Χριστιανισμός και Θρησκεύματα (Β Γενικού Λυκείου - Γενικής Παιδείας) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
|
32.Ο Ινδουισμός (Α') 
Με τον όρο «Ινδουισμός» ονομάζεται το πολυσύνθετο σύνολο εκείνων των παραδόσεων* της Ινδίας, που αποτέλεσαν στη διάρκεια της ιστορίας της και αποτελούν επίσης σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της. Στη χώρα αυτή ο Ινδουισμός αριθμεί περί τα 700 εκατομμύρια πιστούς, ενώ μικρότερες Ινδουϊστικές κοινότητες υπάρχουν τόσο στις γειτονικές χώρες όσο και σε άλλα μέρη της γης, όπως το Μπαλί, τη Ν. και Δ. Αφρική, το αρχιπέλαγος της Καραϊβικής κ.α. α) Το πρόβλημα του ορισμού. Στην αχανή ινδική χώρα οι ποικίλες γεωγραφικές και κλιματολογικές ιδιαιτερότητες, η εθνολογική ποικιλία, η μακραίωνη ιστορία, καθώς και άλλοι παράγοντες, γέννησαν στη διάρκεια των αιώνων ένα πλήθος θρησκευτικών αντιλήψεων και παραδόσεων. Αυτές συχνά διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, που σύμφωνα με πολλούς πρέπει να θεωρηθούν ως διαφορετικές θρησκείες και να περιγραφούν χωριστά. Έτσι ο Ινδουισμός δεν αποτελεί μια ενιαία θρησκεία και συνεπώς δεν μπορεί να περικλειστεί σε ένα ορισμό. Από την άλλη μεριά όμως, οι περισσότερες από αυτές τις παραδόσεις προϋποθέτουν το ίδιο θεωρητικό υπόβαθρο. Εδώ θα περιγράψουμε αυτό το κοινό θεωρητικό υπόβαθρο και τις μεγαλύτερες από τις παραδόσεις που στηρίζονται σ' αυτό, δηλαδή εκείνες που ακολουθούνται από την πλειονότητα του ινδικού λαού.  
β) Ο πολιτισμός του Ινδού και οι Άριοι. Η ιστορία του Ινδουισμού ξεκινά από τον πολιτισμό που άκμασε με κέντρο την κοιλάδα του ποταμού Ινδού περίπου από το 3.000 ως το 1500 π.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα, όπως η παράσταση ενός θεού που κάθεται σε στάση γιόγκα |
|
αυτά πέρασαν μέσα στον Άριο πολιτισμό, αναπτύχθηκαν και συνέβαλαν στην τελική σύνθεση του Ινδουισμού. γ) Η βεδική θρησκεία. Η θρησκεία των Αρίων ήταν πολυθεϊστική, όπως εκείνη των αρχαίων Ελλήνων ή των Ρωμαίων. Πηγή πληροφοριών για τη θρησκεία αυτή αποτελεί μια σειρά ιερών βιβλίων που ονομάζονται Βέδες
|
|
ντάρμα. Η μεταπήδηση σε άλλη κοινωνική τάξη θεωρήθηκε αργότερα ότι μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε μια επόμενη ζωή, ανάλογα με τις πράξεις κατά την παρούσα. δ) Οι Ουπανισάδες. Ήδη από το τέλος της βεδικής εποχής αρχίζει να εμφανίζεται στις Βέδες η ιδέα ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι το επιφανειακό ή εξωτερικό στρώμα μιας θείας πραγματικότητας, που βρίσκεται στο βάθος ή στη βάση του κόσμου. Όλα όσα υπάρχουν, συμπεριλαμβανομένων και των θεών, απέρρευσαν απ' αυτή. Μ' αυτόν τον τρόπο το σύνολο του κόσμου χωρίστηκε σε δύο βασικά στρώματα, τη θεμελιώδη αυτή πραγματικότητα και το φαινόμενο κόσμο. Ο φαινόμενος κόσμος αποτελείται από όντα περιορισμένα στα όρια της μορφής τους, ενώ η θεμελιώδης πραγματικότητα είναι απεριόριστη και άμορφη. |
|
Ουπανισάδες η θεία πραγματικότητα που αποτελεί το υπόστρωμα του σύμπαντος ονομάστηκε Μπράχμαν. Όπως ο αέρας που, αν και άμορφος, μπορεί να περικλειστεί μέσα στα δοχεία, έτσι και μέσα σε κάθε τι υπάρχει ένα «τμήμα» του Μπράχμαν, ένα θείο στοιχείο. Αυτό ονομάζεται Άτμαν. Μ' αυτόν τον τρόπο όλα τα όντα είναι στο βάθος τους Άτμαν και άρα μέρος του Μπράχμαν. Το ίδιο και ο άνθρωπος. Μόνο που αυτός, γοητευμένος από τον κόσμο, έχει συνεχώς στραμμένο το νου του προς αυτόν και άρα προς τα έξω και αγνοεί ότι το βάθος του εαυτού του είναι η θεία πραγματικότητα. Ενώ στις Βέδες ο κόσμος θεωρείται ως κάτι καλό, στις Ουπανισάδες καλό θεωρείται μόνο το Μπράχμαν. Ο κόσμος είναι μια δευτερεύουσα πραγματικότητα και όχι η βασική και αληθινή. Εξάλλου αποτελείται από όντα που βρίσκονται σε κατάσταση περιορισμού και μεταβολής. Τα έμβια όντα, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος, αισθάνονται οδυνηρά αυτήν την κατάσταση. Βιώνουν λοιπόν την ύπαρξη ως πόνο. Στις Ουπανισάδες εμφανίζονται, επίσης, δύο άλλες ιδέες, που είναι άγνωστες στις Βέδες. Αυτές είναι η σαμσάρα και το κάρμα. Σαμσάρα είναι η ανακύκληση των υπάρξεων. Σύμφωνα μ' αυτήν την αντίληψη τα έμβια όντα δε ζουν μόνο μια φορά αλλά αφού μια μορφή ύπαρξης διαλυθεί, κάτι από αυτήν επιβιώνει και μεταβαίνει σε άλλη μορφή ύπαρξης. Δημιουργείται έτσι ένας ατέρμων κύκλος μετενσαρκώσεων 
που διατηρεί συνεχώς τα όντα σε κάποια μορφή ύπαρξης. Κάρμα σημαίνει πράξη. Οι πράξεις που το ον διέπραξε στην προηγούμενη μορφή ύπαρξης είναι εκείνες που προσδιορίζουν τη μορφή στην οποία θα μεταβεί. Τέτοιες μορφές εκτός από την ανθρώπινη μπορούν να είναι μια ζωική, μια δαιμονική σε κάποια κόλαση ή μια θεϊκή σε κάποιο ουρανό. Τι πράξεις κάνει ο άνθρωπος εξαρτάται από εκείνο που επιθυμεί. Έτσι τελικά μετενσαρκώνεται κάθε φορά σε κάποια μορφή ύπαρξης ανάλογη με την επιθυμία του.Η ατέρμονη παραμονή σε κάποια μορφή ύπαρξης, δηλαδή σε μια κατάσταση που ταυτίζεται με την οδύνη, προκάλεσε το αίτημα της απελευθέρωσης (μούκτι ή μόξα) από αυτή. Σύμφωνα με τις Ουπανισάδες, αυτή επιτυγχάνεται με τη σταδιακή απόσυρση του νου του ανθρώπου από τον εξωτερικό κόσμο και τη στροφή του προς τον εσωτερικό με τελικό σκοπό την ταύτιση του νου με το Άτμαν και μέσω αυτού με το |
|
Μπράχμαν. Η διαδικασία αυτή, από τη σταδιακή απόσυρση του νου από τον εξωτερικό κόσμο ως την ταύτιση ή ένωση με το Μπράχμαν ονομάζεται γιόγκα. Η χρήση της γιόγκα γι' αυτό το σκοπό καθιστούσε το έργο της σωτηρίας μια ατομική προσπάθεια που μπορούσε να αναλάβει ο καθένας μόνος του.  
ΚΕΙΜΕΝΑ 1. Στον ακόλουθο κοσμογονικό μύθο το σύμπαν παρομοιάζεται με ένα γιγάντιο άνθρωπο που διαμελίζεται από τους θεούς, ώστε να παραχθεί ο κόσμος. Έτσι η διαίρεση του κόσμου στα μέρη του είναι θείας προέλευσης. Για να δείξουν ότι και αυτές είναι ίδιας προέλευσης οι βραχμάνοι πρόσθεσαν στην αρχική διήγηση και τη δημιουργία των καστών. Όταν [οι θεοί] διαμέλισαν τον Πουρούσα, πόσα μέρη ξεχώρισαν; Τι όνομα έδωσαν στο στόμα του, στα χέρια του; Τι όνομα έδωσαν στους μηρούς και στα πόδια του; (Ριγκ Βέδα Χ, 90).
2. Το Μπράχμαν είναι η βασική πραγματικότητα |
|
ιερές Βέδες και που θα μπορούσε να ονομαστεί βραχμάνος χωρίς αυτή τη σπουδή». (Τσάντογκυα Ουπανισάντ, 6.1).
Συνεχίζοντας τη διδασκαλία για το Μπράχμαν, ο πατέρας του Σβετακέτου λέει: |
|
«Τίποτε απολύτως, κύριε». (Τσάντογκυα Ουπανισάντ, 6.12-14).
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
|
