|
§ 83
Απρόσωπα ή τριτοπρόσωπα ρήματα ονομάζονται όσα βρίσκονται στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δε δέχονται ως υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα (απρόσωπη σύνταξη). Από αυτά μερικά απαντούν μόνο ως απρόσωπα, όπως τα χρή, μέλει, ἔξεστι, ενώ τα περισσότερα προέρχονται από προσωπικά ρήματα, ενεργητικά ή παθητικά. Μερικά από τα συνηθέστερα απρόσωπα ρήματα είναι:
| ἀγγέλλεται |
μέλλει (πρόκειται) |
|
ἀρκεῖ (είναι αρκετό) |
νομίζεται |
|
δεῖ (πρέπει) |
ὁμολογεῖται |
|
δοκεῖ (φαίνεται καλό, αποφασίζεται) |
πρέπει |
|
ἔστι / ἔνεστι / πάρεστι (είναι δυνατόν) |
προσήκει (αρμόζει, ταιριάζει) |
|
ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται) |
συμβαίνει |
| ἐνδέχεται |
συμφέρει |
|
ἔξεστι (είναι δυνατόν, επιτρέπεται) |
φαίνεται |
| λέγεται |
χρὴ (πρέπει) κ.ά. |
§ 84
Απρόσωπη σύνταξη έχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις· αυτές είναι περιφράσεις που σχηματίζονται:
-
α) Με το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μιας μετοχής:
|
ἀγαθόν ἐστι (είναι καλό) |
θαυμαστόν ἐστι |
|
ἄδηλόν ἐστι (δεν είναι φανερό) |
καλόν ἐστι |
| ἀναγκαῖόν ἐστι |
κίνδυνός ἐστι |
| ἀνάγκη ἐστὶ |
λόγος ἐστὶ (λέγεται, υπάρχει φήμη) |
|
ἄξιόν ἐστι (αξίζει) |
νόμος ἐστὶ |
|
δεινόν ἐστι (είναι φοβερό, παράλογο) |
ῥᾴδιόν ἐστι (είναι εύκολο) |
|
δέον ἐστὶ (πρέπει) |
σαφές ἐστι |
|
δέος ἐστὶ (υπάρχει φόβος) |
φανερόν ἐστι |
|
δῆλόν ἐστι (είναι φανερό) |
φόβος ἐστὶ |
| δυνατόν ἐστι |
χρήσιμόν ἐστι |
| δίκαιόν ἐστι |
χαλεπόν ἐστι (είναι δύσκολο) |
|
εἰκός ἐστι (είναι φυσικό) |
χρεών ἐστι (είναι αναγκαίο/μοιραίο) κ.ά. |
-
β) Με το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα:
|
ἀναγκαίως ἔχει (είναι αναγκαίο) |
κακῶς ἔχει (είναι κακό) |
|
ἀρκούντως ἔχει (αρκεί) |
καλῶς ἔχει (είναι καλό, σωστό) |
|
δεινῶς ἔχει (είναι φοβερό) |
ὀρθῶς ἔχει (είναι σωστό, ορθό) |
|
εὖ ἔχει (είναι καλό) |
ῥᾳδίως ἔχει (είναι εύκολο) κ.ά. |
1. Το υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων
§ 85
Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως υποκείμενο:
-
α) Απαρέμφατο:
Δεῖ τὸν παῖδα ζῆν κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ παιδαγωγοῦ.
Προσήκει μισεῖν καὶ κολάζειν τοὺς προδότας καὶ δωροδόκους.
Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι.
-
β) Δευτερεύουσα πρόταση, κυρίως ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική3:
Δῆλόν ἐστι ὅτι κέρδους ἕνεκ' ἀδικοῦσιν. [ειδική]
Ἀγγέλλεται ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο. [ειδική]
Ἄδηλόν ἐστι εἰ βουλήσονται φίλοι εἶναι. (αν θα θελήσουν) [πλάγια ερωτηματική]
Δέος ἐστὶ μὴ παρακρουσθῆτε ὑπὸ τούτων. [ενδοιαστική]
N.E.: • Φαίνεται πως λείπει. • Πρέπει να πας. [βουλητική] • Άγνωστο πώς έφυγε.
• Υπάρχει φόβος μήπως το τζάμι σπάσει.
Όταν σε μια πρόταση υπάρχει ονομαστική πτώση που έχει θέση υποκειμένου, η σύνταξη του ρήματος είναι προσωπική:
Δοκεῖ τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει.
Ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι.
Τισσαφέρνης ἐλέγετο τούτων ἄρχειν.
N.E.: O Nίκος φαίνεται χλωμός.
2. Η δοτική προσωπική κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις
§ 86
Κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις τίθεται συνήθως ένας προσδιορισμός σε δοτική πτώση που δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα και ονομάζεται δοτική προσωπική (βλ. και § 80):
Ἔξεστί σοι, ὦ υἱέ, σῶσαι τὸν πατέρα. (είναι δυνατόν σε σένα)
Ἄδηλον παντὶ ἀνθρώπῳ ὅπῃ τὸ μέλλον ἕξει.
Ἔδοξέ μοι τὴν ἐπιστολὴν πέμπειν.
N.E.: Μου είναι αδύνατον να σε καταλάβω.
Παρατηρήσεις
- α) Με ορισμένα απρόσωπα παθητικά ρήματα η δοτική είναι αντικείμενο:
Ἠγγέλθη Περικλεῖ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε. (αποστάτησαν)
- β) Kάποια απρόσωπα ρήματα, όπως τα μέλει, μεταμέλει, μέτεστι, ὁμολογεῖται, παρεσκεύασται, συντάσσονται με δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου (βλ. § 80η):
Ἐπειδὴ τοῖς Κορινθίοις παρεσκεύαστο, ἔπλεον ἐπὶ τὴν Κέρκυραν. (αφού είχαν πια ετοιμαστεί οι Κορίνθιοι)
|
