Ρητορικά Κείμενα (Β Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
§§ 18-19 Εισαγωγή Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 20-21

«Ὁ δ' ἐπίλογος σύγκειται ἐκ τεττάρων, ἔκ τε τοῦ πρὸς ἑαυτὸν κατασκευάσαι εὖ τὸν ἀκροατὴν καὶ τὸν ἐναντίον φαύλως, καὶ ἐκ τοῦ αὐξῆσαι καὶ ταπεινῶσαι καὶ ἐκ τοῦ εἰς τὰ πάθη τὸν ἀκροατὴν καταστῆσαι καὶ ἐξ ἀναμνήσεως»
Αριστοτέλη, Ρητορική III 19, 1419β11

 

ΚείμενοΕικόνα

 

  
    [20] Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καὶ διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς πόλεως πράττοντες, [21] ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους μόνους ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ᾽ ὑμεῖς.
Ο σκοπός της πρώτης αγόρευσης του Μαντιθέου και το κίνητρο ενασχόλησής του με τα κοινά.
 

 

 

γλωσσικά σχόλιαΕικόνα

20 ἄχθομαί τινι δυσαρεστούμαι, ενοχλούμαι, στενοχωριέμαι με κάποιον
  ἐνθυμέομαι, -οῦμαι σκέπτομαι, συλλογίζομαι, έχω στη μνήμη μου
  φιλοτιμότερον διατίθεμαι επιδεικνύω μεγαλύτερη φιλοδοξία
  ἅμα μέν... ἅμα δέ από τη μια... από την άλλη
  οὐδέν (επίρρ.) καθόλου
  τὸ πρῶτον επιρρ. προσδ. χρόνου
  ἐμαυτῷ δοτ. προσωπική του κρίνοντος προσώπου
21 ἐπαίρομαι παρακινούμαι, διεγείρομαι, περηφανεύομαι

 

 

ερμηνευτικά σχόλιαΕικόνα

20 νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ σύμφωνα με το νόμο του Σόλωνα δικαίωμα αγόρευσης στην Εκκλησία είχαν μόνον οι Αθηναίοι πολίτες άνω των πενήντα ετών και οι μεγαλύτεροι αγόρευαν πρώτοι. Το προνόμιο αυτό της ηλικίας προ πολλού είχε καταργηθεί και όλοι οι πολίτες από είκοσι χρόνων και άνω μπορούσαν να μιλήσουν. Γενικά πάντως οι νέοι απέφευγαν για λόγους ευγενείας να λάβουν πρώτοι τον λόγο.
  ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι προφανώς εδημηγόρησε για να διασώσει την πατρική περιουσία από τον κίνδυνο της δήμευσης (βλ. §10 «διὰ τὰς συμφορὰς τὰς τοῦ πατρός»).
  ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος ευγενής έκφραση ειλικρίνειας του Μαντιθέου.
  ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος... πράττοντες η προγονική παράδοση ενασχόλησης με τα κοινά που έπρεπε να συνεχιστεί αποτελεί τον πρώτο λόγο της υπέρμετρης φιλοδοξίας του Μαντιθέου.
21 ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν... νομίζοντας εἶναι η άποψη της πολιτείας ότι μόνον οι ασχολούμενοι με τα κοινά θεωρούνται άξιοι πολίτες κέντρισε περισσότερο τη φιλοδοξία του.
  ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς... τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; ο ρήτορας εγκωμιάζει τους Βουλευτές, οι οποίοι ως εκφραστές του πνεύματος της πολιτείας, υπηρέτες και προστάτες του κοινού συμφέροντος, με την ανάλογη στάση τους παρακινούν τον κάθε πολίτη να ασχοληθεί με τα ζητήματα της πόλεως.
  ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; οὐ γὰρ ἕτεροι.. ἀλλ᾽ ὑμεῖς ο Μαντίθεος τελειώνει την απολογία του υποβάλλοντας στους βουλευτές μια ρητορική ερώτηση που ισοδυναμεί με έντονη άρνηση, την οποία και αιτιολογεί. Τους λέει ότι δεν υπάρχει λόγος να δυσανασχετούν με τέτοιους πολίτες, τους οποίους οι ίδιοι παρακίνησαν με τη στάση τους να ασχοληθούν με τα κοινά. Διότι αυτοί τους κρίνουν με τη δοκιμασία και όχι άλλοι.

 

 

ΑσκήσειςΕικόνα

  1. Πού οφείλεται η επιθυμία του Μαντιθέου να ασχοληθεί με την πολιτική; Ισχύουν σήμερα για τους νέους οι ίδιοι λόγοι;
  2. Ο Μαντίθεος στον επίλογο επαινεί τους Βουλευτές και τον θεσμό της δοκιμασίας. Σε τι συνίσταται ο έπαινος και πού αποσκοπεί;
  3. ἀχθομἐνων: α) να χαρακτηρισθεί συντακτικά η μετοχή και να αναλυθεί· β) Η μετοχή είναι συνημμένη ή απόλυτη; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
  4. Να υπογραμμίσετε τη σωστή απάντηση αιτιολογώντας την επιλογή σας.
    Η πρόταση ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ είναι:
    α. Ειδική
    β. Αιτιολογική
    γ. Πλάγια ερωτηματική
    δ. Αναφορική
  5. ᾐσθόμην, ἐπαρθείη: α) να αντικατασταθούν χρονικά και β) να αντικατασταθούν εγκλιτικά στο β' ενικό και γ' πληθυντικό.

 

 

 

Ασκήσεις γενικής θεώρησης Εικόνα

  1. Η απολογία του Μαντιθέου χωρίζεται σε δύο μέρη. Ποιο είναι το θέμα του κάθε μέρους και ποιο, κατά τη γνώμη σας, είναι το σπουδαιότερο; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
  2. Το σημαντικότερο γνώρισμα της τέχνης του Λυσία στον συγκεκριμένο λόγο είναι η ηθοποιία. Πώς ζωγραφίζει ο επιδέξιος λογογράφος τον πελάτη του;
  3. Ποιος ο ρόλος της δοκιμασίας των αρχόντων στη διασφάλιση της δημοκρατίας;
    Ο θεσμός της «δοκιμασίας» στην αρχαία και σύγχρονη δημοκρατία
  4. Εάν ήσαστε Βουλευτής-κριτής, θα επικυρώνατε ή όχι την εκλογή του Μαντιθέου στο βουλευτικό αξίωμα; Να αιτιολογήσετε την απόφασή σας.