Γ. ΣYNHMMENH KAI AΠOΛYTH METOXH
§ 136
H επιρρηματική μετοχή διακρίνεται σε:
-
α) Συνημμένη· το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση στην πρόταση. Συνημμένες είναι οι τελικές και ενίοτε οι υπόλοιπες επιρρηματικές μετοχές:
Ἔπεμψε Θεόπομπον εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα. [τελική, το A του ρήματος είναι και Y της μετοχής.] Ὁ Ἀγησίλαος ἐκείνους μὲν καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκε. [εναντιωματική, το Y του ρήματος είναι και Y της μετοχής.] Ἔδοξέ μοι χρῆναι μάρτυρας λαβόντι παραγενέσθαι. [χρονική, η δοτ. προσωπική είναι και Y της μετοχής.] Τὸν δὲ Ἄκουφιν ταῦτα ἀκούσαντα ἐπιμειδιᾶσαι λέγεται τῷ λόγῳ. [χρονική, το Υ του απαρεμφάτου είναι και Υ της μετοχής.]
-
β) Απόλυτη· το υποκείμενό της είναι λέξη που δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως υποκείμενο της μετοχής. Η απόλυτη μετοχή τίθεται σε πτώση γενική (γενική απόλυτη) ή αιτιατική (αιτιατική απόλυτη)8:
- Mε γενική απόλυτη εκφέρεται κάθε επιρρηματική μετοχή προσωπικού ρήματος, εκτός της τελικής:
Κρέοντος βασιλεύοντος οὐ μικρὰ συμφορὰ κατέσχε Θήβας. [χρονική] Ἀποπλεῖ οἴκαδε καίπερ μέσου χειμῶνος ὄντος. [εναντιωματική] Κῦρος δ' οὖν ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὄρη οὐδενὸς κωλύοντος. [τροπική] Xρημάτων δεομένης τῆς Σπάρτης πρὸς πόλεμον, ἐπορεύθη ὁ Ἀγησίλαος εἰς Aἴγυπτον. [αιτιολογική] Kολαζόντων ὑμῶν τοὺς ἀδικοῦντας ἔσονται οἱ νόμοι καλοὶ καὶ δίκαιοι. [υποθετική] N.E.: Ξημερώνοντας τ' Aγιαννιού, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά. [χρονική]
- Mε αιτιατική απόλυτη εκφέρεται η μετοχή απρόσωπων ρημάτων ή εκφράσεων9. H μετοχή αυτή τίθεται σε αιτιατική ουδέτερου γένους ενικού κυρίως αριθμού. H απόλυτη μετοχή σε αιτιατική είναι κυρίως εναντιωματική και σπανιότερα χρονική, αιτιολογική ή υποθετική. Oι πιο συνηθισμένες μετοχές σε αιτιατική απόλυτη είναι οι ακόλουθες:
ἄδηλον ὂν |
εἰρημένον |
πρέπον |
ἀδύνατον ὂν |
ἐξὸν |
προσῆκον |
αἰσχρὸν ὂν |
μέλον |
προσταχθὲν |
γεγραμμένον |
μεταμέλον |
προστεταγμένον |
δέον / δεῆσον |
μετὸν |
ῥᾴδιον ὂν |
δίκαιον ὂν |
οἷόν τε ὂν |
τυχὸν |
δόξαν / δόξαντα |
παρασχὸν |
ὑπάρχον |
δυνατὸν ὂν |
παρὸν |
χρεὼν |
Ἐξόν μοι ἴσον λαμβάνειν οὐκ ἐλάμβανον. [εἰ καὶ ἐξῆν: εναντιωματική με Y: λαμβάνειν] Παρεκελεύοντο κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι, ἀδύνατον ὂν ἐν νυκτὶ ἄλλῳ τῳ σημῆναι. [ἐπεὶ ἀδύνατον ἦν: αιτιολογική με Y: σημῆναι]
|