|
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

2.1 |
Εφαπτομένη
οξείας γωνίας |
2.2 |
Ημίτονο και συνημίτονο
οξείας γωνίας |
2.3 |
Μεταβολές ημιτόνου,
συνημιτόνου
και εφαπτομένης |
2.4 |
Οι τριγωνομετρικοί
αριθμοί των γωνιών
30°, 45° και 60° |
2.5 |
Η έννοια
του διανύσματος |
2.6 |
Άθροισμα και διαφορά
διανυσμάτων |
2.7 |
Ανάλυση διανύσματος
σε δύο κάθετες
συνιστώσες |
|
Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθούμε με την ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΑ και τα ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ.
Η Τριγωνομετρία, όπως προδίδει και το όνομά της, ασχολείται με τη μέτρηση των τριγώνων και για την ακρίβεια με τη μέτρηση των στοιχείων των τριγώνων. Είναι ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα των Μαθηματικών που αναπτύχθηκε από πολύ παλιά, από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι τη χρησιμοποίησαν με θαυμαστά αποτελέσματα.
Ιδιαίτερα εύστοχη ήταν η εκτίμηση του Γάλλου μαθηματικού D’ Alembert το 1789: «Η τριγωνομετρία είναι η τέχνη να βρίσκεις τα άγνωστα στοιχεία ενός τριγώνου με τα λιγότερα μέσα που διαθέτεις».
Εμείς θα περιοριστούμε στη μελέτη των τριγωνομετρικών αριθμών (ημίτονο, συνημίτονο και εφαπτομένη) οξείας γωνίας. Θα εξετάσουμε τις μεταβολές τους και θα τους χρησιμοποιήσουμε για να λύσουμε αρκετά προβλήματα.
Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος του Κεφαλαίου θα μελετήσουμε τα διανύσματα, μια έννοια γνωστή κυρίως από τη Φυσική.
Χρησιμοποιώντας διανύσματα μπορούμε να παραστήσουμε διάφορα φυσικά μεγέθη, όπως τη δύναμη, την ταχύτητα κ.ά., στα οποία εκτός από το μέτρο τους είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε και την κατεύθυνσή τους.
Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τα στοιχεία ενός διανύσματος, να μπορούμε να κάνουμε πράξεις μ’ αυτά, καθώς και να τα αναλύουμε σε συνιστώσες.
Αρκετές δραστηριότητες από την καθημερινή μας
ζωή και αρκετά παραδείγματα από τη Φυσική θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πλήρως τη χρήση
των διανυσμάτων.
|
Τι είναι η Τριγωνομετρία; |
|
H Τριγωνομετρία αναπτύχθηκε αρχικά για τις ανάγκες της Αστρονομίας και της Γεωγραφίας,
αλλά χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια πολλών αιώνων και σε άλλους κλάδους των
Μαθηματικών, στη Φυσική, στη Μηχανική και στη Χημεία.
Οι έννοιες του ημιτόνου, του συνημιτόνου και της εφαπτομένης μιας γωνίας προέκυψαν από
τις παρατηρήσεις των Αστρονόμων της Αρχαιότητας.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τα αστέρια βρίσκονταν πάνω σε μια τεράστια νοητή
σφαίρα, στην οποία κινούνταν μόνο οι τότε γνωστοί πλανήτες: Ερμής, Αφροδίτη, Άρης,
Δίας, Κρόνος, Σελήνη. Στην προσπάθειά τους να υπολογίσουν τις αποστάσεις μεταξύ των
πλανητών –που είναι αδύνατον να μετρηθούν άμεσα– οι αρχαίοι Έλληνες προσπάθησαν
να τις υπολογίσουν από τις γωνίες που σχημάτιζαν μεταξύ τους.
Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, ο Πτολεμαίος, ο Ίππαρχος και άλλοι, που ασχολήθηκαν με την
Αστρονομία, βρήκαν σχέσεις μεταξύ των πλευρών και των γωνιών τριγώνων.
Περίπου δύο χιλιάδες χρόνια πριν δημιουργήθηκαν
τριγωνομετρικοί πίνακες, δηλαδή πίνακες με τους τριγωνομετρικούς αριθμούς (ημίτονα, συνημίτονα, εφαπτομένες)
γωνιών. Ο υπολογισμός των τριγωνομετρικών αυτών
αριθμών δεν ήταν καθόλου απλός. Άρχισε να απλοποιείται
μετά τον 17ο αιώνα μ.Χ. και στις ημέρες μας είναι πανεύκολος
με τη χρήση των υπολογιστών τσέπης. Σκοπός αυτών
των πινάκων ήταν να διευκολυνθούν οι υπολογισμοί της
Αστρονομίας.
Οι εφαρμογές της Αστρονομίας ήταν πολλές και εντυπωσιακές.
Ένα απλό παράδειγμα είναι η ναυσιπλοΐα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι αρχαίοι Έλληνες
χρησιμοποιούσαν ένα ναυτικό όργανο, τον αστρολάβο, με τον οποίο μετρούσαν ουσιαστικά
γωνίες και με τη χρήση της τριγωνομετρίας υπολόγιζαν αποστάσεις και χάραζαν την πορεία
τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες γνωρίζοντας ότι η Γη είναι
σφαιρική χρησιμοποίησαν την Τριγωνομετρία στη
Γεωγραφία. Ο Πτολεμαίος χρησιμοποίησε τριγωνομετρικούς πίνακες στο έργο του «Γεωγραφία», ενώ ο
Κολόμβος είχε πάντα μαζί του στα ταξίδια του το έργο
του Regiomontanus: «Ephemerides Astronomicae».
Παρόλο που η Τριγωνομετρία εφαρμόστηκε αρχικά στη
σφαίρα, έχει περισσότερες εφαρμογές στο επίπεδο.
Η Τριγωνομετρία αποτελεί βασικό πεδίο γνώσης,
καθώς συμβάλλει στην κατανόηση του χώρου και των ιδιοτήτων του.
Οι εφαρμογές της Τριγωνομετρίας δεν περιορίζονται στη Γεωμετρία, αλλά επεκτείνονται
στις βολές στη Φυσική, στην ανάκλαση στην Οπτική, στις αντοχές υλικών στη Στατική και
σε άλλους κλάδους των Φυσικών ή ακόμα και των Κοινωνικών επιστημών.
|