Αισθητικη Αγωγη: Θεατρικη Αγωγη
Ε και ΣΤ Δημοτικου

Στη ζώνη αυτή ­θα α­νακα­λύψ­ουμε το σώμα μας ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας:

• Θα εξερευνήσουμε τη στάση και την ακινησία του σώματος, καθώς και την κίνηση και την έκταση του μέσα στο χώρο. Θα δούμε πώς περνά από την ένταση στη χαλάρωση.
• Θα εξερευνήσουμε την αναπνοή μας και θα ανακαλύψουμε πώς η αναπνοή στηρίζει τη φωνή και το σώμα γενικότερα.
• Θα ανακαλύψουμε τις αισθήσεις μας, πώς αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον με την ακοή, την όραση, την όσφρηση και την αφή.
• Θα επικοινωνήσουμε με τους άλλους μέσα από το σώμα μας και θα αρχίσουμε να συμπεριφερόμαστε σαν μια ομάδα.

Σε αυ­τό το κεφάλαιο­, θα συνεχίσουμε το Παιχνίδι μας με δραστηριότητες που ενεργοποιούν το σώμα μας­. Ακόμα θα γνωρίσουμε τη δύναμη της φαντασίας μας και τον τρόπο που οδηγεί το σώμα στη μίμηση και στην αναπαράσταση. Θα κινηθούμε στο χώρο και θα παρατηρήσουμε πώς με τη βοήθεια των αισθήσεων περνάμε από τον πραγματικό κόσμο στο μαγικό κόσμο του παιχνιδιού. Έτσι θα εξερευνήσουμε και θα αξιοποιήσουμε:

• Τα εκφραστικά μας μέσα και τις αισθήσεις.
• Τη συμπεριφορά μας σε καθορισμένες συνθήκες

Σε αυτό το κεφάλαιο, το­ παιχνίδι μα­ς περνά σε άλλη φάση. Παίζουμε σε ζευγάρια. Αυτό σημαίνει πως­ πρέπει να είμαστε πολύ συγκεντρωμένοι, να παρατηρούμε τη δράση του παρτενέρ μας με κάθε λεπτομέρεια και να συγχρονιζόμαστε μαζί του.
Το σώμα μας ευαισθητοποιείται απέναντι στους άλλους, κινείται και εκφράζεται σε σχέση με τους άλλους. Σιγά σιγά αναπτύσσεται ένας εσωτερικός ρυθμός, κάτι που μας ενώνει, και προχωράμε στη δράση. Με τη φαντασία και τα εκφραστικά μας μέσα απαντάμε σε ένα εξωτερικό ερέθισμα.
Έτσι θα προσπαθήσουμε:

• Να αναπτύξουμε την επικοινωνία με τον άλλο και την ομάδα.
• Να μάθουμε να αντιδράμε με τη φαντασία μας σε ένα εξωτερικό ερέθισμα και να προσαρμόζουμε τη συμπεριφορά μας στις συνθήκες που αντιμετωπίζουμε.

Σε αυτό το κ­ε­φάλαιο, στο παιχνίδι παίζουμε όλοι μ­αζί. Οι ασκήσεις μας εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή και η επικοινωνία των μελών μέσα στην ομάδα. Η συγκρότηση μιας ομάδας απαιτεί επίμονη δουλ­ειά και τήρηση των κανόνων:

• Αυτοσυγκέντρωση, προσοχή και αφοσίωση στους άλλους.
• Εμπιστοσύνη στις προτάσεις των άλλων.
• Συνεργασία και επικοινωνία με όλα τα μέλη της ομάδας.

Σε αυτό το ­κεφάλαιο, στο παιχνίδι μας θα εξερευν­ήσουμε το χώρο. Το σώμα μας κινείται στ­ο χώρο, μετακινείται, σταματά. Τρέχουμε, πηδάμε, πέφτουμε πάνω στον άλλο ή τον αγγίζουμε. Όλη η δράση μας σηματοδοτείται από το χώρο, αλλά και αντίστροφα με τη συμπεριφορά μας δημιουργούμε το χώρο. Έτσι μαθαίνουμε:

• Να εξερευνούμε το χώρο με το σώμα μας.
• Να δημιουργούμε ένα σκηνικό χώρο.

Ακόμα θα γνωρίσουμε το θέατρο, το χώρο όπου παρακολουθούμε μια θεατρική παράσταση.

Σε αυτό το κεφάλαιο, θα παίξουμε με αντικείμενα, ­πραγματικά και φανταστικά. Τα αντικείμενα μεταμορφώνονται στο παιχνίδι μας. Με την πίστη, τη θέληση και τη φαντασία μας η καρ­έκλα γίνεται θρόνος, η βέργα μαγικό ραβδί, ενώ μαζί τους μεταμορφωνόμαστε κι εμείς σε βασιλιά ή σε μάγισσα. "Ομως και φανταστικά αντικείμενα θα γεννηθούν στο παιχνίδι μας μέσα από τη μίμηση. Κάποτε γινόμαστε κι οι ίδιοι αντικείμενα, παίρνουμε τα χαρακτηριστικά τους, φανταζόμαστε την έκφραση τους. Ακόμα θα παίξουμε με τη μάσκα και θα μεταμορφωθούμε σε ζώα. Τέλος θα ζωντανέψουμε τις κούκλες για να παίξουμε κουκλοθέατρο.

Σε αυτό το κεφάλαιο, θα ανακαλύψουμε τα μυστικά­ του αυτοσχεδιασμού. Θα θυμηθούμε πόσο ­μας έχει βοηθήσει στις ασκήσεις μας η φαντασία και η παρατήρηση, η επικοινωνία και η συνεργασία. Στο θέατρο ο ηθοποιός αυτοσχεδιάζει για να εμπλουτίσει τα στοιχεία της συμπεριφοράς του, να χαράξει τη δράση του και να χτίσει το ρόλο του. Ετσι κι εμείς θα γνωρίσουμε τη δράση μέσα στις δοσμένες συνθήκες του αυτοσχεδιασμού. Οι ενέργειές μας θα ενισχύσουν την υπόθεση και την εξέλιξη της ιστορίας που παίζουμε.

Σε αυτό το κεφάλαιο θα ...αυτοσχεδιάσουμε! H ομάδα μα­ς θα κινηθεί ελεύθερα αλλά λαμβάνοντας υπόψη ­τις προτεινόμενες συνθήκες. Θα αναλάβει πρωτοβουλίες στο παιχνίδι και θα δράσει.Ο αυτοσχεδιασμός μας θα ενισχυθεί με ορισμένα σκηνικά αντικείμενα που λειτουργούν και ως μέσα έκφρασης του ηθοποιού, δηλαδή τις μάσκες. Θα ανακαλύψουμε τις τυποποιημένες μάσκες της κομμέντια ντελ άρτε. Επίσης με τη χρήση της ουδέτερης μάσκας θα εξερευνήσουμε σε βάθος τα εκφραστικά μας μέσα.

Σε αυτό το κεφάλαι­ο ξεκι­νάμε μια εξερεύνηση στη γλώσσα, στη λογοτεχνία, αλλά και ένα ταξίδι στο χώρο της φαντασίας, με μουσική,  φώτα, κοστούμια και ...κέφι! Θα ασχοληθούμε με πρόσωπα που είναι ήρωες ενός λογοτεχνικού έργου, μ­ύθου ή παραμυθιού. Συχνά στο σχολείο χρειάζεται να δώσουμε θεατρική μορφή σε ένα αφηγηματικό κείμενο, όπως ένα παραμύθι, διήγημα κ.ά. Η πορεία για να δημιουργήσουμε όλοι μαζί μια ιστορία και να την παίξουμε ακολουθεί τα στάδια:

• Προετοιμασία της ομάδας.
• Ανάγνωση του έργου - Αφήγηση της ιστορίας.
• Αναγνώριση των δραματικών στοιχείων του έργου (δράση, πρόσωπα / χαρακτήρες, εμπόδια, συγκρούσεις, χώρος).
• Διάκριση ενοτήτων δράσης.
• Αυτοσχεδιασμοί πάνω στις σκηνικές ενότητες - Οργάνωση χώρου (σκηνικό, αντικείμενα, κοστούμια, μουσική, φωτισμός).
• Σύνθεση διαλόγων βάσει των αυτοσχεδιασμών και μέσα από μια διαδικασία γλωσσικής επεξεργασίας του κειμένου.

Σε αυτή τη ζώνη θα ασχοληθούμε με την ανίχνευση της δράσης, της σύγκρουσης, των προσώπων και του χώρου δράσης μέσα στο λογοτεχνικό έργο.

Σε αυτό το κεφάλαιο, θα ασχοληθ­ούμε­ με τους χαρακτήρες του αφηγηματικού κειμένου. Θα αυτοσχεδιάσουμε πάνω στις καταστάσεις και τα πρόσωπα και έτσι θα τα κατανοήσουμε καλύτερα. Ύστερα θα οργανώσουμε και θα διαμορφώσουμε το χώρο δράσης μας με σκηνικά στοιχεία, δηλαδή θα επιλέξου­με το σκηνικό που μας ταιριάζει, τα αντικείμενα, τα κοστούμια που θα φορέσουμε, τη μουσική και το φωτισμό που ανταποκρίνεται στην ατμόσφαιρα του έργου μας.

Σε αυτό το κεφάλα­ιο θα προσπαθήσουμε να γράψουμε τους δικούς μας διαλόγους. Θα πειραματιστούμε πάνω στη γλωσσική έκφραση με απλές γλωσσικές ασκήσεις και αφηγηματικ­ές τεχνικές. Θα αυτοσχεδιάσουμε με λόγο πάνω στη δράση του κειμένου μας. Θα ακολουθήσει το εργαστήρι γραφής με τη διαμόρφωση του κειμένου, όπου αλλάζουμε τη μορφή του αρχικού αφηγηματικού κειμένου και το μετατρέπουμε σε διαλογικό /δραματικό τονίζοντας τα δραματικά του στοιχεία (πρόσωπα, εμπόδια, συγκρούσεις κ.ά.).

Σε αυτή τη ζώνη θα ξεκινήσουμε­ την πορεία μας προς τη θεατρική παράσταση. Πρώτα θα έρθο­υμε σε επαφή με το θεατρικό έργο. Το θεατρικό έργο σε μια πρώτη επαφή μάς αποκαλύπτει την πλοκή, τις συγκρούσεις δυνάμεων, τις δραματικές καταστάσεις και περιπέτειες των ηρώων του. Η κατανόηση του θεατρικού έργου δεν ολοκληρώνεται με την ανάγνωση. Είναι έργο προορισμένο να παρασταθεί, κι αυτό φαίνεται από τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής του σε διάλογο.
Ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσουμε ένα θεατρικό έργο είναι να ζωντανέψουμε στη σκηνή τη δράση του. Θα δουλέψουμε πάνω σε δύο έργα: Το Μεγάλο Ταξίδι του Τουρτούρι του Ευγένιου Τριβιζά στην Ε' Τάξη και το Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Ουίλιαμ Σαίξπηρ στην Στ' Τάξη. Επίσης θα μιλήσουμε για το δημιουργό του θεατρικού έργου, το θεατρικό συγγραφέα.

Σε αυτό το κεφάλαιο­, θα εξερευνήσουμ­ε το χαρακτήρα και το ρόλο.Ηδη μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και τις θε­ατρικές δραστηριότητες έχουμε παίξει ρόλους. Χαρακτήρας και ρόλος συνδέονται στο θέατρο, αφού το πρόσωπο ενός θεατρικού έργου για να ολοκληρωθεί πρέπει να παρασταθεί από τον ηθοποιό σε ρόλο — χαρακτήρα. Στη διαδικασία της παράστασης η προσέγγιση και μελέτη του ρόλου είναι λεπτομερής. Έχουμε την ευκαιρία να πλάσουμε μέσα από τις προτάσεις και τους αυτοσχεδιασμούς μας το ρόλο, να τον ζωντανέψουμε στη σκηνή πολλές φορές σε διαφορετικές εκδοχές. Λογής λογής ερεθίσματα και υλικό, όπως φωτογραφίες, αγγειογραφίες, γλυπτά, πορτρέτα ζωγραφικής, αλλά και η παρατήρηση της καθημερινής εμπειρίας ή η αξιοποίηση ιστορικών πληροφοριών και υλικού, όλα μπορούν να βοηθήσουν στην ολοκλήρωση του ρόλου στη σκηνή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αξία του κάθε ρόλου. Κάθε ρόλος είναι σημαντικός και όλοι οι ρόλοι αλληλοσυμπληρώνονται στη σκηνή.

­ Είμαστε έτοιμοι για το σ­τήσιμο της παρ­άστασης. Θα προτείνουμε σκηνικές λύσεις γ­ια την ατμόσφαιρα του έργου, ιδέες για τα κοστούμια των ηρώων και τα αντικείμενα - σύμβολα που φοράνε ή κρατάνε. Η επιλογή του κατάλληλου σκηνικού ή των κοστουμιών εξαρτάται από το τι θέλουμε να τονίσουμε στο έργο. Μπορούμε να δημιουργήσουμε με τη φαντασία μας αντικείμενα από πολύ απλά και φτηνά υλικά. Το θέατρο είναι η τέχνη της μεταμόρφωσης και της μαγείας.Ένα απλό χαρτόνι γίνεται πανοπλία, κράνος, σκηνικό. Κομμάτια από πανί θα γίνουν τα κύματα, η φουρτουνιασμένη θάλασσα ή τα καράβια μας.
Στη συνέχεια θα επιλέξουμε την ηχητική - μουσική επένδυση της δράσης. Οι δυνατότητες είναι ποικίλες: χρήση ηχογόνων μέσων, βότσαλα που κροταλίζουν, μπαγκέτες που χτυπούν η μια με την άλλη, καμπανάκια ή άλλα μέσα που οι ίδιοι θα ανακαλύψουμε αναζητώντας τον κατάλληλο ήχο (ένταση, ποιότητα κτλ.). Συχνά η ίδια η φωνή μας (ή και το σώμα, πόδια, χέρια κ.ά) θα καλύψει τις ανάγκες δράσης με το θεατρικό παιχνίδι και τη δύναμη της φαντασίας. Με το φωτισμό τονίζουμε τα πρόσωπα, προβάλλουμε τα αντικείμενα, δημιουργούμε ατμόσφαιρα και αίσθημα."Ετσι θα αυτοσχεδιάσουμε συσκοτίζοντας την αίθουσά μας, φωτίζοντας με κεριά, λάμπες πετρελαίου, φακούς κ.ά. τη σκηνή και τους χώρους δράσης των ηρώων. Θα μάθουμε να παίζουμε με το φως και τη σκιά και να "ζωγραφίζουμε" με χρωματιστά σελοφάν το σκηνικό μας.

Σε αυτό το κεφάλαιο θα ξαναδούμε τα βήματα που μας έφεραν ως εδώ. Θα θυμηθούμε όσα έχουμε κατακτήσει από τις προσπάθειες της ομάδας. Η εμπειρία που αποκτήσαμε­ μέσα από την έρευνα και την πρακτική εφαρμογή είναι χρήσιμη για την παράσταση μας.Και τώρα ήρθε η στιγμή να παρουσιάσουμε τη δουλειά όλης της χρονιάς στο κοινό. Οι θεατές θα ευχαριστηθούν και θα συγκινηθούν, γιατί θα διαπιστώσουν ότι μια ομάδα δημιούργησε το θέαμα που απολαμβάνουν.

Η χαρά για μας που παίζουμε μοιράζεται με όσους μας παρακολουθούν γιατί πάνω απ' όλα το θέατρο είναι απόλαυση.

Σε κάθε π­α­ράσταση, όπως γνωρίζετε, υπάρχουν θεατές. Χωρίς το θεατή, ... δεν υπάρχει θέατρο! Η θεατρική δράση αυτόν έχει ως δέκτη, μ' αυτόν επικοινωνεί ο ηθοποιός στη σκηνή. Οι θεατές κρίνουν και αξιολογούν την παράσταση. Άλλοτε αντιδρούν επιδοκιμάζοντας και χειροκροτώντας και άλλοτε εκφράζουν την ψυχρότητα ή ακόμα και την αποδοκιμασία τους.
Ηθοποιός και θεατής επικοινωνούν­, μοιράζονται το εφήμερο γεγονός της παράστασης. O ηθοποιός παίζει με τόλμη και ελευθερία το μαγικό παιχνίδι των μεταμορφώσεων και ο θεατής συμμετέχει στη θεατρική σύμβαση, «σαν να είναι όλα αληθινά».
Έτσι σε αυτό το κεφάλαιο:

• Θα συνειδητοποιήσουμε ότι το θεατρικό γεγονός στηρίζεται στη σχέση ηθοποιού - θεατή.
• Θα μάθουμε να είμαστε καλοί δέκτες των σκηνικών συμβάντων και να συμπεριφερόμαστε με τον ανάλογο τρόπο βλέποντας μια θεατρική παράσταση.