α. Η επιθετική μετοχή

§ 121

Η επιθετική μετοχή, έναρθρη ή σπανιότερα άναρθρη, λειτουργεί ως επίθετο και προσδιορίζει ουσιαστικά ή αντωνυμίες. Απαντά σε κάθε χρόνο που έχει μετοχή και δέχεται άρνηση οὐ, όταν εκφράζει κάτι πραγματικό, και σπανιότερα μή, όταν δηλώνει κάτι υποθετικό ή υποκειμενικό. Η επιθετική μετοχή λέγεται και αναφορική, γιατί ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αναφορική πρόταση³. Μεταφράζεται με οριστική του χρόνου στον οποίο βρίσκεται, εκτός αν είναι μετοχή ενεστώτα ή παρακειμένου που εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, οπότε μπορεί να μεταφραστεί και με οριστική παρατατικού ή υπερσυντελίκου αντίστοιχα:

Ὑμεῖς τοὺς δέκα στρατηγοὺς τοὺς οὐκ ἀνελομένους τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας ἐβουλεύσασθε ἁθρόους κρίνειν. [Yμεῖς τοὺς δέκα στρατηγοὺς οἳ οὐκ ἀνείλοντο τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας ἐβουλεύσασθε ἁθρόους κρίνειν.] (Εσείς αποφασίσατε να δικάσετε όλους μαζί τους δέκα στρατηγούς οι οποίοι δεν περισυνέλεξαν τους νεκρούς από τη ναυμαχία.)
Ὁ μὴ δαρεὶς οὐ παιδεύεται.
Δύναμαι συνεῖναι δυναμένοις ἀνθρώποις ἀναλίσκειν. [Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις οἳ δύνανται ἀναλίσκειν]. (Έχω τη δυνατότητα να συναναστρέφομαι ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να ξοδεύουν.)
Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, Κορινθίων οὖσαν ἀποικίαν. [Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, ἣ ἦν Κορινθίων ἀποικία.] (Βάδισαν προς την Απολλωνία, η οποία ήταν αποικία των Κορινθίων.)
N.E.: Είναι διάβαση μη φυλασσόμενη. [Είναι διάβαση η οποία δε φυλάσσεται.]

§ 122

Όταν το ουσιαστικό που προσδιορίζει μια έναρθρη επιθετική μετοχή παραλείπεται, η μετοχή παίρνει τη συντακτική του θέση (ουσιαστικοποιημένη μετοχή). Eπίσης, το ουδέτερο ενικού επιθετικής μετοχής με άρθρο χρησιμοποιείται ως αφηρημένο ουσιαστικό. Συνήθεις ουσιαστικοποιημένες επιθετικές μετοχές είναι οι ακόλουθες:

Μεμαρτυρήκασι οἵ τε Ναυσιμένους προσήκοντες καὶ οἱ τοῦ ἐμοῦ πατρός.
Ἀντέλεγέ τε οὐδείς, ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός.
Οὗτος μὲν τὸ συμφέρον ἀπεκρίνατο, ἄλλος δὲ τὸ δέον, ὁ δὲ τὸ λυσιτελοῦν.
Καὶ μὴν ὅ γε σώφρων τὰ προσήκοντα πράττοι ἄν.
N.E.: • Κανείς δεν ξέρει τα μελλούμενα. • Το περιβάλλον καταστρέφεται.

§ 123

Η επιθετική μετοχή λειτουργεί στον λόγο ως:

1. α) Υποκείμενο:
   Οὐδέποθ' ὑμᾶς οἱ λέγοντες οὔτε πονηροὺς οὔτε χρηστοὺς ποιοῦσιν.
   Τὸ μέλλον ἀφανὲς ἡμῖν ἐστιν.
   N.E.: Oι εργαζόμενοι πήραν άδεια.
2. β) Αντικείμενο:
   Οἱ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ συμφέρον βούλονται.
   Εὖ σοι τὸ μέλλον ἕξει, ἂν τὸ παρὸν εὖ τιθῇς.
   N.E.: O υπουργός δέχτηκε τους απολυμένους.
3. γ) Κατηγορούμενο (η επιθετική μετοχή είναι πάντοτε έναρθρη):
   Οὗτος ἦν ὁ ἀδικήσας καὶ ἐπιβουλεύσας ἡμῖν.
   N.E.: Το νερό είναι παγωμένο.
4. δ) Επιθετικός προσδιορισμός:
   Ἀπήγαγε τὴν στρατιὰν ἐπὶ τὴν ἄκραν Τεμενῖτιν καλουμένην.
   Προσήκει τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις πείθεσθαι.
   N.E.: Τακτοποίησε τα σιδερωμένα ρούχα.
5. ε) Κατηγορηματικός προσδιορισμός (δεν αναλύεται σε αναφορική πρόταση):
   Πατηγύας προφαίνεται ἐλαύνων ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ.
   N.E.: Κάθεται με τα χέρια σταυρωμένα.
6. στ) Παράθεση:
   Λύσανδρος παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων.
   Πεισίστρατος δημαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη.
   N.E.: Εσείς οι τιμωρημένοι ελάτε εδώ.
7. ζ) Επεξήγηση:
   Οὗτοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οἱ ταύτην τὴν φήμην κατασκεδάσαντες, οἱ δεινοί εἰσίν μου κατήγοροι.
8. η) Oνοματικός ετερόπτωτος ή εμπρόθετος προσδιορισμός:
   Πρὸς ἕκαστον τῶν εἰρημένων ἐνεχείρει τι λέγειν ὁ Φίλιππος. [γεν. διαιρετική]
   Διαιρεῖται εἰς δύο μέρη τὸ πλῆθος τῶν οἰκούντων, τὸ μὲν εἰς τοὺς γεωργούς, τὸ δὲ εἰς τὸ προπολεμοῦν
   μέρος. [γεν. περιεχομένου]
   Οἱ δὲ ἐναντίοι τοῖς προδιδοῦσι πέμπουσι Θουκυδίδην. [δοτ. αντικειμενική]
   Ἱστορεῖ τὴν Πλάτωνος περὶ τῶν ὄντων δόξαν. [εμπρόθ. αναφοράς]
   Ἀναξίβιος παραπλεύσας εἰς Πάριον πέμπει παρὰ Φαρνάβαζον κατὰ τὰ συγκείμενα. [εμπρόθ. συμφωνίας]
   N.E.: • Υπάρχει αύξηση του ενδιαφέροντος για τον αγροτοτουρισμό. [γεν. υποκειμενική] • Κατά τα φαινόμενα
   θα ηττηθεί. [εμπρόθ. συμφωνίας]
9. θ) Δοτική προσωπική:
   Φύσει δ' ὑπάρχει τοῖς παροῦσι τὰ τῶν ἀπόντων. [δοτ. προσωπική κτητική]

3. H επιθετική μετοχή μπορεί να μην είναι πάντα καθαρά αναφορική, αλλά να εκφράζει συγχρόνως μια επιρρηματική σχέση: του αναγκαστικού αιτίου (αναφορική αιτιολογική), του τελικού αιτίου (αναφορική τελική), της εναντίωσης (αναφορική εναντιωματική) ή της υπόθεσης (αναφορική υποθετική):
   Κατηγορήσων ἀνέβην ἐνθάδε Περικλέους ἀναγκαίου μοι ὄντος. (αν και είναι συγγενής μου) [αναφορική εναντιωματική]
   Mακάριός ἐστι πᾶς ὁ μὴ θνητὰ φρονῶν. [αναφορική υποθετική]