Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία (Β Γενικού Λυκείου – Επιλογής)

Α15

Αλφόνς ντε Λαμαρτίν

Η ΛΙΜΝΗ

Πάντα λοιπόν θα τρέχομε προς άγνωστο ακρογιάλι, θα καταποντιζόμεθα στου τάφου τη νυχτιά, χωρίς ποτέ έν’ απάνεμο μέσ’ στην ανεμοζάλη, ούτ’ ένα καταφύγιο στη βαρυχειμωνιά!

Κοίταξε, λίμνη, κοίταξε! Δεν έκλεισ’ ένας χρόνος πο ’παίζε με το κύμα σου χαρούμενη, τρελή, και τώρα, τώρα ο δύστυχος, κάθομαι, λίμνη, μόνος στην πέτρα εδώ, όπου πάντοτε μας έβλεπες μαζί.

Καθώς και τώρα, εμούγκριζες και τότε αγριεμένη κι εξέσχιζες τα στήθη σου στου βράχου τα πλευρά, ανήσυχη παράδερνες στην άκρη, θυμωμένη, κι εράντιζες τα πόδια της με τον αφρό συχνά.

Θυμάσαι, λίμνη, μόνοι μας μια νύχτα εγώ κι εκείνη ελάμναμε άφωνοι οι φτωχοί στα κρύα σου νερά· τ’ αγέρι δεν ανάσαινε, είχες κι εσύ γαλήνη, στον ύπνο σου δεν άκουες παρά τα δυο κουπιά.

Μεμιάς τραγούδι ουράνιο, πρωτάκουστο, δροσάτο, το γέρο τον αντίλαλο τριγύρω μας ξυπνά· έμειν’ ευθύς παράλυτο το κύμα σου το αφράτο και τέτοια λόγια ακούστηκαν — θυμάσαι; — αρμονικά:
	*

«Δίπλωσε, Χρόνε, δίπλωσε τ’ ακούραστα φτερά σου, ώρες γλυκιές, μην τρέχετε, σταθείτε μια στιγμή, κι εσύ μη φεύγεις, νύχτα μου, με την αστροφεγγιά σου· τώρα που ζευγαρώσαμε είν’ εύμορφη η ζωή.

»Του κόσμου αυτού τα βάσανα, την ερημιά, τη φτώχεια θέλουν να φύγουν άμετροι· γι’ αυτούς γοργά γοργά, Χρόνε μου, πέτα κι άφησε στου έρωτα τα βρόχια τα δυο μας να χορτάσομε τόσο γλυκιά σκλαβιά.

»Του κάκου! Οι ώρες φεύγουνε. Κανείς δε με προσμένει... Κανείς δε μ’ ακουρμαίνεται... Η νύχτα είναι σκληρή... Αχνίζουν τ’ άστρα, χάνονται... Κρυφά κρυφά προβαίνει τ’ άσπλαχνο γλυκοχάραμα... Λυπήσου μας, αυγή!...

»Του κάκου! Όλα ξεγέλασμα, είν’ όνειρα και πλάνη· ζωή μας είν’ η αγάπη μας και μοναχή χαρά. Ας μη ζητούμε ανύπαρκτο στον κόσμο άλλο λιμάνι· του Χρόνου η άγρια θάλασσα δεν έχει ακρογιαλιά.

»Χρόνε ζηλιάρη, δύστροπε! Πε μου, γιατί να σβηώνται, σαν αστραπή να φεύγουνε οι ώρες της χαράς, καθώς πετούν και φεύγουνε χωρίς να λησμονιώνται κι οι μαύρες κι οι ολόπικρες στιγμές της συφοράς;

»Απ’ τη βαθιά την άβυσσον οπού μας καταπίνει, απ’ την αιωνιότητα οπού μας πλημμυρεί τίποτε, Χρόνε, τίποτε στο φως δεν αναδίνει, δεν ξεφυτρώνει τίποτε... όλα τα τρως εσύ.

»Λοιπόν, απ’ όσα εχάρηκα δε θ’ απομείνει τρίμμα, δεν θε ν’ αφήσω τίποτε σ’ αυτήν τη μαύρη γη! Απ’ το γοργό μας πέρασμα δεν είναι τάχα κρίμα να μη σωθεί ένα πάτημα, ω Χρόνε αδικητή;...»
	*

Ω λίμνη, ω βράχοι μου άφωνοι, ω σεις, σπηλιές και δάση, που βλέπετε τον πόνο μου, μια χάρη σας ζητώ: εσείς οπού δε σκιάζεσθε κανείς να σας χαλάσει, ποτέ μη μας ξεχάσετε, στο μνήμ’ αν πάω κι εγώ.

Κι όταν σε δέρνει ο σίφουνας, κι όταν βαθιά κοιμάσαι, ω λίμνη μου αφροστέφανη, να μη μας λησμονείς· εσύ είδες την αγάπη μας και μόνη εσύ θυμάσαι πώς άναφταν τα στήθη μας, και θα μας συμπονείς.

Θέλω τα πεύκα, τα έλατα, οι βράχοι, η ρεματιά σου, τ’ αφρού σου το μουρμούρισμα, τ’ αντίλαλου η φωνή, τα δροσερά σου σύγνεφα, τ’ αγέρι, η καταχνιά σου, η βρύση, ο καλαμιώνας σου, το χόρτο, το πουλί, τ’ άστρο τ’ ασημομέτωπο, η μυρωδιά που χύνει το γαλανό το κύμα σου, ω λίμνη μου γλυκιά, ό,τι στην πλάση έχει αίσθηση, πνοή, νοημοσύνη, όλα να λένε: «Αγάπησαν, τα μαύρα, φλογερά!»

		μτφρ. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879)

ακουρμαίνομαι: αφουγκράζομαι

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

ΣΧΟΛΙΟ

Από τα διασημότερα ποιήματα του Ρομαντισμού, όχι μόνο για την καλλιτεχνική του ποιότητα αλλά και γιατί περιέχει βασικά ρομαντικά θέματα και στοιχεία της ρομαντικής εικονογραφίας, η «Λίμνη» είναι ένα από τα κεντρικά ποιήματα της συλλογής Ποιητικοί στοχασμοί (Méditations poétiques, 1820), η οποία αποτελεί την πρώτη ποιητική εμφάνιση του γαλλικού Ρομαντισμού. Η απλή και νέα ποιητική μελωδία αυτής της συλλογής έθρεψε τα όνειρα μιας ολόκληρης γενεάς, η οποία, εξουθενωμένη από την αιματοχυσία των ναπολεόντειων πολέμων, ήταν φυσικό να στραφεί προς την αναζήτηση μιας χαμένης υπερβατικότητας. Ξεκινώντας από την οδύνη για τον θάνατο της αγαπημένης του, η μορφή της οποίας ρίχνει τη σκιά της στο βιβλίο, ο ποιητής στοχάζεται το πρόσκαιρο της επίγειας ευτυχίας, και προσπαθεί να ξεπεράσει το αίσθημα της μοναξιάς και την ιδέα του τελικού αφανισμού με την πίστη σε μια υπεργήινη πραγματικότητα, πίστη που διασαλεύεται εντούτοις από στιγμιαίες εκρήξεις απελπισίας. Η λίμνη με τις ποικίλες διακυμάνσεις της —άλλοτε γαλήνια, άλλοτε ταραγμένη από τη δύναμη των ανέμων— γίνεται το σύμβολο της ανθρώπινης ζωής αντιμέτωπης με την ανεξιχνίαστη αιωνιότητα και με τη φθορά του χρόνου και του θανάτου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ποια στοιχεία συνθέτουν την τοπιογραφία του ποιήματος και ποια συναισθήματα υποβάλλουν στον αναγνώστη τα στοιχεία αυτά;
Πώς συνδέονται τα θέματα του έρωτα και του χρόνου στο ποίημα;
Ποια σχέση με τη λίμνη αναπτύσσει ο ήρωας του ποιήματος;
Του χρόνου η άγρια θάλασσα δεν έχει ακρογιαλιά: Ποιο, κατά τη γνώμη σας, είναι το νόημα του στίχου;

ALPHONSE DE LAMARTINE (Μακόν 1790 – Παρίσι 1869). Γάλλος ποιητής, πολιτικός και ιστορικός. Το όνομά του συνδέεται με την αρχή της ρομαντικής ποίησης στη χώρα του. Ανέπτυξε πολιτική δράση και υπηρέτησε ως διπλωμάτης στη Νάπολη και στη Φλωρεντία. Αργότερα διετέλεσε υπουργός εξωτερικών στην προσωρινή κυβέρνηση του 1848. Κατά τα έτη 1832-34 ταξίδεψε στην Ελλάδα, Τουρκία, Συρία και Παλαιστίνη (τις εμπειρίες του ταξιδιού κατέγραψε στο βιβλίο του Αναμνήσεις, εντυπώσεις, σκέψεις και τοπία από ένα ταξίδι στην Ανατολή, 1835).

Δημοσίευσε πολλά λογοτεχνικά και ιστορικά έργα. Ανάμεσα σ’ αυτά ξεχωρίζουν: οι ποιητικές συλλογές Ποιητικοί στοχασμοί (1820), Οι ποιητικές και θρησκευτικές αρμονίες (1830), τα επικά ποιήματα Ζοσλέν (1836), Η πτώση ενός αγγέλου (1838), το ελεγειακό ποίημα Το αμπέλι και το σπίτι (1857), το αφήγημα Γκρατσιέλλα (1852).

«Λαμαρτίν» Ελαιογραφία του Ντεκαίν

«Λαμαρτίν»
Ελαιογραφία του Ντεκαίν