ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Άβαροι: Ασιατικός νομαδικός λαός, που ίδρυσε τον 6ο αιώνα μ.Χ. βασίλειο στην περιοχή της σημερινής Ουγγαρίας.
Αισχύλος (525-456 π.Χ.): Αθηναίος τραγικός ποιητής. Από το έργο του ζώζονται επτά τραγωδίες.
ανάθεμα: βαριά εκκλησιαστική ποινή αποβολής
προσώπου, σχισματικής ή αιρετικής ομάδας από το σώμα της εκκλησίας.
Αναξίμανδρος (610-547 π.Χ.): φιλόσοφος από τη Μίλητο. Θεωρούσε αρχή των πάντων το "άπειρον".
Αναξιμένης (585-528 π.Χ.): φιλόσοφος από τη Μίλητο. Θεωρούσε αρχή των πάντων τον "αέρα".
Απολλώς: Εβραίος λόγιος από την αλεξάνδρεια, που αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων και στις επιστολές του Παύλου, ο οποίος τον ονομάζει "διάκονον" της πίστεως των Κορινθίων και συνεχιστή του έργου του.
Απόλυτο: ό,τι υπάρχει ανεξάρτητα από οποιουσδήποτε περιορισμούς, το αυτοτελές, το ολοκληρωμένο, η αρχή των πάντων. Στη Θεολογία το Απόλυτο είναι ο Θεός.
αραβουργήματα: διακοσμητικά έργα αραβικής τέχνης.
Ασσύριοι: οι κάτοικοι της Ασσυρίας, ιστορικής περιοχής της Μεσοποταμίας.
Βατικανό: το κέντρο του Ρωμαιοκαθολικισμού. Αυτόνομο κράτος με αρχηγό τον Πάπα στη Ρώμη.
Βελλεροφόντης: μυθικός Ήρωας, γιος του βασιλιά της Κορίνθου Γλαύκου, ή του Ποσειδώνα. Σκότωσε τη Χίμαιρα και επειδή θέλησε ν' ανέβει στον Όλυμπο τυφλώθηκε από το Δία.
Βούδας (560-480 π.Χ.): Φωτισμένος, επωνυμία του Σιντάρτα Γκαουτάμα, ιδρυτή της βουδιστικής θρησκείας.
γέενα: συνήθως χρησιμοποιείται η λέξη στη Βίβλο στην έκφραση "γέενα του πυρός" και εννοείται ο τόπος της μελλοντικής τιμωρίας των αμαρτωλών, η κόλαση.
Γουτεμβέγιος (1397-1468): Γερμανός τυπογράφος, εφευρέτης της τυπογραφίας με κινητά στοιχεία.
δόγμα: βασικές και θεμελιώδεις αλήθειες, οι οποίες περιέχονται στην Αγία Γραφή και στην ιερά Παράδοση και εκφράζουν αυθεντικά τη ζωή της Εκκλησίας.
δογματικός: αυτός που αναφέρεται στο δόγμα.
Εμμαούς: πόλη κοντά στην Ιερουσαλήμ όπου, κατά την Καινή διαθήκη, μετά την Ανάσταση ο Ιησούς Χριστός εμφανίστηκε σε δυο από τους μαθητές του.
Εξαποστειλάριο: Τροπάριο του Όρθρου που ψάλλεται αμέσως πριν από τους Αίνους.
επτάφωτος λυχνία: λυχνία με επτά επιμέρους φώτα, λατρευτικό σκεύος που άναβε στα Άγια των Αγίων. Κεντρικό σύμβολο της εβραϊκής θρησκείας.
Ηράκλειτος (540-480 π.Χ.): φιλόσοφος που θεωρούσε το πυρ ως αρχή των όντων. Πίστευε ότι τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και μεταβολή (Τα πάντα ρεί).
Ησίοδος: ποιητής του 8ου π.Χ. αι. από την Άσκρα της Βοιωτίας. Κυριότερος εκπρόσωπος του διδακτικού έπους.
Ηρώδης Αντύπας (4π.Χ.-39μ.Χ.): γιος του Ηρώδη του Μεγάλου, σύζυγος της Ηρωδιάδας. Θανάτωσε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και ανέκρινε το Χριστό.
Θαλής ο Μιλήσιος (624-546π.Χ.): ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής στη Φιλοσοφία. Θεωρούσε το νερό ως πρώτη αρχή των πάντων.
Ιάκωβος: μαθητής του Χριστού, ο λεγόμενος "Αδελφόθεος".
ιμάμης: ο αρχηγός της μουσουλμανικής κοινότητας των πιστών, που ηγείται όλων των θρησκευτικών και κοσμικών δραστηριοτήτων τους.
Ίωνες Φιλόσοφοι: Οι πρώτοι Έλληνες φιλόσοφοι (6ος αι. π.Χ.) στην Ιωνία της Μικράς Ασίας (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Ηράκλειτος), οι οποίοι έθεσαν το ερώτημα για την πρώτη αρχή του κόσμου.
καθεδρικός ναός: ο κεντρικός, μητροπολιτικός ναός στην έδρα του επισκόπου.
καθηγούμενος: ηγούμενος ανδρικής μονής.

Καθολικό: Ο κεντρικός ναός της μονής, το κέντρο της λατρευτικής ζωής των μοναχών.
κανόνας: Εκτενής εκκλησιαστικός ύμνος, που αποτελείται συνήθως από εννέα ωδές. Κάθε ωδή έχει ένα εισαγωγικό τροπάριο, τον ειρμό, το μέλος του οποίου ακολουθούν τα επόμενα τροπάρια.
κατακόμβη: τύπος υπόγειου νεκροταφείου, που χρησίμευε και ως τόπος λατρείας και συγκέντρωσης των πρώτων χριστιανών.
Κηφάς: ο Πέτρος στα αραμαϊκά (στη γλώσσα που μιλούσαν ο Χριστός και οι μαθητές του).
κοντάκιο: εκκλησιαστικός ύμνος, που αποτελείται από ένα προοίμιο και αρκετά τροπάριο (τους "οίκους"), αφιερωμένα στον εορταζόμενο άγιοή σε ένα σωτηριώδες γεγονός.
λατρεία: Το σύνολο των προσευχών, των ύμνων και των λειτουργικών πράξεων σε μια θρησκεία, διαμέσου των οποίων εκφράζεται η πίστη, η έμπρακτη αφοσίωση και τιμή προς το Θεό.
μετενσάρκωση: η μετάβαση της ψυχής, μετά θάνατο, σε άλλον ζωντανό οργανισμό.
μισσιονάριοι: Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες ιεραπόστολοι που ασκούσαν προσηλυτισμό σε βάρος των Ορθοδόξων.
μουεζίνης: μουσουλμάνος θρησκευτικός λειτουργός που προσκαλεί τους πιστούς για προσευχή πέντε φορές την ημέρα από το μιναρέ του τζαμιού.
ναοδομία: η οικοδόνηση, η κατασκευή ναού. Η αρχιτεκτονική των ναών.
Νόμος: βλ. Πεντάτευχος.
οίκος: βλ. Κοντάκιο.
Ομολογίες (προτεσταντικές): χριστιανικές προτεσταντικές ομάδες, οι οποίες εκφράζουν την ιδιαίτερη πίστη τους με συνοπτικά κείμενα δογματικού περιεχομένου.
πάστορας: ο προτεστάντης ιερέας.
Πατέρες: Οι μεγάλοι θεολόγοι που διακρίθηκαν για την αγιότητα, τη συγγραφική και εκκλησιαστική τους δράση
Παπισμός: χαρακτηρισμός του Ρωμαιοκαθολικισμού, με τον οποίο τονίζονται οι μεγάλες εξουσίες του Πάπα.
Πεντάτευχος: τα πέντε πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, που αντιστοιχούν στην Τορά ή το Νόμο της εβραϊκής βίβλου. Τα βιβλία αυτά είναι η «Γένεσις», η «Έξοδος, το «Λευιτικόν», οι «Αριθμοί» και το «Δευτερονόμιον».
Πλάτων (427-347 π.Χ.): επιφανής Αθηναίος φιλόσοφος, μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Πατέρας της θεωρίας των ιδεών. Προτεστάντης: Διαμαρτυρόμενος, οπαδός της Μεταρρύθμισης.
ραβίνος: θρησκευτικός λειτουργός και πνευματικός ηγέτης της εβραϊκής κοινότητας, με διδακτικά, κατηχητικά και τελετουργικά καθήκοντα.
σούρα: κεφάλαιο του Κορανίου.
σταυροφορίες: εκστρατείες που έγιναν από χριστιανούς της Δύσης για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους μουσουλμάνους (11ος-13ος αι. μ.Χ.).
συγχωροχάρτι: έγγραφη άφεση αμαρτιών που εξέδιδε επί πληρωμή η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
τύπος: προτύπωση, προεικόνιση μέσα από πρόσωπα ή περιστατικά της Παλαιάς Διαθήκης των σωτηριωδών γεγονότων της Καινής Διαθήκης με κέντρο το Χριστό, τη ζωή, τα Πάθη και την Ανάσταση του.
Φαραώ: τίτλος των βασιλέων της αρχαίας Αιγύπτου.
Φαρισαίοι: ιουδαϊκή θρησκευτική ομάδα που επέμενε στην αυστηρή τήρηση του Μωσαϊκού Νόμου και των εξωτερικών λατρευτικών τύπων.
χρυσόβουλλο: επίσημο αυτοκρατορικό διάταγμα στο Βυζάντιο, που έφερε, για πιστοποίηση της γνησιότητάς του, τη χρυσή αυτοκρατορική σφραγίδα.