαδο. Τελικά, όµως, τους σταµάτησε ο Ρουβήν κι έτσι αρκέστηκαν να τον πουλήσουν για σκλάβο σ’ ένα καραβάνι περαστικών εµπόρων. Όταν τ’ αδέρφια επέστρεψαν στο σπίτι, είπαν στον πατέρα τους ότι ο Ιωσήφ είχε κατασπαραχθεί από τα θηρία. Απαρηγόρητος ο Ιακώβ άρχισε από τότε να πενθεί το χαµένο του γιο.

β) Η ζωή του Ιωσήφ στη ξενιτιά

Οι έµποροι έφεραν τον Ιωσήφ στην Αίγυπτο και εκεί τον πούλησαν για δούλο σε έναν αξιωµατούχο του φαραώ, τον Πετεφρή. Αυτός γρήγορα αναγνώρισε ότι ο Ιωσήφ µε τη βοήθεια του Κυρίου πετύχαινε κάθε έργο που αναλάµβανε. Κερδίζοντας την εύνοια* του Πετεφρή, ο Ιωσήφ έγινε επιστάτης στην περιουσία του. Όµως µια ακόµη ατυχία τον περίµενε, καθώς η γυναίκα του Πετεφρή τον κατηγόρησε άδικα ότι θέλησε να την πλανέψει. Οργισµένος τότε ο σύζυγος έριξε τον Ιωσήφ στη φυλακή. Ο Κύριος όµως ήταν µαζί του και τον ελέησε, ώστε να κερδίσει την εύνοια του αρχιδεσµοφύλακα, ο οποίος του εµπιστεύτηκε την ευθύνη των φυλακών. Εκεί ο Ιωσήφ γνώρισε δύο φυλακισµένους αυλικούς στους οποίους κάποτε ερµήνευσε τα όνειρα που είχαν δεί. ?υο χρόνια αργότερα ο φαραώ είδε ανησυχητικά όνειρα που κανείς δεν µπορούσε να εξηγήσει. Εφτά άσχηµες και καχεκτικές αγελάδες κατασπάραξαν εφτά όµορφες και παχιές και εφτά αδύναµα και καµένα στάχυα κατάπιαν εφτά παχιά και µεστωµένα. Τότε ο ένας από τους αυλικούς, που είχε στο µεταξύ βγεί απ’ τη φυλακή, υπέδειξε τον Ιωσήφ ως τον πιο κατάλληλο να ερµηνεύσει τα όνειρα. Έτσι κι έγινε. Ο Ιωσήφ µε τη βοήθεια του Θεού, όπως πάντα τόνιζε ο ίδιος, φανέρωσε ότι στην Αίγυπτο µετά από εφτά χρόνια πλούσιας σοδειάς θα ακολουθήσουν εφτά χρόνια ξηρασίας και φτώχειας. Γι’ αυτό θα έπρεπε να φροντίσουν για αποθέµατα. Ο φαραώ πείστηκε και τον διόρισε µάλιστα κυβερνήτη της Αιγύπτου.

Στη διάρκεια των εφτά χρόνων ο Ιωσήφ αποθήκευσε µεγάλες ποσότητες σιταριού, φρόντισε µε σύνεση το κράτος, παντρεύτηκε και έκανε δυο γιους. Τον πρώτο τον ονόµασε Μανασσή και είπε: «Ο Θεός µ’ έκανε να λησµονήσω όλες µου τις δυστυχίες και το σπίτι του πατέρα µου». Το δεύτερο τον ονόµασε Εφραΐµ και είπε: «Ο Θεός µού έδωσε παιδιά στη χώρα της δυστυχίας µου».

γ) Τα αδέρφια ξανασµίγουν

Η πείνα που είχε προβλέψει ο Ιωσήφ ήρθε. Άνθρωποι απ’ όλες τις γύρω χώρες πήγαιναν στην Αίγυπτο για να αγοράσουν σιτηρά. Για τον ίδιο λόγο έφτασαν στην Αίγυπτο και οι αδερφοί του Ιωσήφ, που όταν τον συνάντησαν δεν τον αναγνώρισαν. Εκείνος, αν και τους γνώρισε, δεν φανερώθηκε. Τους έδωσε σιτάρι και για αντάλλαγµα ζήτησε να του φέρουν απ’ τη Χαναάν το µικρό τους αδερφό Βενιαµίν, που είχε µείνει πίσω µε τον πατέρα τους. Όταν αυτό έγινε, ο Ιωσήφ µε τέχνασµα κατηγόρησε τον Βενιαµίν σαν κλέφτη και απείλησε ότι θα τον κρατήσει για δούλο. Οι αδερφοί συντετριµµένοι τον υπερασπίστηκαν µε θέρµη και αυτοθυσία.

Οµολόγησαν ότι τους ήταν αδύνατον να επιστρέψουν χωρίς αυτόν στον πατέρα τους, γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα τον σκότωνε, καθώς είχε ήδη χάσει έναν αγαπηµένο γιο. Μετά από όλα αυτά ο Ιωσήφ δεν µπορούσε πια να συγκρατηθεί µπροστά σ’ όλους εκείνους που τον περιστοίχιζαν*… Ξέσπασε σ’ ένα κλάµα δυνατό … και είπε στους αδερφούς του: «Εγώ είµαι ο Ιωσήφ! Ζει ακόµα ο πατέρας µου;… Μη λυπάστε και µην έχετε τύψεις που µε πουλήσατε, γιατί ο Θεός µε έστειλε εδώ πριν από σας για να σας σώσω τη ζωή… Βιαστείτε να πάτε πίσω στον πατέρα µου και να του πείτε ότι ο γιος του ο Ιωσήφ λέει: ‘ο Θεός µε έκανε κύριο όλης της Αιγύπτου. Έλα σ’ εµένα, µην αργείς’»… Ύστερα έπεσε στο λαιµό του Βενιαµίν του αδερφού του κι έκλαψε … Φίλησε ακόµα κι όλους τους αδερφούς του κλαίγοντας.

δ) Η οικογένεια του Ιακώβ µεταναστεύει στην Αίγυπτο

Ο Ιακώβ ευλογεί τα παιδιά του Ιωσήφ
, του Ρέµπραντ (17ος αι.)

Επέστρεψαν τ’ αδέρφια στη Χαναάν φορτωµένα πολύτιµα δώρα. Ο Ιακώβ στην αρχή δεν µπορούσε να πιστέψει ότι ζούσε ο αγαπηµένος του γιος. Τελικά µε την ενθάρρυνση του Θεού αποφάσισε να πάει στην Αίγυπτο. Εκεί ο Ιωσήφ τον υποδέχτηκε θερµά και εγκατέστησε τον πατέρα του και τ’ αδέρφια του στο καλύτερο µέρος της Αιγύπτου. Τους παραχώρησε για ιδιοκτησία την περιοχή Ραµεσσή, όπως είχε διατάξει ο φαραώ, και φρόντιζε για τη διατροφή του πατέρα του, των αδερφών του και όλης της οικογένειας...

Ο Ιακώβ πέθανε σε βαθιά γεράµατα στην Αίγυπτο, αφού ευλόγησε τα παιδιά του αλλά και τους γιους του Ιωσήφ. Η τελευταία του επιθυµία, που οι γιοι του την εκπλήρωσαν, ήταν να θαφτεί στον τάφο των πατέρων του, στη Χαναάν. Στη συνέχεια όλη η οικογένεια του Ιακώβ επέστρεψε στην Αίγυπτο. Τότε όµως τ’ αδέρφια άρχισαν να φοβούνται. Μήπως ο Ιωσήφ δεν είχε ξεχάσει το κακό που του είχαν κάνει; Μήπως µετά το θάνατο του πατέρα τους προσπαθούσε να εκδικηθεί; Γι’ αυτό του ζήτησαν ξανά να τους συγχωρέσει. Ο Ιωσήφ τους είπε: «Μη φοβάστε!... Εσείς σκεφτήκατε να µου κάνετε κακό, ο Θεός όµως το µετέτρεψε σε καλό, για να κάνω αυτό που γίνεται σήµερα, να διατηρήσω δηλαδή στη ζωή έναν πολυάριθµο λαό».

Εργασία στην τάξη

Επισημάνετε τα κακά που έπαθε ο Ιωσήφ. Με ποιον τρόπο τα αντιμετώπιζε; Πώς κρίνετε αυτή τη στάση της ζωής του;
Ποια είναι η θέση και ο ρόλος του θεού στην ιστορία του Ιωσήφ; Υπογραμμίστε τις σχετικές φράσεις του μαθήματος.
Τι προσέφερε ο Ιωσήφ στην πατριά του Ιακώβ;
Συζητήστε τι θα μπορούσε να σημαίνει για τους σημερινούς κατατρεγμένους και αναγκαστικά ξενιτεμένους η ιστορία του Ιωσήφ;
Πάντα οι άνθρωποι βασανίζονται από προβλήματα, δυσκολίες και συμφορές. Τι σας κάνει όμως να σκεφτείτε ο τίτλος του μαθήματος;

Την ιστορία του Ιωσήφ µπορούµε να τη
βρούµε και στην Καινή ?ιαθήκη, στο
βιβλίο των Πράξεων (Πράξεων 7, 9-16).

Aφού υπάρχουν πόλεμοι,
εκτελέσεις, διακρίσεις,
φτώχεια και έλλειψη
ανοχής, θα υπάρχουν
και πρόσφυγες...

Ο Τόµας Μαν έγραψε ένα τετράτοµο βιβλίο,
µε περισσότερες από 2.000 σελίδες για τον Ιωσήφ,
που έχει τον τίτλο Ο Ιωσήφ και τ’ αδέρφια του.

Στο Κοράνι υπάρχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο (12ο)
µε 111 εδάφια αφιερωµένο στην ιστορία του Ιωσήφ.
Μάλιστα αρχίζει µε τη φράση: «Θα σου διηγηθούµε
τις ωραιότερες απ' όλες τις ιστορίες…».

Προτάσεις για εργασία και δραστηριότητες

Προσπαθώ να καταλάβω περισσότερο

Βάλτε τις κάρτες στη σειρά σύμφωνα με τη διήγηση του Ιωσήφ, δίνοντας έναν αριθμό στην καθεμία. Σκεφτείτε ποιες άλλες θα προσθέτατε εσείς και ζωγραφίστε τις στα πλαίσια.

Ελέγχω τι έμαθα

Για ποιους λόγους τα αδέρφια του Ιωσήφ τον ζήλευαν;
Πώς βρέθηκε ο Ιωσήφ στην Αίγυπτο και ποια ήταν η εξέλιξή του εκεί;
Ποιους κινδύνους αντιμετώπισε στη ζωή του και πώς τα έβγαλε πέρα;
Πού απέδιδε ο ίδιος ο Ιωσήφ τη δύναμή του;
Τι οδήγησε τα αδέρφια του Ιωσήφ στην Αίγυπτο;
Μετά τις αποκαλύψεις ποια ήταν η στάση του Ιωσήφ προς τα αδέρφια και τον πατέρα του;
Ποια είναι η φράση - κλειδί της ιστορίας του Ιωσήφ;
Σε ποια άλλα θρησκευτικά βιβλία βρίσκουμε την ιστορία του Ιωσήφ;

Επιλέγω και πραγματοποιώ µία από τις παρακάτω εργασίες:

Φανταστείτε τι θα είχαν να διηγηθούν ο ένας στον άλλον τα πρόσωπα αυτής της οικογένειας, όταν ξαναβρέθηκαν, και γράψτε ένα σχετικό διάλογο.
Μαζέψτε υλικό από τον ηµερήσιο ή περιοδικό τύπο, που να αφορά ανθρώπους οι οποίοι, αν και αναγκάστηκαν να φύγουν απ' την πατρίδα τους, κατόρθωσαν να φτιάξουν µια όµορφη και δηµιουργική ζωή στον καινούριο τόπο που κατέφυγαν.
Πραγµατοποιήστε ένα ρεπορτάζ µε βιώµατα συγγενών σας γύρω από την αναγκαστική προσφυγιά.

Ξανακοιτώντας τα µαθήµατα του Α κεφαλαίου

Α. Συµβουλευόµενοι τα κείµενα των µαθηµάτων 5, 6 και 7 και την παρακάτω λίστα µε τα ονόµατα φτιάξτε το γενεαλογικό δέντρο των Πατριαρχών. Τοποθετείστε δηλαδή κατάλληλα στις πινακίδες τους αριθµούς που αντιστοιχούν στα ονόµατα. Τα ρόζ καρτελάκια υποδηλώνουν τις γυναίκες των Πατριαρχών.

1. Γαδ
2. Αβραάµ
3. Ιακώβ
4. Σάρρα
5. Θάρα
6. Άγαρ
7. ?αν
8. Νεφθαλί
9. Ισαάκ
10. Λεία
11. Ρουβήν

12. Ισσάχαρ
13. Ρεβέκκα
14. Ασήρ
15. Ζαβουλών
16. Ισµαήλ
17. Συµεών
18. Λευί
19. Βενιαµίν
20. Ιούδας
21. Ιωσήφ
22. Ραχήλ
23. Ησαύ

Β. Στις διηγήσεις των Πατριαρχών κάποιες φορές φάνηκε ότι η ?ιαθήκη κινδύνευε να µείνει ανεκπλήρωτη. Αφού τις επισηµάνετε εξηγήστε πως ξεπεράστηκε τελικά ο κίνδυνος.
Γ. Σε ποια σηµεία των ιστοριών µας µπορείτε να αναγνωρίσετε τις παρακάτω θεολογικές αλήθειες.

Ο Θεός είναι ένας και αποκαλύπτεται στους ανθρώπους.
Ο Θεός συναντά τους άνθρωπους και τους καλεί να συνεργαστούν µαζί του.
Ο άνθρωπος, όταν εµπιστεύεται το Θεό, ανταποκρίνεται στην κλήση του µε συγκεκριµένες πράξεις.
Θεός και άνθρωποι συνάπτουν ?ιαθήκη µέσα στον κόσµο και στην ιστορία.
Οι υποσχέσεις της ?ιαθήκης είναι δώρο του Θεού για όλη την ανθρωπότητα.
Η πίστη στο Θεό είναι µια σχέση εµπιστοσύνης που για να χτιστεί χρειάζεται αγώνα και προσπάθεια.

Δ. Οι ιστορίες των Πατριαρχών έχουν βασικά θρησκευτικό χαρακτήρα. Μιλούν δηλαδή για τη µοναδική σχέση των πρωταγωνιστών µε το Θεό. Μέσα στις περιπέτειες αυτής της σχέσης αναγνωρίσαµε πολλά ανθρώπινα συναισθήµατα (κοινά άλλωστε στη ζωή όλων των ανθρώπων). Με τα διπλανά σύµβολα επισηµαίνουµε κάποια από αυτά. ?ιατρέχοντας τα κείµενα αποφασίστε πού θα τοποθετούσατε το καθένα.