Ρητορικά Κείμενα (Β Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
§§ 19-31 Εισαγωγή Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
 

 

ΚείμενοΕικόνα

 

  
4) ΕΠΙΛΟΓΟΣ (§32)
Συμφέρει την Αθήνα η βοήθεια προς τους Μεγαλοπολίτες

 
    [32] Ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μὰ τοὺς θεοὺς οὔτε φιλῶν οὐδετέρους οὔτε μισῶν ἰδίᾳ εἴρηκα, ἀλλ᾽ ἃ νομίζω συμφέρειν ὑμῖν· καὶ παραινῶ μὴ προέσθαι Μεγαλοπολίτας, μηδ᾽ ἄλλον ἁπλῶς μηδένα τῶν ἐλαττόνων τῷ μείζονι.  

 

 

γλωσσικά σχόλιαΕικόνα

32 οὐδέτερος (<οὐδέ + ἕτερος = άλλος) ούτε ο ένας ούτε ο άλλος
  μὰ + αιτιατική (προσώπου ή πράγματος), μόριο ορκωτικό (για άρνηση)
  φιλῶ (-έω) αγαπώ, συμπαθώ
  ἰδίᾳ προσωπικά, ιδιαίτερα
  παραινῶ (-έω) προτρέπω, συμβουλεύω
  ἁπλῶς γενικά
  τῶν ἐλαττόνων (συγκριτ. βαθμ. του επιθ. μικρός) από τους πιο αδύνατους, τους πιο μικρούς (γεν. διαιρ.)
  τῷ μείζονι (συγκριτ. βαθμ. του επιθ. μέγας) στον ισχυρότερο

 

 

ερμηνευτικά σχόλιαΕικόνα

§32 Ο Δημοσθένης κλείνει τον λόγο του επιγραμματικά (αλλά με σαφήνεια και λιτότητα) με μια επισήμανση (οὔτε φιλῶν... οὔτε μισῶν... εἴρηκα) και με μια προτροπή (μὴ προέσθαι Μεγαλοπολίτας... τῷ μείζονι), με βασικό άξονα κι εδώ το συμφέρον των Αθηναίων (... ἃ νομίζω συμφέρειν ὑμῖν). Μ' αυτό ξεκίνησε στο κύριο μέρος του λόγου του («ΠΡΟΘΕΣΙΣ», §4) συμφέρει τῇ πόλει...) μ' αυτό και τον κλείνει (κύκλος). Γιατί αυτή είναι και η μόνιμη έγνοια του.
  οὔτε φιλῶν οὐδετέρους οὔτε μισῶν ἰδίᾳ εἴρηκα Ενώ αντίθετα οι αντίπαλοι του μίλησαν αλληλοκατηγορούμενοι και αλληλοσυκοφαντούμενοι σαν να ήταν εκπρόσωποι των Αρκάδων ή των Λακεδαιμονίων (βλ. Προοίμιο, §1: ὥσπερ... ἥκοντες,... κατηγοροῦσι καὶ διαβάλλουσιν ἀλλήλους). Βλ. επίσης και §23.

 

 

ΑσκήσειςΕικόνα

  1. Με ποιες λέξεις του κειμένου (απλές ή σύνθετες) έχουν ετυμολογική συγγένεια οι ακόλουθες λέξεις της ν.ε.: αντιλογία, απολογία, συμφορά, συμφόρηση (πρβλ. εγκεφαλική, κυκλοφοριακή συμφόρηση), οισοφάγος, (εγ)κάθετος, συνετός.
  2. φιλῶν-μισῶν: Η στάση του Δημοσθένη δηλώνεται επιγραμματικά με τις δύο αυτές, αντίθετες εννοιολογικά, μετοχές. Να την αξιολογήσετε συγκρίνοντάς την με τη στάση των άλλων ρητόρων (βλ. π.χ. §23).
  3. Να επισημάνετε στην §32 τα στοιχεία του Επιλόγου (ενός ρητορικού λόγου) όπως αυτά σημειώνονται στην εισαγωγή του βιβλίου σας (βλ. σ. 20).

 

Τα τείχη
Τα τείχη Της Μεσσήνης. Δείγμα χαρακτηριστικό της υψηλής στάθμης της ελληνικής οχυρωματικής τον 4ο αι. π.Χ. (Εκδ. Αθηνών).

 

 

 

Γενική θεώρηση του λόγουΕικόνα

  1. Αν ήσαστε μέλη της Εκκλησίας του Δήμου, ποια θέση θα παίρνατε στις προτάσεις του Δημοσθένη για βοήθεια προς τους Μεγαλοπολίτες; Να τεκμηριώσετε την ψήφο σας.
  2. Υπάρχουν επιχειρήματα του Δημοσθένη που στηρίζονται σε γεωγραφικά δεδομένα για να δικαιολογήσουν τις θέσεις του σχετικά με την εξασθένηση της Θήβας ή με την υποστήριξη των Μεγαλοπολιτών από την Αθήνα;
  3. Γνωρίζουμε πως οι Αθηναίοι απέρριψαν το αίτημα των Μεγαλοπολιτών. Μπορείτε να σκεφθείτε ποια δεδομένα (ιστορικά ή άλλα) της εποχής εκείνης επηρέασαν την απόφασή τους αυτή;
  4. «ένας νέος άνδρας (δηλ. ο Δημοσθένης)... είχε το ηθικό θάρρος να έρθει σε αντίθεση με τις συμπάθειες των συμπολιτών του... και την πολιτική κρίση να εκτιμήσει την αναγκαιότητα για κάτι τέτοιο». Συμφωνείτε με την άποψη αυτή; Να τεκμηριώσετε τη θέση σας επισημαίνοντας σε ποια πλευρά οδηγούσαν τους Αθηναίους οι συμπάθειές τους και σε ποια τα συμφέροντά τους.
  5. Υπάρχουν στην εποχή μας ιστορικά γεγονότα-περιστατικά που θα μπορούσαν να παραλληλιστούν (τηρουμένων των αναλογιών) με αυτά που εκθέτει ο Δημοσθένης στο λόγο του Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν;
  6. Ο λόγος Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν εκφωνήθηκε το 353/52 π.Χ. Η Αθήνα είχε τελειώσει με τον Συμμαχικό πόλεμο (357-355), που οδήγησε σε αποστασία αρκετούς συμμάχους της. Η Θήβα εξακολουθεί τη δύσκολη σύγκρουσή της με τους Φωκείς και η Σπάρτη επιχειρεί να εκμεταλλευθεί τη συγκυρία προτείνοντας εδαφικές διευθετήσεις που θα της επιτρέψουν τώρα την υποταγή της Μεγαλόπολης και αργότερα της Μεσσήνης. Με βάση τα προηγούμενα να παρουσιάσετε: α) το ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της περιόδου 371-338 π.Χ. β) ενέργειες των Αρκάδων και των Μεσσηνίων, μετά την εκφώνηση του λόγου, που δικαίωσαν τις προβλέψεις του Δημοσθένη, αν οι Αθηναίοι απέρριπταν την πρόταση των Αρκάδων (Μεγαλοπολιτών). (Βλ. και στο Επίμετρο το απόσπασμα από τον λόγο του Δημοσθένη Περὶ τῆς Εἰρήνης).