Θρησκευτικά (Β Γυμνασίου) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

33. «Πάσχα μέγα,
Πάσχα των πιστών!»

Με τα Πάθη σου, Χριστέ,
λευτερωθήκαμε από
τα πάθη και τα βάσανά μας
και με την Ανάστασή σου
γλιτώσαμε απ' τη φθορά.
Δόξα σ' εσένα, Κύριε.

Ψάλλεται το Μ. Σάββατο πρωί

Ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος για τη νύχτα της Λαμπρής*

Όποιος είναι ευσεβής και αγαπά τον Θεό,
ας απολαύσει την ωραία και λαμπρή πανήγυρη.
Το τραπέζι είναι γεμάτο, όλοι απολαύστε.
Κανένας ας μη φύγει πεινασμένος - χωρίς να κοινωνήσει.
Όλοι απολαύστε τα αγαθά της καλοσύνης του Θεού.
Κανένας ας μην οδύρεται για τις αμαρτίες του,
γιατί από τον τάφο του Χριστού ανέτειλε συγχώρηση.
Κανένας να μη φοβάται τον θάνατο, γιατί ο θάνατος
του Σωτήρα μάς ελευθέρωσε από τον θάνατο.
Πικράθηκε ο Άδης, Κύριε, όταν σε συνάντησε εκεί κάτω.
Θάνατε, που είναι το φαρμακερό κεντρί σου;
Αναστήθηκε ο Χριστός, και συ κατανικήθηκες.
Αναστήθηκε ο Χριστός, και η ζωή βασιλεύει.
Αναστήθηκε ο Χριστός, και κανένας νεκρός
δεν θα μείνει για πάντα στο μνήμα του.
Αφού ο Χριστός αναστήθηκε από τους νεκρούς,
έγινε η αρχή της ανάστασης όλων των νεκρών.
Σε Αυτόν ανήκει η δόξα και η εξουσία για πάντα. Αμήν.

* Αποσπάσματα από πασχαλινή ομιλία του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που ονομάζεται "Κατηχητικός Λόγος". Διαβάζεται στο τέλος της Λειτουργίας τη νύχτα της Ανάστασης. Όταν ο ιερέας διαβάζει: "Άδης Επικράνθη!", "Ανέστη Χριστός!", όλο το εκκλησίασμα επαναλαμβάνει δυνατά: "Επικράνθη!", "Ανέστη!"

Διαβάζοντας την εικόνα της Ανάστασης

Η Ανάσταση. Τοιχογραφία, Μανουήλ Πανσέληνου, Άγ. Όρος, Πρωτάτο, 14ος αι.

α. Η εικόνα της Ανάστασης του Χριστού ονομάζεται « Ή εις Άδου κάθοδος». Προσπαθήστε να εξηγήστε γιατί, αφού διαβάσετε και το χωρίο Α Πε 4, 6.

β. Τι θέση κατέχει στην εικόνα ο Χριστός; Τι κρατάει στο αριστερό του χέρι και τι σημαίνει αυτό;

γ. Ο Χριστός πατάει πάνω σε δύο θυρόφυλλα. Τι εικονίζεται κάτω από αυτά και ποιος ο συμβολισμός του κάθε στοιχείου στο τμήμα αυτό της εικόνας;

δ. Ποιοι είναι ο άντρας και η γυναίκα μπροστά του, σε ποια στάση βρίσκονται, τι κίνηση κάνει προς αυτούς ο Χριστός και τι σημαίνει αυτό;

ε. Δεξιά και αριστερά διακρίνονται δύο ομάδες ανθρώπων. Ποιοι άραγε να είναι και τι συμβολίζει η παρουσία τους;

στ. Τι χρώματα κυριαρχούν στην εικόνα και ποια έκφραση έχουν όλα τα πρόσωπα;

ζ. Ποιο το κύριο νόημα που βγαίνει από την εικόνα και τι σημαίνει αυτό για τη ζωή των ανθρώπων; (Βοηθηθείτε στην απάντηση και από τον πασχαλινό ύμνο: « Χριστός ανέστη...», καθώς και από τον ύμνο στην αρχή του μαθήματος).

η. Παρατηρήστε την πλαϊνή εικόνα της Ανάστασης, που τη συναντούμε σε κάποιους ναούς στη χώρα μας. Αυτός ο τύπος εικόνας προέρχεται από τη δυτική Χριστιανοσύνη. Τι κυρίως εκφράζει αυτή η εικόνα; Τι διαπιστώνουμε πως λείπει από αυτήν, όταν την συγκρίνουμε με την άλλη;

θ. Μελετήστε τώρα και το απόσπασμα από τον Κατηχητικό Λόγο του ιερού Χρυσοστόμου. Ψάξτε και βρείτε πώς ο αγιογράφος αποδίδει στην εικόνα τα λόγια του Χρυσοστόμου για τη νίκη του Χριστού πάνω στον Άδη (=θάνατο).

"Γι' αυτόν τον λόγο ο Χριστός κήρυξε το χαρμόσυνο μήνυμά του και στους νεκρούς, ώστε, παρ' ό,τι ως άνθρωποι έχουν καταδικαστεί να είναι θνητοί, να βρουν στην τελική κρίση του Θεού τη ζωή που χορηγεί το Πνεύμα".

Α Πε 4, 6

Ο Χριστός αναστήθηκε
απ' τους νεκρούς! Με
τον θάνατό του νίκησε
τον θάνατο και σε
όλους τους νεκρούς
χάρισε τη ζωή.

Γνωρίζοντας τα έθιμα και τις τελετές της Λαμπρής

α. Το φως της Ανάστασης, που το δίνει ο ιερέας με το «Δεύτε λάβετε φως», μεταδίδεται από τον έναν στον άλλο και φτάνει γρήγορα από την Ωραία Πύλη μέχρι το προαύλιο του ναού, που γεμίζει από το φως των πασχαλινών λαμπάδων. Μετά το τέλος της πασχαλιάτικης λειτουργίας όλοι, φυλάγοντας προσεκτικά τη λαμπάδα τους, για να μη σβήσει, επιστρέφουν στο σπίτι. Με τη φλόγα της σταυρώνουν πρώτα το ανώφλι της εξώθυρας του σπιτιού και στη συνέχεια ανανεώνουν το φως της καντήλας στο εικονοστάσι.

β. Η Ανάσταση του Χριστού είναι για τον λαό σύνθημα αγάπης. Οι χριστιανοί δίνουν τα χέρια, λένε "Χρίστος Ανέστη!", "Αληθώς Ανέστη!", και φιλιούνται. Αυτό γίνεται αφορμή να συμφιλιωθούν όσοι ήταν μαλωμένοι. Το "φίλημα της αγάπης" δίνεται είτε τη νύχτα της Ανάστασης είτε στον "Εσπερινό της αγάπης" στην εκκλησία.

γ. Την Κυριακή του Πάσχα, όπως και τη Μεγάλη Παρασκευή, πολλοί πηγαίνουν στα νεκροταφεία ("κοιμητήρια"). Αφήνουν λουλούδια από τον Επιτάφιο στα μνήμα¬τα και ανάβουν τα καντίλια με το αναστάσιμο φως. Νιώθοντας πιο έντονα την παρουσία του Σταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού, επικοινωνούν όσοι ζουν με τους αγαπημένους που ήδη έφυγαν. "Καλή Ανάσταση" εύχονται σε κάποια μέρη και μετά την ταφή του νεκρού.

δ. Ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα τελείται το πρωί ή το απόγευμα ο "Εσπερινός της Αγάπης", γνωστός και ως "Δεύτερη Ανάσταση". Λέγεται "Αγάπη", επειδή ο Χριστός σταυρώθηκε και αναστήθηκε για την αγάπη των ανθρώπων. Στην Ακολουθία αυτή το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε διάφορες ξένες γλώσσες, επειδή η Ανάσταση έγινε για όλον τον κόσμο. Έτσι οι χριστιανοί δείχνουν ότι νιώθουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν με όλους τους ανθρώπους της γης. Σε κάποια μέρη πριν από τον Εσπερινό της Αγάπης γίνεται λιτανεία, κατά την οποία η εικόνα και το λάβαρο της Ανάστασης περιφέρονται στους δρόμους της συνοικίας ή του χωριού.

Χωριστείτε σε ομάδες και, αφού διαβάσετε τα έθιμα της Λαμπρής, σημειώστε:

Ποια από αυτά σας είναι γνωστά;
Έχετε κάποιες σχετικές εμπειρίες;
Τι απορίες σας γεννιούνται;
Πώς μέσα από αυτά βλέπετε να εκφράζεται το νόημα της Ανάστασης;

Βασικά στοιχεία του μαθήματος

Το Πάσχα γιορτάζεται από τους Ορθόδοξους χριστιανούς με ξεχωριστή λαμπρότητα ολόκληρη τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Οι χριστιανοί όλων των Εκκλησιών δεν ξεχνούν ότι ο Χριστός που αναστήθηκε προηγουμένως είχε σταυρωθεί. Παντού υπάρχουν στους ναούς τους τα σύμβολα της Ανάστασης' όμως το σύμβολο της Σταύρωσης κυριαρχεί.
Από τη Σταύρωση οι χριστιανοί έμαθαν την αγάπη και τη θυσία. Από την Ανάσταση αντλούν χαρά, αισιοδοξία και δύναμη για να αγαπούν και να αγωνίζονται για όσα σταυρώθηκε και αναστήθηκε ο Ιησούς.