ΓΛΩΣΣΑΡΙ
Αψβούργοι |
Δυναστεία που κυριάρχησε στην Αυστρία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (1278-1918). |
Βιομηχανική Επανάσταση |
Ριζικός οικονομικός μετασχηματισμός, ο οποίος εμφανίστηκε στην Αγγλία κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και επεκτάθηκε κατά το 19ο αιώνα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έλαβε χώρα κυρίως στη βιοτεχνία, η οποία με τη χρήση νέων πηγών ενέργειας (γαιάνθρακας και ατμός) και μηχανών μετεξελίχτηκε σε βιομηχανία, αλλά επεκτάθηκε και στις μεταφορές, με τη χρήση του σιδηροδρόμου και του ατμόπλοιου. |
Βούλα |
Έγγραφο που έφερε τη σφραγίδα του πάπα της Ρώμης. |
Γαληνοτάτη Δημοκρατία |
Ονομασία του ναυτικού κράτους της Βενετίας που υποδηλώνει σταθερότητα. |
Δίαιτα |
Το ανώτατο συμβούλιο των αντιπροσώπων των ευγενών, του κλήρου και των αστών στην αυτοκρατορική Γερμανία και σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης. |
Διαφωτισμός |
Πνευματικό κίνημα του 18ου αι. που επιδίωκε πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές και γενικότερα τη βελτίωση του ανθρώπου. Ξεκίνησε από τη Γαλλία και επεκτάθηκε βαθμιαία και στην υπόλοιπη Ευρώπη Οι φορείς του κινήματος
(φιλόσοφοι και διαφωτιστές) πίστευαν ότι θα υπάρξει πρόοδος
και ότι η επιστήμη και η λογική θα βοηθήσουν τον άνθρωπο να
απαλλαγεί από τις προκαταλήψεις του παρελθόντος. |
Διομολογήσεις |
Εμπορικές συμφωνίες αποικιακού χαρακτήρα, με τις οποίες η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχωρούσε προνόμια στις ευρωπαϊκές δυνάμεις, με μοναδικό αντάλλαγμα τη φιλία τους.
Με αυτές νομιμοποιήθηκε η εκμετάλλευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
|
Δραγουμάνος/Δραγομάνος |
Διερμηνέας, υψηλόβαθμο αξίωμα στο Οθωμανικό Κράτος, το οποίο κατελάμβαναν χριστιανοί, κυρίως Έλληνες, επειδή οι μουσουλμάνοι δεν μάθαιναν ξένες γλώσσες. Ο Μεγάλος Δραγομάνος της Υψηλής Πύλης εκτελούσε καθήκοντα Υπουργού Εξωτερικών. Σημαντική ήταν και η θέση του Δραγομάνου του Στόλου της Άσπρης Θάλασσας (του Αιγαίου). |
Εκλέκτορες |
Οι επτά γερμανοί ηγεμόνες που συμμετείχαν στην εκλογή του γερμανού αυτοκράτορα. |
Ελέω Θεού βασιλεία |
Πολιτική αντίληψη σύμφωνα με την οποία ο μονάρχης έχει λάβει εντολή διακυβέρνησης από τον Θεό, στον οποίο και μόνο λογοδοτεί. |
Εμπειρισμός |
Θεωρία που δέχεται ως πηγή της γνώσης και κριτήριο της αλήθειας την εμπειρία. |
Ένδοξη Επανάσταση (1688) |
Επανάσταση των άγγλων ευγενών και των άγγλων αστών, η οποία έφερε στο προσκήνιο την αγγλική αστική τάξη. Ονομάστηκε ένδοξη, για να διακρίνεται από την επανάσταση του Κρόμβελ, στην οποία συμμετείχαν και τα λαϊκά στρώματα. |
Ευαγγελιστάριο |
Λειτουργικό βιβλίο, το οποίο περιλαμβάνει τις περικοπές του Ευαγγελίου που αναγιγνώσκονται κατά τη διάρκεια των ιερών |
Ησυχασμός |
Θεολογικό κίνημα. Σύμφωνα με τους Ησυχαστές, η επικοινωνία με το Θεό επιτυγχάνεται με τη μοναξιά, τη σιωπή, τον ασκητισμό και την προσευχή. |
Habeas Corpus |
Η φράση είναι λατινική και σημαίνει επί λέξει «ας έχεις το σώμα». Για την πρακτική σημασία της, βλ. σχετικό παράθεμα. |
Κεφαλαιοκρατικό ή καπιταλιστικό σύστημα |
Οικονομικό σύστημα που εμφανίστηκε στη Δυτική Ευρώπη με
τις μεγάλες γεωγραφικές ανακαλύψεις και αναπτύχτηκε ιδιαίτερα με τη Βιομηχανική Επανάσταση. Σ' αυτό τα μέσα παραγωγής κατέχουν και εκμεταλλεύονται οι κεφαλαιοκράτες.
|
Κλασικισμός- Νεοκλασικισμός |
Πνευματικά και καλλιτεχνικά ρεύματα που μιμούνται την κλασική αρχαιότητα. Ένα λογοτεχνικό ή εικαστικό έργο θεωρείται
κλασικό, όταν χαρακτηρίζεται από αρμονία, ισορροπία, σωστές
αναλογίες και χρωματισμούς, ρυθμό και υψηλό ήθος. Στο νεοκλασικισμό αυτό αποκτά και κοινωνική σημασία, συνδεόμενο
με τον αγώνα για ελευθερία
|
Κονσέρτο |
Είδος μουσικής σύνθεσης για ένα ή περισσότερους σολίστ και
ορχήστρα.
|
Μαγιορδόμος ή αυλάρχης |
Ο επικεφαλής αξιωματούχος των ανακτόρων και έμπιστος του
βασιλιά στο Φραγκικό κράτος.
|
Μαικήνας |
Ηγεμόνας ή εύπορος αστός που ενισχύει οικονομικά τον πολιτισμό και την τέχνη. |
Μεγάλος βεζίρης |
Ο ανώτατος αξιωματούχος του Οθωμανικού Κράτους, ένα είδος πρωθυπουργού. |
Μεταποιητικός ή δευτερογενής τομέας παραγωγής |
Περιλαμβάνει την οικοτεχνία, τη βιοτεχνία και τη βιομηχανία. |
Μοναχικό τάγμα |
Κοινότητα μοναχών που αποδέχονται και τηρούν τους ίδιους
κανόνες. Τα κυριότερα μοναχικά τάγματα της Ρωμαιοκαθολικής
Εκκλησίας ήταν των Φραγκισκανών, των Δομηνικανών και των
Κινστερκιανών.
|
Μικρογραφία ή μινιατούρα |
Ζωγραφική μικρών διαστάσεων πάνω σε βιβλίο. |
Μικροτεχνία |
Κατηγορία έργων τέχνης που έχουν μικρές διαστάσεις. |
Μνημειακή ζωγραφική |
Η μεγάλων διαστάσεων ζωγραφική σε ναούς και άλλα κτίρια. |
Όπερα |
Πολύμορφο έργο, συνήθως με μυθολογικά θέματα, στο οποίο
συνδυάζονται η μουσική, το δράμα, η πρόζα, η ποίηση, ο χορός, η σκηνογραφία κ.ά.
|
Ορατόριο |
Μουσικό έργο που έχει συνήθως θρησκευτικό περιεχόμενο και
μοιάζει με όπερα, χωρίς όμως το στοιχείο της σκηνικής δράσης,
με αφηγηματικά στοιχεία, άριες, φωνητικά και χορωδιακά μέρη, ορχηστρικές εισαγωγές ή ενδιάμεσες παρεμβολές.
|
Ορθολογισμός |
Φιλοσοφική θεωρία που δίνει έμφαση στη λογική απόδειξη της αλήθειας. |
Πρεσβυτεριανοί |
Προτεστάντες που δεν αποδέχονται το επισκοπικό αξίωμα και υποστηρίζουν ότι η εκκλησία πρέπει να διοικείται από πρεσβυτέρους |
Πουριτανοί |
Μέλη της πρεσβυτεριανής εκκλησίας της Αγγλίας που πίστευαν ότι η λατρεία και η εκκλησιαστική πρακτική πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά στην αγία Γραφή. |
Προοπτική |
Η τεχνική με την οποία οι ζωγράφοι δίνουν την ψευδαίσθηση της τρίτης διάστασης, δηλαδή του βάθους της σύνθεσης, πάνω στη δισδιάστατη επιφάνεια του πίνακα. |
Προστασία |
Παρεχόταν από τους δυνατούς γαιοκτήμονες στους αδύνατους, οι οποίοι σε αντάλλαγμα πλήρωναν φόρο σε είδος ή εργάζονταν στα κτήματά τους. |
Προστατευτισμός ή Μερκαντιλισμός |
Οικονομική πρακτική μάλλον παρά θεωρία, που είχε επικρατήσει στην Ευρώπη από το 16ο ως το 18ο αι. Κατ' αυτή ο πλούτος μιας χώρας βασιζόταν στα αποθέματα των πολύτιμων μετάλλων που διέθετε. Έτσι το κράτος επιδίωκε να έχει ενεργητικό εμπορικό ισοζύγιο και παρενέβαινε, ενθαρρύνοντας τις εξαγωγές και αποθαρρύνοντας τις εισαγωγές. |
Πρωτογενής τομέας |
Η γεωργία και η κτηνοτροφία. |
Ραγιάδες (reaya) |
Το σύνολο του πληθυσμού, με εξαίρεση τις αξιωματούχους, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο όρος δήλωνε από το 18ο αι. μόνο τους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς, κυρίως τους χριστιανούς, που ζούσαν άθλια λόγω των φόρων και της καταπίεσης των Τούρκων. |
Ρομαντισμός |
Ευρωπαϊκό καλλιτεχνικό ρεύμα που δίνει έμφαση στα συναισθήματα (α' μισό 19ου αι.) |
Συμφωνία |
Εκτενής μουσική σύνθεση για ορχήστρα. |
Τριτογενής τομέας |
Ο τομέα της οικονομίας που αφορά τις υπηρεσίες (εμπόριο,
τράπεζες, μεταφορές).
|
Τροβαδούροι |
Οι τροβαδούροι (trouvar-trobar = επινοώ) ήταν οι τραγουδιστές της Ν. Γαλλίας. Στη Β. Γαλλία ονομάζονταν τροβάροι και στη Γερμανία Minnesanger (ερωτικοί τραγουδιστές). |
Υπερρεαλισμός ή Σουρρεαλισμός |
Λογοτεχνικό και κίνημα του 20ου αι. που βασίζεται στη θεωρία του S. Freud και επιδιώκει την έκφραση του υποσυνείδητου κόσμου, που στηρίζεται στο όνειρο και τη φαντασίωση. |
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ.
I. ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ά ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ
Κωνσταντίνος Α' |
324-337 |
Σταυράκιος |
811 |
Κωνστάντιος |
337-361 |
Μιχαήλ Α' Ραγκαβές |
811-813 |
Ιουλιανός |
361-363 |
Λέων Ε' |
813-820 |
Ιοβιανός |
363-364 |
Μιχαήλ Β' |
820-829 |
Ουάλης |
364-378 |
Θεόφιλος |
829-842 |
Θεοδόσιος A' |
379-395 |
Μιχαήλ Γ' |
842-867 |
Αρκάδιος |
395-408 |
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ |
Θεοδόσιος Β' |
408-450 |
Βασίλειος Α' |
867-886 |
Μαρκιανός |
450-457 |
Λέων ΣΤ' |
886-912 |
Λέων Α' |
457-474 |
Αλέξανδρος |
912-913 |
Λέων Β' |
474 |
Κωνσταντίνος Ζ' |
913-959 |
Ζήνων |
474-491 |
Ρωμανός Α' Λακαπηνός |
920-944 |
Αναστάσιος Α' |
491-518 |
Ρωμανός Β' |
959-963 |
Ιουστινος Α' |
518-527 |
Νικηφόρος Β' Φωκάς |
963-969 |
Ιουστινιανός Α' |
527-565 |
Ιωάννης Α' Τζιμισκής |
969-976 |
ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ Α' |
Βασίλειος Β' |
976-1025 |
Ιουστινος Β' |
565-578 |
Κωνσταντίνος Η' |
1025-1028 |
Τιβέριος Α' |
578-582 |
Ρωμανός Γ' Αργυρός |
1028-1034 |
Μαυρίκιος |
582-602 |
Μιχαήλ Δ' |
1034-1041 |
Φωκάς |
602-610 |
Ζωή και Θεοδώρα |
1042 |
Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ |
Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος |
1042-1055 |
Ηράκλειος |
610-641 |
Θεοδώρα |
1055-1056 |
Κώνστας Β' |
641-668 |
|
(δεύτερη βασιλεία) |
Κωνσταντίνος Δ' |
668-685 |
ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ |
Ιουστινιανός Β' |
685-695 |
Μιχαήλ ΣΤ' |
1056-1057 |
|
(πρώτη βασιλεία) |
Ισαάκ Α' Κομνηνός |
1057-1059 |
Λεόντιος |
695-698 |
Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΔΟΥΚΩΝ |
Τιβέριος Β' |
698-705 |
Κωνσταντίνος Ι' Δούκας |
1059-1067 |
Ιουστινιανός Β' |
705-711 |
Ρωμανός Δ' Διογένης |
1067-1071 |
|
(δεύτερη βασιλεία) |
Μιχαήλ Ζ' Δούκας |
1071-1078 |
ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ |
Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης |
1078-1081 |
Φιλιππικός |
711-713 |
Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ |
Αναστάσιος Β' |
713-715 |
Αλέξιος Α' |
1081-1118 |
Θεοδόσιος Γ' |
715-717 |
Ιωάννης Β' |
1118-1143 |
Η ΣΥΡΙΑΚΗ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ |
Μανουήλ Α' |
1143-1180 |
Λέων Γ' |
717-741 |
Αλέξιος Β' |
1180-1183 |
Κωνσταντίνος Ε' |
741-775 |
Ανδρόνικος Α' |
1183-1185 |
Λέων Δ' |
775-780 |
ΑΓΓΕΛΟΙ |
Κωνσταντίνος ΣΤ' |
780-797 |
Ισαάκ Β' |
1185-1195 |
Ειρήνη |
797-802 |
Αλέξιος Γ' |
1195-1203 |
Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΜΟΡΙΟΥ |
Ισαάκ Β' (δεύτερη βασιλεία) και |
Νικηφόρος Α' |
802-811 |
Αλέξιος Δ' |
1203-1204 |
Αλέξιος Ε' Μούρτζουφλος |
1204 |
Ανδρόνικος Β' |
1282-1328 |
ΛΑΣΚΑΡΙΔΕΣ (ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΝΙΚΑΙΑΣ) |
Ανδρόνικος Γ' |
1 328-1341 |
Θεόδωρος Α' |
1204-1222 |
Ιωάννης Ε' |
1341-1391 |
Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης |
1222-1254 |
Ιωάννης ΣΤ' Καντακουζηνός |
1347-1354 |
Θεόδωρος Β' |
1254-1258 |
Ανδρονικος Δ' |
1376-1379 |
Ιωάννης Δ' |
1258-1261 |
Ιωάννης Ζ' |
1390 |
ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΙ |
Μανουήλ Β' |
1391-1425 |
Μιχαήλ Η' |
1261-1282 |
Ιωάννης Η' |
1425-1448 |
|
|
Κωνσταντίνος ΙΑ' |
1449-1453 |
II. TA ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
324-333 |
Ίδρυση και οικοδόμηση της
Κων/λης |
|
533-4 |
Καθυπόταξη Βανδαλικού Κράτους |
325 |
Σύνοδος της Νίκαιας |
|
535-55 |
Καθυπόταξη Οστρογοτθικού Βασιλείου |
343 |
Οι Γότθοι και άλλοι Γερμανοί βαπτίζονται χριστιανοί (Αρειανοι) |
|
562 |
Συνθήκη ειρήνης μεταξύ Περσίας και Βυζαντίου |
378 |
Ήττα του Ουάλη στην Αδριανούπολη |
|
Τέλη 6ου αι. |
Εισβολές Αβάρων και Σλάβων |
395 |
Διαίρεση της αυτοκρατορίας σε
δύο μέρη. |
|
620 |
Οι Πέρσες κατακτούν την Εγγύς Ανατολή |
425 |
Ίδρυση Πανεπιστημίου Κων/λης |
|
626 |
Άβαροι και Πέρσες πολιορκούν την Πόλη, αλλά αποκρούονται |
431 |
Σύνοδος Εφέσου |
|
627 |
Οι Πέρσες συντρίβονται κοντά στη Νινευί και αποδίδουν τα κατακτηθέντα εδάφη στο Βυζάντιο |
438 |
Δημοσίευση Θεοδοσιανού Κώδικα |
|
636 |
Οι Άραβες νικούν τους Βυζαντινούς στη μάχη του Ιερομιακος (Yarmuk) |
451 |
Σύνοδος Χαλκηδόνας |
|
638. |
Ο χαλίφης Ομάρ κατακτά τα Ιεροσόλυμα. |
457 |
Ο Λέων Α' στέφεται αυτοκράτορας (από τον πατριάρχη για πρώτη φορά) |
|
640 |
Οι Άραβες αρχίζουν την κατάκτηση της Αιγύπτου και της Βόρειας Αφρικής |
482 |
Ενωτικόν Ζήνωνος και έναρξη
30ετούς σχίσματος μεταξύ Ρώμης και Κων/λης |
|
655 |
«Ναυμαχία των Ιστών» και νίκη των Αράβων επί των Βυζαντινών |
493 |
Ο Θευδέριχος γίνεται κύριος της
Ιταλίας |
|
678 |
Η πρώτη επίθεση του αραβικού στόλου κατά της Κων/λης αποτυγχάνει |
529 |
Δημοσίευση Ιουστινιάνειου Κώδικα και αναστολή λειτουργίας της Νεοπλατωνικής Ακαδημίας
στην Αθήνα |
|
680 |
Εγκατάσταση Βουλγάρων νοτίως του Κάτω Δούναβη και ίδρυση Βουλγαρικού Κράτους |
532 |
Στάση του Νίκα - έναρξη ανοικοδόμησης Αγίας Σοφιας-Διαμόρφωση ρυθμού βασιλικής με
τρούλο |
|
697 |
Οι Άραβες κατακτούν την Καρχηδόνα |
533 |
Δημοσίευση της συλλογής «Πανδέκτη» |
|
|
|
|
718 |
Οι Άραβες αποκρούονται μπροστά στην Πόλη |
|
965 |
Οι Βυζαντινοί ανακτούν την Κύπρο |
730 |
Έναρξη εικονομαχίας |
|
968 |
Ο Νικηφόρος Φωκάς κατακτά τη Συρία |
751 |
Οι Λομβαρδοί κατακτούν το
Εξαρχάτο της Ραβέννας |
|
975 |
Ο Ιω. Τζιμισκής προελαύνει ως την Παλαιστίνη |
754 |
Εικονοκλαστική σύνοδος της Ιέρειας |
|
988 |
Εκχριστιανισμός του κράτους του Κιέβου |
787 |
Σύνοδος της Νίκαιας: Καταδίκη
της εικονομαχίας |
|
11ος αι. |
Το λόγιος έπος του Διγενή Ακρι τα - Διαμόρφωση του οκταγωνικού ρυθμού. |
805 |
Ήττα των Σλάβων της Πάτρας:
Αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στην Πελοπόννησο |
|
1014 |
Ο Βασίλειος Β' εκμηδενίζει τον στρατό και το κράτος των Βουλγάρων του τσάρου Σαμουήλ |
811 |
Ο βούλγαρος χάνος Κρούμος
κατατροπώνει και εξοντώνει τον
Νικηφόρο Α' |
|
1054 |
Σχίσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών |
826 |
Οι Άραβες αποσπούν από το
Βυζάντιο την Κρήτη |
|
1071 |
Ήττα του Διογένη Δ' από τους Σελτζούκους στο Ματζικέρτ της Αρμενίας |
827 |
Οι Άραβες αρχίζουν την κατά
κτηση της Σικελίας |
|
1077 |
Οι Σελτζούκοι κατακτούν τα Ιεροσόλυμα |
843 |
Αναστήλωση εικόνων και τέλος
εικονομαχίας |
|
1080 |
Ο Σουλεϊμάν Α' ιδρύει το Σουλτανάτο του Ρουμ |
9ος αι. |
Διαμόρφωση ρυθμού σταυροειδούς με τρούλο |
|
1081 |
Ο Ροβ. Γυισκάρδος κατακτά το Δυρράχιο και εισδύει στη Μακεδονία και Θεσσαλία |
860 |
Πρώτη εκστρατεία Ρώσων κατά
της Κων/λης |
|
1082 |
Εμπορική συνθήκη Βυζαντίου και Βενετών |
863 |
Ιεραποστολή Μοραβίας-Νίκη
κατά Αράβων στη μάχη του Λαλακάοντος |
|
1096-99 |
1η Σταυροφορία: Κατάκτηση Νίκαιας (1097), Αντιόχειας (1098) και Ιεροσολύμων (1099) |
864 |
Εκχριστιανισμός Βουλγαρίας |
|
1122 |
Καταστροφή των Πετσενέγων |
867 |
Ο Φώτιος αφορίζει τον πάπα Νικόλαο Α'. Αρχή Φωτιειου Σχίσματος |
|
1147-9 |
2η Σταυροφορία. Οι Σταυροφόροι αποτυγχάνουν στη Μ. Ασία |
902 |
Οι Άραβες κατακτούν το Ταυρομένιον (Taormina) |
|
1186 |
Η Βουλγαρία αποσπάται από το Βυζάντιο και η βυζαντινή κυριαρχία στα Βαλκάνια καταρρέει |
904 |
Οι Άραβες λεηλατούν τη Θεσσαλονίκη |
|
1189-92 |
3η Σταυροφορία. Το Βυζάντιο χάνει την Κύπρο |
944 |
Οι Βυζαντινοί ανακτούν τη συριακή Έδεσσα |
|
1202-4 |
4η Σταυροφορία και άλωση της Πόλης |
10ος αι. |
Ακριτικά τραγούδια |
|
|
|
961 |
Οι Βυζαντινοί ανακτούν την Κρήτη |
|
|
|
|
1224 |
Ο Θεόδωρος Άγγελος της Ηπείρου κατακτά το Λατινικό Βασίλειο της Θεσσαλονίκης |
|
1393 |
Οι Οθωμανοί κατακτούν την Βουλγαρία |
1225 |
Ο Ιωάννης Βατάτζης της Νίκαιας
αποσπά τη Μ. Ασία από τους
Λατίνους |
|
1402 |
Μάχη της Άγκυρας και ήττα των Οθωμανών από τους Μογγόλους |
1261 |
Ο Μιχαήλ Η' ανακτά την Πόλη
και αποκαθιστά και ανακτά το
Μυστρά και άλλα φρούρια του
Μορέως |
|
1430 |
Οι Οθωμανοί κατακτούν τη Θεσσαλονίκη |
1282 |
Ο Σικελικός Εσπερινός ματαιώνει
την επίθεση του Καρόλου Δ' κα
τά του Βυζαντίου |
|
1431 |
Καταλύεται η ηγεμονία της Αχαΐας και η Πελοπόννησος περιέρχεται στους Έλληνες |
1300 |
Όλη η Μ. Ασία περιέρχεται
στους Οθωμανούς |
|
1439 |
Ένωση των δύο εκκλησιών στη Φλωρεντία |
1310/1 |
Οι Καταλανοί νικούν τους Φρά
γκους στη μάχη του Κηφισού
και γίνονται κύριοι της Αθήνας |
|
1444 |
Ο Μουράτ Β' νικά τους χριστιανούς σταυροφόρους στη Βάρνα της Βουλγαρίας |
1326 |
Η Προύσα γίνεται πρωτεύουσα
του Οθωμανικού Κράτους |
|
1453 |
Ο Μωάμεθ Β' κυριεύει την Κων/λη και καταλύει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
1354 |
Η κατάκτηση της Καλλίπολης
εγκαινιάζει τις οθωμανικές κατακτήσεις στην Ευρώπη |
|
1456 |
Η Αθήνα πέφτει στα χέρια των Οθωμανών |
1368/9 |
Η Αδριανούπολη γίνεται πρωτεύουσα των Οθωμανών |
|
1460 |
Οι Οθωμανοί κατακτούν την Πελοπόννησο |
1389 |
Οι Οθωμανοί νικούν τους Σέρβους στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου (Κόσοβο). |
|
1461 |
Οι Οθωμανοί κατακτούν την Τραπεζούντα |
III. ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΗΣ : ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
5ος-6ος αι. |
Μετανάστευση λαών, εισβολές
βαρβάρων |
|
751 |
Ο Πιπινος Βραχύς στέφεται βασιλιάς των Φράγκων και ιδρύει τη δυναστεία των Καρολιδών |
476 |
Πτώση Δυτ., Ρωμ. Κράτους, αρχή
Μεσαίωνα |
|
768-774 |
Ο Καρλομάγνος βασιλιάς των Φράγκων |
481 |
Εγκαθίδρυση Μεροβιγγείων |
|
800 |
Ο Καρλομάγνος στέφεται αυτο¬ κράτορας |
481-511 |
Χλωδοβίκος Α', βασιλιάς των
Φράγκων |
|
843 |
Συνθήκη του Βερντέν και τριχοτόμηση του Φραγκικού Κράτους |
496 |
Βάπτιση Χλωδοβίκου Α' |
|
8ος-9ος αι. |
Έναρξη διαμόρφωσης φεουδαρχίας |
6ος-7ος αι. |
Νέες επιδρομές λαών στην Ευρώπη |
|
9ος-10ος αι. |
Επιδρομές Σαρακηνών, Μαγυάρων και Νορμανδών στην Ευρώπη |
732 |
Ο Κάρολος Μαρτέλος αναχαιτίζει
τους Άραβες στο Πουατιέ |
|
|
|
|
962 |
Ο Όθων Α' στέφεται αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους |
|
1517-1555 |
Μεταρρύθμιση και αντιμεταρρύθμιση |
987 |
Ο Ούγος Καπέτος στέφεται βασιλιάς της Γαλλίας και ιδρύει τη δυναστεία των Καπετιδών |
|
1519-1522 |
Πρώτος περίπλους της γης |
11ος αι. |
Καινοτομίες στη γεωργία, ανάπτυξη πόλεων και εμπορίου, ρομανικός ρυθμός |
|
1520 |
Ο Λούθηρος καίει τη βούλα του πάπα |
1066 |
Ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής βασιλιάς της Αγγλίας |
|
1529 |
Πρώτη πολιορκία Βιέννης |
1075 |
Έναρξη της διαμάχης για την περιβολή |
|
1535 |
Πρώτες Διομολογήσεις Γαλλίας με Οθωμανούς |
12ος αι. |
Γοτθικός ρυθμός |
|
1555 |
Ειρήνη Αυγούστας |
1122 |
Κονκορδάτο της Βορμς και λήξη
της διαμάχης για την περιβολή |
|
1571 |
Κατάληψη Κύπρου από τους Τούρκους, ναυμαχία Ναυπάκτου |
13ος αι. |
Έναρξη παρακμής φεουδαρχίας |
|
1572 |
Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου |
1215 |
Μεγάλος Χάρτης Δικαιωμάτων |
|
1598 |
Διάταγμα Νάντης |
14ος αι. |
Κρίση της φεουδαρχίας, λαϊκές
εξεγέρσεις |
|
1618-48 |
Τριακονταετής Πόλεμος |
1305-1377 |
Αιχμαλωσία της Αβινιόν |
|
1648 |
Συνθήκη της Βεστφαλίας |
1337-1453 |
Εκατονταετής πόλεμος |
|
1669 |
Κατάληψη Κρήτης από τους Τούρκους |
1345-1400 |
Μαύρος Θάνατος |
|
1683 |
Δεύτερη πολιορκία Βιέννης από |
1450 περ. |
Εφεύρεση τυπογραφίας |
|
1685 |
Ανάκληση Διατάγματος Νάντης |
15ος- 16ος αι. |
Ανακαλύψεις, Αναγέννηση, Αν
θρωπισμός |
|
1688 |
Ένδοξη Επανάσταση |
1453 |
Ο Μωάμεθ Β' παραχωρεί προνόμια στον πατριάρχη Γεννάδιο Β' |
|
1688-1789 |
Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός |
1492 |
Ανακάλυψη Αμερικής και έναρξη Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας |
|
1750-1821 |
Νεοελληνικός Διαφωτισμός |
|
|
1750-1800 |
Έναρξη Βιομηχανικής Επανάστασης |
|
|
1774 |
Συνθήκη Κιοουτσούκ Καϊναρτζή |
|
|
1789 |
Γαλλική Επανάσταση |
Βιντεοκασεττες-CD-Rom για το Βυζάντιο
- Ευ. Χρυσός-Μ. Στασινοπούλου (επιμ.), Κωνσταντινούπολη. Η ίδρυση μιας παγκόσμιας πρωτεύουσας. Το μάθημα που δεν έγινε, Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, Αθήνα 1995.
- Ε. Χρυσός (επιμ.), ΣΟΦΙΑ, μια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη για το Βυζάντιο, Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, Αθήνα 1995
- ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινσιτούτο, Από το παρόν στο παρελθόν. Βυζαντινή Ιστορία Β' Γυμνασίου. Εκπαιδευτικό λογισμικό που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου ΕΠΕΑΕΚ "Αναδιατύπωση και Εκσυγχρονισμός των Προγραμμάτων Σπουδών και Παραγωγή Διδακτικού Υλικού"
Τόποι του Διαδίκτυου για τη Βυζαντινή Ιστορία
Διδάσκοντες και μαθητές μπορούν να αναζητήσουν και να βρουν στο Διαδικτυο (Internet) μεγάλο αριθμό διαδικτυακών τόπων (sites) σχετικών με τη μεσαιωνική ιστορία, που προσφέρουν πρωτογενές υλικό (πηγές), συνθετικές εργασίες και βιβλιογραφίες,αν πληκτρολογήσουν τις ακόλουθες δύο γενικές αναφορές: «Internet Medieval Sourcebook» και «Doaks Economic History of Byzantium». Βασική προϋπόθεση για την αξιοποίηση αυτού του τεράστιου υλικού είναι η καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Σπ. Ασδραχάς-Καραπιδάκης Ν. |
Ελληνική Οικονομική Ιστορία ΙΕ'-ΙΘ' αι. τ. 1-2, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου
Πειραιώς, Αθήνα 2003. |
Απ. Βακαλόπουλος |
Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Τουρκοκρατία τ. Β' (1453-1669), τ. Δ' (1669-
1912), Θεσσαλονίκη 1973-1976. |
S. Bernstein-P. Milza |
Ιστορία της Ευρώπης. Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα ευρωπαϊκά κρά¬τη, τ. Α' (5ος- 18ος αι.), μετ. Α. Δημητρακόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997. |
F. Braudel |
Υλικός πολιτισμός, οικονομία και καπιταλισμός. Οι δομές της καθημερινής
ζωής, το δυνατό και το αδύνατο, τ. 1-2, μετ. Αικ. Ασδραχά, Εκδόσεις Μορφωτικού Ινστιτούτου Αγροτικής Τράπεζας, Αθήνα 1995-8. |
J. Burckhardt |
Ο πολιτισμός της Αναγέννησης στην Ιταλία, μετ. Μ.Τοπάλη, εκδ. Νεφέλη 1997. |
E. Burns |
Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό της Νεώτερης Ευρώπης, τ. Α' , μετ.
Τ. Βαρβέρης, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1983. |
Αικ. Χριστοφιλοπούλου |
Βυζαντινή Ιστορία, 3 τόμοι, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1991-1997. |
Ευ. Χρυσός |
Το Βυζάντιον και οι Γότθοι, Θεσσαλονίκη 1972. |
G. Dagron |
Η γέννηση μιας πρωτεύουσας, Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσμοί της,
330-451, μετ. Μ. Λουκάκη, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2000. |
Α. G. Debus |
Άνθρωπος και φύση στην Αναγέννηση, μετ. Τ. Τσιαντούλας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1997. |
Α. Δεληβορριάς |
Interpretatio Christiana, στο Ευφρόσυνον: Αφιέρωμα στον Μανώλη Χατζηδάκη, Αθήνα 1991, σ. 107-123. |
Κ. Γιαννακόπουλος |
Βυζάντιο και Δύση, μετ. Ε. Βαρουξάκη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1985. |
E. Γλύκατζη - Αρβελέρ |
Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, μετ. Τ. Δρακοπούλου,
4η έκδοση, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 1992. |
|
J. Le Goff |
Οι διανοούμενοι στο Μεσαίωνα, εκδ. Κέδρος, 2002. |
J. Le Goff |
Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής Δύσης, με. Ρ. Μπενβενίστε, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1993. |
N. Hampson |
Ο Διαφωτισμός, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 1994. |
A. Hauser |
Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης, εκδ. Κάλβος, Αθήνα 1970. |
E. Hobsbawm |
Η γένεση της Βιομηχανικής Επανάστασης, Κείμενα Ευρωπαϊκής Ιστορίας,
εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1985, 101-121. |
H. Hunger |
Βυζαντινή Λογοτεχνία. Η λόγια και κοσμική λογοτεχνία των Βυζαντινών, τ.
1-3, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1987-94. |
Θ.Ιωάννου |
Εμπορικές σχέσεις Κύπρου-Γαλλίας κατά το 18ο αι., Πολιτιστικές Υπηρεσίες
Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, Λευκωσία 2002. |
ΙEE |
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Ζ'-Η'-Θ'-Ι'-ΙΑ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1974-8. |
M. Kaplan |
Βυζάντιο και Ελλάδα, μετ. Μ. Βερέττας, σειρά Ανακαλύψεις-Ιστορία, εκδ. Α.
Δεληθανάσης, Αθήνα 1994. |
Ι. Καραγιαννόπουλος |
Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τόμος Β', Ιστορία Μέσης Βυζαντινής Περιόδου (565-1081), ανατύπ., εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1987. |
Ι. Καραγιαννόπουλος |
Το Βυζαντινό Κράτος, 4η έκδοση, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1996. |
Ι. Καραγιαννόπουλος (επιμ.) |
Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του Πανεπιστημίου του Καιμπριτζ
εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1978. |
Ν. Καραπιδάκης |
Ιστορία της Μεσαιωνικής Δύσης, 5ος -11ος αι., εκδ. Αλεξάνδρεια, 1996. |
Καρτέσιος |
Λόγος περί της μεθόδου, μετ. Χρ. Χριστιδης, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1976. |
Π. Κιτρομηλίδης |
Πολιτικοί στοχαστές των Νεοτέρων Χρόνων. Βιογραφικές και ερμηνευτικές
προσεγγίσεις, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1992. |
J. Koder |
Το βυζάντιο ως χώρος. Εισαγωγή στην Ιστορική Γεωγραφία της Ανατολικής
Μεσογείου στη Βυζαντινή περιοχή. μετ. Δ. Χ. Σταθακόπουλος, εκδ. Βάνιας,
Θεσσαλονίκη 2005 |
Β. Κρεμμυδάς |
Νεότερη Ιστορία, 5η έκδοση, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1990. |
Β. Κρεμμυδάς-Φ. Πισπιριγκου |
Ο μεσαιωνικός κόσμος, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1985. |
Α. Κυρκίνη-Κούτουλα |
Η Οθωμανική διοίκηση στην Ελλάδα (Η περίπτωση της Πελοποννήσου,
1715-1821), Αρσενιδης, Αθήνα 1996. |
Α. E. Laiou (εκδ.) |
Economic History of Byzantium, 3 τόμοι, Washington, D. C. 2002. |
Μ. Λαμπράκη-Πλάκα |
Οι πραγματείες περί ζωγραφικής Αλμπέρτι και Λεονάρντο, Βικελαία Δημοτι¬κή Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 1988. |
P. Lemerle |
Ο πρώτος βυζαντινός ουμανισμός. Σημειώσεις και παρατηρήσεις για την εκπαίδευση και την παιδεία στο Βυζάντιο από τις αρχές ως τον 10ο αι., μετ.
Μ. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1981. |
M. V. Levtchenko |
Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (από τις αρχές ως το 1453), μετ. Γ.
Ν. Βιστάκης, εκδ. Γερ. Αναγνωστιδης, Αθήνα χ.χ. |
G. Livet. - R. Mousnier |
Γενική Ιστορία της Ευρώπης, τ. Γ' (1300-1660), μετ. Π. Παπαδόπουλος, τ. Δ'
(1660-1789), μετ. Α. Τριανταφύλλου, τ. Ε' (1789-1848), μετ. Ειρ. Λούβρου,
εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990. |
|
Τ. Κ. Λουγγής |
Επισκόπηση Βυζαντινής Ιστορίας, Α' τόμος (324-1204), εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2η έκδοση, Αθήνα 1998. |
Ν. Μακιαβέλλι |
Ο Ηγεμόνας, μετ. Ν. Καζαντζάκης, εκδ. Γαλαξίας 1971. |
C. Mango |
Βυζάντιο, η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1988. |
Μολιέρος |
Ο Αρχοντοχωριάτης, μετ. Γ. Ν. Πολίτης, Δωδώνη 1979. |
Μ. ντε Μονταινί |
Δοκίμια, μετ. - εισ. - σημ. Φ. Δ. Δρακονταειδής, Εστία, 1983. |
|
Μουσεία του Κόσμου, εκδ. Mandatori - Φυτράκης, Αθήνα 1969. |
K. Nef |
Ιστορία της Μουσικής, μετ. Φ. Ανωγειανάκης, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 1956. |
D. Nicholas |
Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1999. |
D. Obolensky |
Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία, μετ. Γ. Τσεβρεμές, τ. 1-2, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1991.
Οι μεγάλοι ζωγράφοι, εκδ. Fabbri - Μέλισσα, Αθήνα 1971. |
G. Ostrogorsky |
Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τ. 1-3, Ιστορικές Εκδόσεις Στ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978-81. |
Λ. Πολίτης |
Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1978. |
T. T. Rice |
Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1997. |
St. Runciman |
Βυζαντινός πολιτισμός, εκδ. Γαλαξίας, Αθήνα 1978. |
Ν. Σβορώνος |
Η βυζαντινή επαρχία, πέντε μαθήματα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη, Βιβλιοθήκη Γενικής
Παιδείας 18, [Αθήνα 1991]. |
Ν. Σβορώνος |
Το Ελληνικό Έθνος. Γένεση και διαμόρφωση του Νέου Ελληνισμού, προλεγ.
Σπ. Ασδραχάς, φιλολ. επιμ. Ν. Βαγενάς, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2004. |
G. Vasari |
Καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Στ. Λυδάκης,
εκδ. Κανάκη, Αθήνα 1995. |
G. Walter |
Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1999. |
N. G. Wilson |
Από το Βυζάντιο στην Αναγέννηση, μετ. Φ. Πρεβεδούρου-Γεωργίνη, εκδ.
Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1994. |
Οι συγγραφείς επιθυμούν να ευχαριστήσουν όλους τους εκδότες και εκδοτικούς οίκους από βιβλία των οποίων αντλήθηκε το εικονιστικό υλικό. Ειδικότερα ευχαριστούμε το Μορφωτικό Ίδρυμα της Τραπέζης της Ελλάδος (ΜΙΕΤ), τις Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Βασιλόπουλος, τις εκδόσεις Βάνιας, τις εκδόσεις Δεληθανάσης, τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, :
Fabbri - Μέλισσα, |
Οι μεγάλοι ζωγράφοι, Αθήνα 1971. |
Gombrich, E. H., |
Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1994. |
Larousse, Ιστορία της Τέχνης, εκδ. ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ. |
|
Mandatori - Φυτράκη., |
Μουσεία του Κόσμου, Αθήνα 1969. |
Rowling, Marjorie, |
Η Καθημερινή Ζωή στο Μεσαίωνα, εκδ. Παπαδήμα, 1992. |
Ακαδημαϊκή, Γκερμπεσιώτης, Η. και ΣΙΑ |
Τα 100 Γεγονότα που άλλαξαν τον Κόσμο, Αθήνα. |
Εγκυκλοπαίδεια, Πάππυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα |
|
Εκδοτική Αθηνών, |
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα. |
Καπόπουλος, Κ-Time Life |
Παγκόσμια Ιστορία, Αθήνα 1991. |
Υπουργείο Πολιτισμού, |
Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν, Αθήνα 1992. |
Εθνική Πινακοθήκη, |
|
Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου |
|
Χόνορ, Χιου - Φλέμιγκ, Τζον, |
Ιστορία της Τέχνης, τ. 2-3, Εκδόσεις Υποδομή, Αθήνα 1991-2 |
Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσημο προς απόδειξη της γνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δε φέρει βιβλιόσημο, θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946, 108, Α')
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
|
|