4.5. ΜΕΘΟΔΟΣ

Η μέθοδος, με τη γενική σημασία του όρου, είναι η συστηματική οργάνωση ενός συνόλου λογικών διαδικασιών που η επιστημονική έρευνα μεταχειρίζεται για να φτάσει στην ακριβή, αποδεδειγμένη και επαληθευμένη γνώση του εξεταζόμενου αντικειμένου. Είναι ένα σύνολο κανόνων που κατευθύνει το ανθρώπινο πνεύμα, αλλά και εκφράζει τόσο τον τρόπο πρόσληψης της πραγματικότητας όσο και τη μορφή συλλογισμού για την πραγμάτευσή της. Η μέθοδος με

αυτή την έννοια καθορίζει τη θέση του ανθρώπινου πνεύματος απέναντι στο αντικείμενο που εξετάζει (για παράδειγμα πειραματική, εμπειρική, ιστορική, ψυχαναλυτική, ιδεαλιστική, διαλεκτική).

Ανεξάρτητα όμως από τη θέση του ανθρώπινου πνεύματος, η μέθοδος εκφράζει πάντα την τάση μιας ορθολογικής εξήγησης, είναι δηλαδή ένα σύνολο κανόνων που δίνει ένα εξηγητικό σχήμα για τη γνώση της πραγματικότητας. Το σύνολο αυτό στις Κοινωνικές Επιστήμες δεν είναι μοναδικό, αλλά ποικίλλει λόγω της φύσης της κοινωνίας, η οποία έχει ιστορική διάσταση, λόγω των μεταβολών του κοινωνικού συστήματος, της τεχνολογικής ανάπτυξης, αλλά και της φιλοσοφικής θέσης του ερευνητή απέναντι στην κοινωνία ως αντικείμενου μελέτης. Γι' αυτό στις Κοινωνικές Επιστήμες δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ενιαία μέθοδο, αλλά για μεθοδικούς τρόπους εξήγησης του κοινωνικού φαινομένου. Δηλαδή για τύπους εξήγησης συνολικά της κοινωνίας, που γι' αυτό το λόγο αποκαλούνται μέθοδοι.

Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να ορίσουμε τις γενικές γραμμές των αντιπροσωπευτικών μεθόδων των Κοινωνικών Επιστημών, τις ιδιαιτερότητες τους και την πλευρά στην οποία τοποθετούνται για να μελετήσουν ένα κοινωνικό φαινόμενο.