Βιολογια
Α Γενικου Λυκειου - ΓενικηΣ ΠαιδειαΣ

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Ο άνθρωπος είναι πολυκύτταρος οργανισμός. Τα κύτταρά του έχουν διαφορετικά μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, που τους επιτρέπουν να επιτελούν εξειδικευμένες λειτουργίες. Κύτταρα κατά κανόνα μορφολογικά και λειτουργικά όμοια αποτελούν έναν ιστό. Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί ιστοί: ο επιθηλιακός, ο ερειστικός, ο μυϊκός και ο νευρικός. Διαφορετικοί ιστοί συγκροτούν ένα όργανο. Όργανα με παρεμφερείς λειτουργίες συνθέτουν ένα σύστημα οργάνων. Όλα τα συστήματα οργάνων συνεργάζονται στενά και αρμονικά μεταξύ τους και αποτελούν τον ανθρώπινο οργανισμό.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Περιγράφουν την ποικιλομορφία που αφορά στη δομή και στη λειτουργία των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού.
• Κατανοούν τη σχέση δομής και λειτουργίας των κυττάρων.
• Εξηγούν τι σημαίνει ιστός.
• Κατανοούν την έννοια της διαφοροποίησης.
• Αντιλαμβάνονται τη συνεργασία των κυττάρων σε όλα τα επίπεδα (ιστός –όργανο – σύστημα) για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ώς εξής: Μεταβολισμός είναι το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων που γίνονται στον οργανισμό. Αναβολισμός είναι η σύνθεση οργανικών μορίων από άλλα, απλούστερα, με κατανάλωση ενέργειας (ΑΤΡ). Καταβολισμός είναι η διάσπαση οργανικών μορίων σε απλούστερα, με ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας, που χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του ΑΤΡ. Όλες οι μεταβολικές διεργασίες γίνονται στο κύτταρο. Καταβολίζονται κυρίως οι υδατάνθρακες και τα λίπη για την παραγωγή ενέργειας, ενώ τα αμινοξέα χρησιμοποιούνται κυρίως για αναβολικές διεργασίες, όπως είναι η σύνθεση των πρωτεϊνών. Με τις μεταβολικές λοιπόν διεργασίες εξασφαλίζονται τόσο η ενέργεια που χρειάζεται το κύτταρο όσο και τα απαραίτητα δομικά και λειτουργικά συστατικά του.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίζουν σε σχέδιο τα διάφορα τμήματα του γαστρεντερικού σωλήνα.
• Να αναφέρουν τα όργανα του πεπτικού συστήματος.
• Να περιγράφουν τις κινήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα.
• Να κατανοούν το ρόλο που διαδραματίζουν τα δόντια στη λειτουργία της πέψης και τη σημασία της μάσησης για την αποτελεσματικότερη πέψη των τροφών.
• Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη προστασίας των δοντιών τους.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Οι λειτουργίες του αίματος περιλαμβάνουν μεταφορά θρεπτικών ή άχρηστων ουσιών, ρύθμιση της θερμοκρασίας και άμυνα έναντι των μολύνσεων. Τα ερυθροκύτταρα μεταφέρουν στους ιστούς το οξυγόνο, και σ' αυτό συμβάλλει η απουσία πυρήνα, το αμφίκοιλο σχήμα τους, η ελαστική και εκλεκτικά διαπερατή μεμβράνη τους και το κυτταρόπλασμα, που είναι πλούσιο σε αιμοσφαιρίνη. Τα λευκοκύτταρα έχουν ρόλο αμυντικό ο οποίος εκδηλώνεται είτε με τη φαγοκυττάρωση μικροοργανισμών είτε με την παραγωγή αντισωμάτων. Τα αιμοπετάλια συμμετέχουν στη διαδικασία πήξης του αίματος, που έχει ως αποτέλεσμα την προστασία του οργανισμού από την απώλεια αίματος και την είσοδο μικροοργανισμών. Υπάρχουν τέσσερις ομάδες αίματος σύμφωνα με το σύστημα ΑΒΟ οι: Α, Β, ΑΒ και Ο. Ο καθορισμός των ομάδων αυτών, καθώς και του παράγοντα Rhesus είναι πολύ σημαντικός κυρίως για τις μεταγγίσεις. Προβλήματα στη λειτουργία του αίματος εμφανίζονται, όταν έχουμε μειωμένο αριθμό ερυθροκυττάρων ή μειωμένη ποσότητα αιμοσφαιρίνης (αναιμία). Η μεσογειακή και η δρεπανοκυτταρική αναιμία είναι κληρονομικές παθήσεις του αίματος, που οφείλονται σε παραγωγή μειωμένης ή μη φυσιολογικής αιμοσφαιρίνης αντίστοιχα.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να γνωρίζουν τη σύσταση του αίματος.
• Να διακρίνουν την ιδιαιτερότητα του αίματος ως ιστού.
• Να επισημαίνουν το ρόλο της κάθε κατηγορίας κυττάρων του αίματος.
• Να συσχετίζουν τη μορφολογία των κυττάρων αυτών με τη λειτουργία τους.
• Να γνωρίζουν το ρόλο της αιμοσφαιρίνης.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Το λεμφικό σύστημα περιλαμβάνει τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες, καθώς και το θύμο αδένα και τη σπλήνα. Το υγρό των ιστών σχηματίζεται από το πλάσμα που εξέρχεται από τα τριχοειδή και περιλούει τα κύτταρα των ιστών. Η λέμφος σχηματίζεται από την περίσσεια του υγρού των ιστών και μεταφέρει λιπαρές ουσίες και λευκοκύτταρα.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να γνωρίζουν τη δομή και τη λειτουργία του λεμφικού συστήματος.
• Να διακρίνουν τις διαφορές, μεταξύ της κυκλοφορίας του αίματος και της λέμφου.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Στα κύτταρα γίνεται συνεχώς παραγωγή ενέργειας με τη διαδικασία της κυτταρικής αναπνοής, η οποία για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται οξυγόνο. Η τροφοδότηση του οργανισμού με οξυγόνο επιτυγχάνεται με την αναπνοή, δια μέσου της αναπνευστικής οδού. Η αναπνευστική οδός περιλαμβάνει τη μύτη, το φάρυγγα, το λάρυγγα, την τραχεία με τις διακλαδώσεις της, και τους πνεύμονες. Η ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων (οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα) μεταξύ του αίματος και των πνευμονικών κυψελίδων γίνεται με διάχυση. Για να γίνει μία εισπνοή, το αναπνευστικό κέντρο διεγείρει το διάφραγμα και τους εισπνευστικούς μυς, οι οποίοι συστέλλονται και προκαλούν αύξηση του όγκου της θωρακικής κοιλότητας και συνεπώς και των πνευμόνων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εισροή αέρα στους πνεύμονες. Η εκπνοή φυσιολογικά γίνεται παθητικά. Οι μύες χαλαρώνουν, ο όγκος της θωρακικής κοιλότητας μειώνεται και έτσι ο αέρας εξωθείται από τους πνεύμονες. Η ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων στις πνευμονικές κυψελίδες και στους ιστούς γίνεται με διάχυση. Το Ο2 μεταφέρεται με το αίμα από τους πνεύμονες στους ιστούς δεσμευμένο στην αιμοσφαιρίνη. To CΟ2 απομακρύνεται, κυρίως διαλυμένο στο πλάσμα ως HCΟ3-, ενώ ένα μικρό ποσοστό του μεταφέρεται στους πνεύμονες ενωμένο με αιμοσφαιρίνη.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να μπορούν να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν τα μέρη της αναπνευστικής οδού με τη σειρά που ακολουθεί ο εισπνεόμενος αέρας.
• Να περιγράφουν τις λειτουργίες του αναπνευστικού συστήματος.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Ομοιόσταση είναι η διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος στον οργανισμό. Αρνητική ανάδραση είναι ένας ρυθμιστικός μηχανισμός, ο οποίος σε κάθε παρέκκλιση κάποιου παράγοντα από τις κανονικές συνθήκες ενεργοποιείται με αποτέλεσμα την επαναφορά στο κανονικό. Τα νησίδια του Langerhans είναι ομάδες κυττάρων του παγκρέατος, που εκκρίνουν ινσουλίνη και γλυκαγόνη. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που ελαττώνει τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Η γλυκαγόνη είναι μία ορμόνη που αυξάνει τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Το δέρμα συμμετέχει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, ενώ ο υποθάλαμος είναι ο θερμοστάτης του σώματος.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Να γνωρίζουν τα όργανα απέκκρισης του οργανισμού.
• Να γνωρίζουν τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος.
• Να περιγράφουν τα στάδια σχηματισμού των ούρων στους νεφρούς.
• Να διακρίνουν τη συμμετοχή των νεφρών στην ομοιόσταση (ωσμωρρύθμιση).
• Να περιγράφουν ομοιοστατικούς μηχανισμούς (ρύθμιση της θερμοκρασίας και της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα).

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Το ερειστικό σύστημα περιλαμβάνει το σύνολο των οστών, τα οποία συνδέονται στις αρθρώσεις και σχηματίζουν το σκελετό. Ο σκελετός στηρίζει το σώμα και καθορίζει τη μορφή του, προσφέρει θέσεις για την πρόσφυση των μυών, συμβάλλει στην κίνηση, γιατί είναι αρθρωτός και σχηματίζει κοιλότητες για την προστασία οργάνων. Άλλες λειτουργίες του είναι η αιμοποίηση και η αποθήκευση αλάτων. Τα οστά μπορεί να είναι μακρά, βραχέα ή πλατιά. Περιέχουν ανόργανο και οργανικό τμήμα, καθώς και εξειδικευμένα κύτταρα. Η υφή τους μπορεί να είναι συμπαγής ή σπογγώδης. Τα οστά επενδύονται με περιόστεο, που χρησιμεύει για τη θρέψη των οστών. Οι οστεοβλάστες του περιόστεου και του ενδόστεου συμβάλλουν στην αύξηση και στην αναγέννηση του οστού. Ο ερυθρός μυελός των οστών είναι αιμοποιητικό όργανο. Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους με αρθρώσεις. Οι συναρθρώσεις δεν επιτρέπουν μεγάλη κινητικότητα, ενώ οι διαρθρώσεις επιτρέπουν σχετικά μεγάλη κινητικότητα. Ο σκελετός του ανθρώπου αποτελείται από το σκελετό του κορμού και των άκρων.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Γνωρίζουν το ρόλο του σκελετού στον ανθρώπινο οργανισμό.
• Προσδιορίζουν τη λειτουργική σχέση μεταξύ οστών, αρθρώσεων και σκελετικών μυών.
• Διακρίνουν τα είδη των αρθρώσεων και περιγράφουν τα μέρη μιας διάρθρωσης.
• Διαμορφώνουν στάσεις και συμπεριφορές που επηρεάζουν θετικά την υγεία του σκελετού τους.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Το μυϊκό σύστημα είναι το σύνολο των σκελετικών μυών του οργανισμού. Οι μύες αποτελούνται κυρίως από μυϊκό ιστό, τα κύτταρα του οποίου είναι οι μυϊκές ίνες. Οι μυϊκές ίνες μπορεί να είναι γραμμωτές, λείες ή καρδιακές, και η χαρακτηριστική ιδιότητα τους είναι η ικανότητα να συστέλλονται. Η γραμμωτή μυϊκή ίνα είναι η λειτουργική μονάδα των γραμμωτών ή σκελετικών μυών. Περιέχει τις πρωτεΐνες, ακτίνη και μυοσίνη, οι οποίες με ένα μηχανισμό ολίσθησης προκαλούν τη συστολή της μυϊκής ίνας, και κατ' επέκταση του μυός. Η συστολή του γραμμωτού μυός είναι αποτέλεσμα της συστολής των μυϊκών ινών. Οι μύες κινούν τα οστά στα οποία προσφύονται και έτσι κινείται το σώμα. Η συστολή μπορεί να είναι ισοτονική, αν ο μυς βραχύνεται, ή ισομετρική, όταν ο μυς δε βραχύνεται. Συνήθως ένας μυς δέχεται αλλεπάλληλα ερεθίσματα κατά τη διάρκεια μιας απλής μυϊκής συστολής, οπότε η συστολή του παρατείνεται και έχουμε τετανική συστολή. Οι μυϊκές ίνες δε δρουν όλες μαζί για να μην κουράζεται ο μυς. Σε έντονη μυϊκή δραστηριότητα συσσωρεύεται γαλακτικό οξύ, το οποίο προκαλεί μυϊκό κάματο. Για τον εντοπισμό των διαταραχών της μυϊκής διέγερσης χρησιμοποιείται το ηλεκτρομυογράφημα.

 

 

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Το Νευρικό Σύστημα διαιρείται ανατομικά στο ΠΝΣ και το ΚΝΣ. Το ΠΝΣ αποτελείται από 12 ζεύγη εγκεφαλικών και από 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων. Το ΠΝΣ νευρώνει τους σκελετικούς μυς και τα εσωτερικά όργανα. Το ΚΝΣ αποτελείται από το νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο. Ο νωτιαίος μυελός, ο οποίος βρίσκεται στο σπονδυλικό σωλήνα, περιέχει αντανακλαστικά κέντρα και δέσμες νευραξόνων, που συνδέουν τον εγκέφαλο με τα περιφερικά νεύρα. Τα αντανακλαστικά είναι αυτόματες απαντήσεις του οργανισμού σε διάφορα ερεθίσματα, και κάποια από αυτά δεν απαιτούν την μεσολάβηση του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος, που προστατεύεται από τα οστά της κρανιακής κοιλότητας, από τις μήνιγγες και από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, αποτελεί κέντρο πολλών λειτουργιών. Τα ημισφαίρια είναι το σημαντικότερο τμήμα του εγκεφάλου Ο φλοιός των ημισφαιρίων, ο οποίος λόγω των ελίκων και των αυλάκων έχει μεγάλη επιφάνεια, είναι το κέντρο των συνειδητών λειτουργιών. Κάθε λειτουργία εντοπίζεται σε συγκεκριμένη περιοχή του φλοιού των ημισφαιρίων και μπορεί να σχετίζεται με την κατανόηση και ερμηνεία διάφορων ερεθισμάτων, με τις εντολές προς τους σκελετικούς μυς ή με τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες όπως ο λόγος. Άλλα τμήματα του εγκεφάλου έχουν επίσης σημαντικό ρόλο στη μη συνειδητή ρύθμιση λειτουργιών. Ο υποθάλαμος αποτελεί το κέντρο ομοιόστασης του οργανισμού, ο προμήκης περιέχει κέντρα ρύθμισης της αναπνευστικής και της καρδιακής λειτουργίας και η παρεγκεφαλίδα αποτελεί το κέντρο της ισορροπίας. Το ΑΝΣ λειτουργεί συνεχώς με ακούσιο τρόπο και νευρώνει όργανα, όπως τα σπλάχνα και η καρδιά.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Περιγράφουν το νευρικό κύτταρο.
• Κατανοούν τον τρόπο δημιουργίας και μεταβίβασης της νευρικής ώσης.
• Γνωρίζουν τα μέρη του νευρικού συστήματος και τη λειτουργία τους.
• Προσδιορίζουν τη λειτουργική σχέση του νευρικού και μυϊκού συστήματος.
• Γνωρίζουν τα κέντρα ελέγχου των βασικών λειτουργιών του οργανισμού.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Οι υποδοχείς είναι ειδικά διαμορφωμένα κύτταρα, που έχουν την ικανότητα να ανιχνεύουν τις μεταβολές του περιβάλλοντος. Βρίσκονται διάσπαρτοι κυρίως στο δέρμα ή σε ομάδες στα αισθητήρια όργανα. Στο δέρμα και σε εσωτερικά όργανα, όπως οι τένοντες και οι μύες, βρίσκονται υποδοχείς για τις αισθήσεις του πόνου, της αφής της πίεσης και της θερμοκρασίας. Οι νευρικές ώσεις μεταφέρονται με τα αισθητικά νεύρα στο κέντρο των γενικών αισθήσεων (βρεγματικός λοβός), όπου και ερμηνεύονται. Ο οφθαλμός είναι το αισθητήριο της όρασης. Ο κερατοειδής χιτώνας, το υδατοειδές υγρό, ο κρυσταλλοειδής φακός και το υαλώδες σώμα βοηθούν στην εστίαση των φωτεινών ακτίνων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, που επενδύει το εσωτερικό του οφθαλμικού βολβού. Στον αμφιβληστροειδή βρίσκονται τα κωνία, που δίνουν τη δυνατότητα έγχρωμης όρασης κάτω από κανονικές συνθήκες επαρκούς φωτισμού, και τα ραβδία, που είναι υπεύθυνα για την ασπρόμαυρη όραση σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Οι νευρικές ώσεις που δημιουργούνται στα κωνία και στα ραβδία μετά την πρόσπτωση της φωτεινής ακτινοβολίας μεταφέρονται, μέσω της οπτικής οδού, στον ινιακό λοβό, όπου και γίνεται αντιληπτό το αντικείμενο. Οι υποδοχείς για την αίσθηση της ακοής και της ισορροπίας βρίσκονται στο εσωτερικό αυτί. Τα ηχητικά κύματα μεταφέρονται από το εξωτερικό αυτί στο μέσο και στη συνέχεια στον κοχλία, όπου προκαλούν μετατοπίσεις της λέμφου. Τα τριχοφόρα κύτταρα του οργάνου του Corti ερεθίζονται από τις μετατοπίσεις της λέμφου. Οι νευρικές ώσεις που δημιουργούνται μεταφέρονται μέσω του κοχλιακού νεύρου στον κροταφικό λοβό, όπου και ερμηνεύονται. Οι υποδοχείς της ισορροπίας (ακουστικές ακρολοφίες και ακουστικές κηλίδες) ερεθίζονται από κινήσεις της κεφαλής ή του σώματος. Οι νευρικές ώσεις μεταφέρονται μέσω του αιθουσαίου νεύρου στην παρεγκεφαλίδα. Τα αισθητήρια της γεύσης (γευστικοί κάλυκες) και της όσφρησης (οσφρητικός βλεννογόνος) περιέχουν κύτταρα που μπορούν να ανιχνεύσουν χημικές ενώσεις. Οι δύο αυτές αισθήσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή της τροφής.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής ο μαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση:

• Γνωρίζουν τις κυριότερες αισθήσεις.
• Περιγράφουν τα κυριότερα στάδια δημιουργίας μιας αίσθησης.
• Χρησιμοποιούν τις γνώσεις που αποκτούν σχετικά με την επίδραση των θορύβων, της ακτινοβολίας κ.ά. για την προστασία της υγείας τους.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Οι ενδοκρινείς αδένες σε συνεργασία με το νευρικό σύστημα συντονίζουν τη λειτουργία του οργανισμού. Εκκρίνουν τις ορμόνες, χημικές ουσίες· μηνύματα, οι οποίες με την κυκλοφορία του αίματος φτάνουν σε όλα τα κύτταρα του σώματος, διεγείρουν όμως ορισμένα από αυτά, τα κύτταρα- στόχους. Η υπόφυση θεωρείται ο σημαντικότερος αδένας, διότι ελέγχει τη δράση όλων των άλλων περιφερικών αδένων.

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ ενδοκρινών και εξωκρινών αδένων.
• Γνωρίζουν τη φύση των ορμονών και τους τρόπους δράσης τους.
• Συγκρίνουν τον τρόπο ρύθμισης των λειτουργιών του οργανισμού, μέσω του νευρικού συστήματος και των ενδοκρινών αδένων.

Τα περιεχόμενα της ενότητα αυτής συνοψίζονται ως εξής: Το ζυγωτό, καθως παρασύρεται προς τη μήτρα, διαιρείται και έτσι σχηματίζεται αρχικά το μορίδιο (συσσωμάτωμα κυττάρων) και στη συνέχεια το γαστρίδιο (κοίλη σφαίρα από κύτταρα). Το γαστρίδιο την 6η περίπου μέρα εμφυτεύεται στο ενδομήτριο με τη βοήθεια κυτταρικών προεκβολών. Αυτές θα σχηματίσουν το χόριο. Κατά την 3η εβδομάδα αρχίζει ο σχηματισμός του πλακούντα και των τριών εξωεμβρυϊκών μεμβρανών (αμνιακός σάκος, λεκιθικός σάκος και αλλαντοϊκή μεμβράνη). Παράλληλα, τα κύτταρα του εμβρυϊκού δίσκου διαφοροποιούνται και δίνουν τα διάφορα όργανα του εμβρύου. Το έμβρυο συνδέεται, διό μέσου του ομφάλιου λώρου, με τον πλακούντα. Ο πλακούντας χρησιμεύει για την ανταλλαγή θρεπτικών και άχρηστων ουσιών μεταξύ του αίματος της μητέρας και του εμβρύου. Από το 2° τρίμηνο και μετά αναπτύσσονται τα διάφορα όργανα και τελικά ύστερα από 9 μήνες περίπου συμβαίνει ο τοκετός, ο οποίος ολοκληρώνεται σε τρία στάδια. Συνήθως γεννιέται ένα βρέφος ανά τοκετό. Τα διζυγωτικά δίδυμα προέρχονται από τη γονιμοποίηση δύο ωαρίων, ενώ τα μονοζυγωτικά από τη γονιμοποίηση ενός ωαρίου. Η υγεία του εμβρύου επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής της μητέρας (όπως π.χ. το κάπνισμα), από ασθένειες που ενδέχεται να την προσβάλλουν κατά την εγκυμοσύνη (όπως π.χ. η ερυθρά), από τη διατροφή της, καθώς και από άλλους παράγοντες. Οι κληρονομικές ασθένειες μπορεί να προληφθούν, αν οι μέλλοντες γονείς προβούν σε προγεννητικό έλεγχο. Ο οργανισμός μετά τον τοκετό συνεχίζει να αναπτύσσεται, και φυσιολογικά περνάει από τα στάδια της βρεφικής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας ώσπου να ενηλικιωθεί. Από το στάδιο της ενηλικίωσης ο οργανισμός χάνει προοδευτικά και ανεπαίσθητα ορισμένες ικανότητες του, και τελικά έρχεται το τελευταίο στάδιο, το γήρας. Η διαδικασία αυτή οφείλεται σε κληρονομικούς και σε εξωγενείς παράγοντες

 

Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Περιγράφουν το γεννητικό σύστημα του άνδρα και της γυναίκας.
• Γνωρίζουν και κατανοούν τα βασικά στάδια των βιολογικών λειτουργιών που οδηγούν στη δημιουργία ενός νέου ανθρώπου.
• Γνωρίζουν τα αίτια και τις συνέπειες των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και διαμορφώνουν στάσεις οι οποίες τους προστατεύουν.
• Γνωρίζουν μεθόδους αντισύλληψης.