Αισθητική Αγωγή: Μουσική (Α Γυμνασίου): Ηλεκτρονικό Βιβλίο

Η' ΕΝΟΤΗΤΑ:
ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ -
ΤΕΛΙΚΟ "ΠΡΟΤΖΕΚΤ"
ΘΕΜΑ: ΤΟ ΝΕΡΟ

Εικόνα

1α. Το νερό

1β. Το νερό

1γ. Το νερό

1δ. Το νερό. Τελική Παρουσίαση

H' ΕΝΟΤΗΤΑ: ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΤΕΛΙΚΟ "ΠΡΟΤΖΕΚΤ"
1α. Το νερό

Λέξειs Κλειδιά: Υδραυλίς, Τύμπανα νερού, Γκονγκ νερού, Προγραμματική Μουσική, Μωρίς Ραβέλ, "Παιχνίδια του νερού", Λούντβιχ βαν Μπετόβεν," Η καταιγίδα"

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Το νερό είναι ίσως το πολυτιμότερο αγαθό που μας παρέχει η φύση. Σκεπάζει τα 70% του πλανήτη μας. Οι άνθρωποι και τα ζώα έχουν στο σώμα τους 60-70% νερό, ενώ στα κύτταρα το νερό φθάνει μέχρι και στα 90%. Απαντάται και στις τρείς μορφές στη γη: στερεή (πάγος, χιόνι), υγρή (νερό πηγών, ποταμών, θαλασσών) και αέρια (υδρατμοί στην ατμόσφαιρα). Στην υγρή του μορφή μας ξεδιψά και μας δροσίζει, μπορεί όμως να παφλάζει, να μας πιτσιλίζει και να μας βρέχει. Η λέξη νερό προέρχεται από τη βυζαντινή/αρχαία ελληνική (και καθαρεύουσα) φράση νηρόν (νεαρόν) ύδωρ, το οποίο σήμαινε φρέσκο νερό, δηλαδή νερό που μόλις βγήκε από την πηγή.

Το νερό, ως πηγή έμπνευσης στη μουσική δημιουργία.
Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες (ζωγράφους, ποιητές, λογοτέχνες, γλύπτες). Πολλοί συνθέτες εμπνεύστηκαν από τον ήχο του ρυακιού, της βροχής που πέφτει στο έδαφος ή στα φύλλα των δέντρων, τον ήχο των κυμάτων της θάλασσας κ.λπ. Το νερό είναι ακόμα και χώρος στον οποίο γίνονταν παραστάσεις (γόνδολες στη Βενετία, βάρκες στον Τάμεση κ.ά.).

ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕ ΝΕΡΟ

Ύδραυλις

Είδος μουσικού οργάνου που χρησιμοποιούσε νερό και λειτουργούσε με υδραυλική πίεση. Η ύδραυλις ήταν μηχανικό αερόφωνο όργανο της αρχαιότητας με ισχυρό και οξύ ήχο. Χρησιμοποιείτο, στα θεάματα του ιπποδρόμου και στην εκτέλεση στρατιωτικής μoυσικής. Η υδραυλίς (ή ύδραυλος), το λεγόμενο όργανο του νερού, ήταν επινόηση και εφεύρεση του μηχανικού Κτησίβιου του Αλεξανδρέα, και κατασκευάστηκε στην Αλεξάνδρεια τον 3ο αι. π.Χ. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του οργάνου αυτού ήταν το υδραυλικό σύστημα πάνω στο οποίο βασιζόταν για να λειτουργήσει, καθώς αυτό ήταν υπεύθυνο για την παραγωγή, κίνηση και ρύθμιση της πίεσης του αέρα, ο οποίος διοχετευόταν στους αυλούς μέσω βαλβίδων.

Το νερό

Εικόνα

Τύμπανα Νερού

Χρησιμοποιούνται σε διάφορες κοινωνίες και πολιτισμούς. Ένα τέτοιο τύμπανο χρησιμοποιείται από ιθαγενείς της Αμερικής. Αποτελείται από ένα τύμπανο το οποίο βρίσκεται μέσα σε ένα άλλο τύμπανο. Το εσωτερικό τύμπανο είναι γεμάτο με διάφορες ποσότητες νερού, ώστε να επηρεάζεται η χροιά και το ύψος του ήχου. Σε μερικές περιοχές της Αφρικής και της Νέας Γουινέας, τοποθετούν κοίλες κολοκύθες με νερό σε πιο μεγάλα δοχεία και τα κτυπούν με διάφορα πλήκτρα ή με τα χέρια τους.

Γκονγκ Νερού

Μπορούμε να κτυπήσουμε ένα συνηθισμένο γκονγκ ή ταμ-ταμ και αμέσως να το κατεβάσουμε μέσα σε ένα κουβά με νερό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χαμηλώνει το ύψος του ήχου. Με τον ίδιο τρόπο, μπορεί κάποιος να κτυπήσει ένα συνηθισμένο γκονγκ ή ταμ-ταμ μέσα στο νερό και αμέσως μετά να το βγάλει από το νερό, ώστε να ψηλώσει ο ήχος.

Προγραμματική Μουσική

Ενόργανη μουσική που αφηγείται μια ιστορία, απεικονίζει λογοτεχνικές ιδέες ή αναπαριστά ζωγραφικές σκηνές.

Τραγούδι

Σε όλους τους πολιτισμούς υπάρχουν τραγούδια που γράφτηκαν για το νερό ή εμπνεύστηκαν από τους ήχους του νερού. Να τραγουδήσετε το πιο κάτω ελληνικό δημοτικό τραγούδι: Ένα νερό κυρά Βαγγελιώ

Εικόνα

ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ

"Παιχνίδια του Νερού", για πιάνο "Jeux d'eau"

Συνθέτης: Μωρίς Ραβέλ (Maurice Ravel) (Γάλλος , 1875-1937). (βλ. Β' ενότητα). Το έργο είναι ένα δεξιοτεχνικό έργο για πιάνο. Γράφτηκε το 1901 και διακρίνεται για τις πιανιστικές καινοτομίες του συνθέτη. Περιγράφει τον ήχο του νερού.

Εικόνα

AKΡΟΑΣΗ "Η Καταιγίδα" IV κίνηση από τη Συμφωνία αρ. 6 "Ποιμενική". Συνθέτης: Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (Ludwig van Beethoven, 1770-1827).

Ο Μπετόβεν και η Φύση (1919)
Πίνακας του N. C. Wyeth (1882-1945).

Ο Μπετόβεν αγαπούσε πολύ τη φύση και γι αυτό επισκεπτόταν πολύ συχνά την εξοχή. Την "Ποιμενική Συμφωνία" την έγραψε το 1807/1808 σε ηλικία 37 χρόνων, όταν η κώφωσή του προχωρούσε με πολύ γρήγορο ρυθμό. Δεν μπορούσε να ακούσει τις φωνές των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων ή το ψιθύρισμα του ανέμου στα δέντρα. Ένοιωθε όμως έντονα μέσα του τη φωνή του ανέμου, το τραγούδι που λένε τα σύννεφα, τις μελωδίες που συγκλονίζουν ουρανό και γη. Τραγουδά στη μουσική του τις δυνάμεις της φύσης αλλά και τις απλές χαρές των χωρικών. «Με ρωτάς από πού παίρνω τις ιδέες μου», είπε κάποτε ο Μπετόβεν σε ένα φίλο του. «Δεν μπορώ να σου πω ακριβώς.. Οτιδήποτε θα μπορούσε να εμπνεύσει έναν ποιητή... έξω στον καθαρό αέρα, στα δάση, ενώ περπατώ αργά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί... Τις αρπάζω στα χέρια μου, τις μεταφράζω σε ήχους που τριγυρίζουν έντονα γύρω μου μέχρι να τις γράψω σαν νότες στο χαρτί...»

Το νερό

" Η Καταιγίδα"
4η κίνηση , Allegro

Φύλλο Ακρόασης

1.	Με τρομακτική μανία έρχεται η καταιγίδα.
2.	Μια μακρινή βροντή ακούγεται στα βιολοντσέλα και στα κοντραμπάσα.
3.	Οι πρώτες σταγόνες της βροχής ακούγονται στα βιολιά.
4.	Όλα τα μέσα της ορχήστρας χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν συγκλονιστικά τις αστραπές και τις βροντές.
5.	Τα 2 τρομπόνια και το πίκολο με τους διαπεραστικούς τους ήχους μιμούνται το μανιασμένο άνεμο. Ιδιαίτερα πετυχημένο είναι το σφύριγμα του αέρα (στα φλάουτα και στα πίκολο) και τα ζιγκ-ζαγκ της αστραπής (στα έγχορδα).
6.	Τέλος, με τρέμολο στα έγχορδα και ήχους που γίνονται διαρκώς πιο ασθενικοί - σχεδόν ψιθυριστοί η ορμητική αλλά σύντομη καταιγίδα απομακρύνεται.
7.	Πέφτουν οι τελευταίες σταγόνες της βροχής.
8.	Οι ουρανοί καθαρίζουν, ο ήλιος λάμπει και το φλάουτο εκτελεί μια κλίμακα που οδηγεί στον ύμνο του βοσκού. Τα ζώα που έχουν βγει από τις φωλιές τους, οι άνθρωποι και γενικά όλα τα πλάσματα της φύσης, ευχαριστούν το Δημιουργό με έναν ύμνο.

Εικόνα