|
(Έρχεται ο Τεύκρος) |
|
|
|
|
ΤΕ. |
Ήρθα γοργά, σαν είδα να ζυγώνει |
1465 |
|
το στρατηγό Αγαμέμνονα με βιάση· |
|
|
θα λύσει, ως δείχνει, την κακιά του γλώσσα. |
|
|
|
|
|
(Έρχεται ο Αγαμέμνονας) |
|
|
|
|
ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ |
|
|
Εσύ81, καθώς μου λένε, είχες το θράσος, |
|
|
δίχως να φοβηθείς την τιμωρία, |
|
|
λόγια φριχτά για μας να ξεστομίσεις; |
1470 |
|
Για σένανε μιλώ, το γιο της σκλάβας·82
|
|
|
αν είχες μάνα κάποια αρχοντοπούλα, |
|
|
πόσο πιο ξιπασμένα θα μιλούσες |
|
|
και τι καμάρι θα ’δειχνες στο βήμα, |
|
|
που ενώ δεν είσαι τίποτα, για κάποιον |
1475 |
|
που είναι μηδέν ενάντια μάς πήγες· |
|
|
κι ορκίστηκες πως ήρθαμε εδώ πέρα |
|
|
μήτε σαν αρχηγοί του στόλου, μήτε |
|
|
σα στρατηλάτες των Ελλήνων, ούτε |
|
|
δικοί σου· κι όπως λες, ο Αίαντας ήρθε |
1480 |
|
σαν αυτεξούσιος αρχηγός· ετούτα |
|
|
πολύ βαριά δεν είναι να τ’ ακούει |
|
|
κανένας από δούλους; Για ποιον τάχα |
|
|
με τέτοια ξιπασιά μιλάς; Πού πήγε, |
|
|
πού εστάθηκε λοιπόν που εγώ δεν ήμουν; |
1485 |
|
Μήπως, εξόν αυτόν, δεν έχουν άντρες |
|
|
οι Αχαιοί; Θαρρώ πως για κακό μας |
|
|
βάλαμε τότε αγώνες στους Αργείους |
|
|
για του Αχιλλέα τα όπλα, μια κι ο Τεύκρος |
|
|
σαν τιποτένιους θα μας λέει ολούθε |
1490 |
|
κι ούτε ποτέ σας θα παραδεχτείτε |
|
|
και νικημένοι ακόμη, τα όσα κρίναν |
|
|
οι πιο πολλοί απ' τους δικαστές· μα πάντα |
|
|
θα μας χτυπάτε με βρισιές και δόλους |
|
|
εσείς που χάσατε; Με τέτοιους τρόπους |
1495 |
|
ποτέ δε θα σταθεί κανένας νόμος, |
|
|
αν βάζουμε στην άκρη όσους νικούνε |
|
|
και φέρνουμε μπροστά τους τελευταίους. |
|
|
Να εμποδίσουμε είναι ανάγκη ετούτα. |
|
|
Γιατί όσοι έχουνε κορμί μεγάλο |
1500 |
|
και φαρδιές πλάτες, πιότερη δε δίνουν |
|
|
σιγουριά, μα οι φρόνιμοι νικάνε |
|
|
παντού. Κι ένα μικρό μαστίγιο κάνει |
|
|
τον ταύρο το χοντρό να προχωράει |
|
|
σωστά στο δρόμο. Κι αν δε βάλεις γνώση, |
1505 |
|
βλέπω γοργά να σε ζυγώνει τέτοιο |
|
|
κι εσένα γιατρικό· γιατί με θράσος |
|
|
τη γλώσσα σου αμολάς και βρίζεις για έναν |
|
|
που δεν υπάρχει πια και γίνηκε ίσκιος. |
|
|
Μα δε θα φρονιμέψεις; Δε θα μάθεις |
1510 |
|
ποιος είσαι κι άλλον άντρα δε θα φέρεις |
|
|
που να μην είναι σκλάβος, να μιλήσει |
|
|
γι’ αυτά που θες αντί για σένα; Τι όσα |
|
|
λόγια μου λες δεν τα καταλαβαίνω· |
|
|
τη βάρβαρη τη γλώσσα δεν την ξέρω. |
1515 |
ΧΟ. |
Μακάρι και στους δυο να ξαναρχόταν |
|
|
ο νους κι η φρονιμάδα· άλλο δεν έχω |
|
|
να πω για σας καλύτερο από ετούτο. |
|
ΤΕ. |
Αχ! πόσο γρήγορα οι θνητοί ξεχνούνε |
|
|
τη χάρη που χρωστούν στον πεθαμένο, |
1520 |
|
που προδομένη σβήνεται και πάει, |
|
|
αφού κι εσένα, Αίαντα, δε θυμάται |
|
|
καθόλου αυτός, κι ας είχες κινδυνέψει |
|
|
τόσες φορές για χάρη του στη μάχη· |
|
|
μα όλα αυτά χαθήκανε, σβηστήκαν. |
1525 |
|
Ω! εσύ που μας αράδιασες πριν λίγο |
|
|
πλήθος ανόητα λόγια, δε θυμάσαι |
|
|
σαν ήσαστε κλεισμένοι στις γραμμές σας |
|
|
κι άχρηστοι πια, στη μάχη τσακισμένοι, |
|
|
ετούτος δε σας γλίτωσε μονάχος, |
1530 |
|
όταν εφούντωνε η φωτιά στα πλοία |
|
|
και στων ναυτών τους πάγκους και πηδούσεν |
|
|
ο Έκτορας με φόρα τα χαντάκια;83
|
|
|
Ετούτα ποιος τα εμπόδισε; Δεν ήταν |
|
|
αυτός που λες εσύ πως δεν εβγήκε |
1535 |
|
ποτές απ’ την παράταξή του; Ετούτα |
|
|
λοιπόν για σας σωστά δεν ήταν; Κι όταν |
|
|
αντίκρυ αυτός στον Έκτορα μονάχος |
|
|
εστάθη με τη θέληση του δίχως |
|
|
κανείς να τον προστάξει κι ούτε κλήρο |
1540 |
|
ψεύτικο –σβόλο από βρεμένο χώμα84– |
|
|
να ρίξει, μα έναν τέτοιο, που πηδώντας |
|
|
πρώτος να βγει απ’ τ’ όμορφο το κράνος; |
|
|
Αυτός ήταν που τα έπραξεν ετούτα |
|
|
κι εγώ μαζί του, σκλάβος, μιας γυναίκας |
1545 |
|
βάρβαρης γιος. Πανάθλιε, πού τα ’χεις |
|
|
τα μάτια σου και τέτοια λες; Δεν ξέρεις |
|
|
πως του πατέρα σου ο πατέρας ήταν |
|
|
απ’ τη Φρυγία, ο βάρβαρος εκείνος |
|
|
πανάρχαιος Πέλοπας;85 Πώς ο Ατρέας |
1550 |
|
που σ’ έσπειρε, το πιο ανόσιο δείπνο |
|
|
στον αδερφό86 του πρόσφερε, τις σάρκες |
|
|
να φάει των παιδιών του; Πως κι εσένα |
|
|
σ’ έχει γεννήσει Κρητικιά μητέρα,87
|
|
|
και πώς με ξένον άντρα όταν την ήβρε |
1555 |
|
την έριξε ο γονιός σου να τη φάνε |
|
|
του πέλαγου τα ψάρια; Κι όντας τέτοιος |
|
|
κατηγοράς εμέ και τη γενιά μου; |
|
|
Πατέρας μου είναι εμένα ο Τελαμώνας, |
|
|
που μέσα στο στρατό σαν ήρθε πρώτος |
1560 |
|
για την παλικαριά του, για γυναίκα |
|
|
πήρε τη μάνα μου, βασιλοπούλα, |
|
|
κόρη του Λαομέδοντα, βραβείο |
|
|
ξέχωρο το βλαστάρι της Αλκμήνης |
|
|
την έδωσε σ’ αυτόν. Κι ενώ είμαι γόνος |
1565 |
|
διπλής αρχοντογέννας, συγγενή μου |
|
|
θα ντρόπιαζα, που εσύ, παρ’ όλο που ’χει |
|
|
πέσει σε τέτοια τώρα δυστυχία, |
|
|
θες να τον ρίξεις άταφο και δίχως |
|
|
να ντρέπεσαι και να το λες; Ετούτο |
1570 |
|
μάθε καλά, πως αν θα τον πετάξεις |
|
|
αυτόνε κάπου, τότε και τους τρεις μας, |
|
|
έτσι όπως είμαστε, θα μας πετάξεις. |
|
|
Είναι ωραίο να χάσω τη ζωή μου |
|
|
παλεύοντας γι’ αυτόνε μπροστά σ’ όλους, |
1575 |
|
παρά για τη γυναίκα τη δική σου |
|
|
ή του αδερφού σου τη γυναίκα λέω. |
|
|
Γι’ αυτό φυλάξου όχι για με, για σένα. |
|
|
Γιατί αν κακό μου κάνεις, θα το ευχόσουν |
|
|
καλύτερα δειλός να ’σουνα τώρα, |
1580 |
|
παρά σε μένα τέτοιο θράσος να ’χεις. |
|
|
|
|
|
(Έρχεται ο Οδυσσέας) |
|
|
|
|
ΧΟ. |
Να ξέρεις, βασιλιά Οδυσσέα, πως ήρθες |
|
|
πάνω στην ώρα, αν όχι να φουντώσεις, |
|
|
μα για να διαλύσεις την αμάχη. |
|
ΟΔ.88
|
Φίλοι μου, τι συμβαίνει; Τους Ατρείδες |
1585 |
|
άκουσα μακριάθε να φωνάζουν |
|
|
για τούτον το νεκρό τον αντρειωμένο. |
|
ΑΓ. |
Τώρα, Οδυσσέα, δεν άκουσες πριν λίγο |
|
|
μ’ ένα σωρό βρισιές να μ’ έχει λούσει; |
|
ΟΔ. |
Βρισιές; Εγώ τον συχωράω εκείνον |
1590 |
|
που όταν ακούει να τον βρίζουν, τότε |
|
|
κι αυτός μ’ όμοιες βρισιές τούς απαντάει. |
|
ΑΓ. |
Τον έβρισα· το ίδιο μου ’χει κάνει. |
|
ΟΔ. |
Τι σου έκανε και λες πως σ’ έχει βλάψει; |
|
ΑΓ. |
Λέει άταφο το νεκρό πως δε θ’ αφήσει· |
1595 |
|
κι ας μην το θέλω εγώ, θα τόνε θάψει. |
|
ΟΔ. |
Μπορώ να πω σα φίλος την αλήθεια, |
|
|
χωρίς γι’ αυτό να πάψω να ’μαι φίλος; |
|
ΑΓ. |
Λέγε· τι αλλιώς μυαλό δε θα ’χα, αφού είσαι |
|
|
μες στους Αργείους ο πιο δικός μου. |
1600 |
ΟΔ. |
Άκου λοιπόν. Για τους θεούς ετούτον |
|
|
τον άντρα έτσι σκληρά να μην τολμήσεις |
|
|
να τον πετάξεις άταφο· η οργή σου |
|
|
μη σε νικήσει τόσο, ώστε να δείξεις |
|
|
τέτοια έχθρα και το δίκιο να πατήσεις. |
1605 |
|
Τι και σε μένα εχθρός μου ήτανε τούτος |
|
|
κάποτε ο πιο μεγάλος μέσα σ’ όλο |
|
|
το στράτευμα, από τότε που ’χα πάρει |
|
|
τα όπλα του Αχιλλέα.89 Όμως και τέτοιος |
|
|
όντας αυτός για μένα, έτσι ποτέ μου |
1610 |
|
δε θα τον πλήρωνα, που να μη λέω |
|
|
πως πιο γενναίο, μετά τον Αχιλλέα, |
|
|
τον λογαριάζω απ’ όλους τους Αργείους |
|
|
που ’ρθαμε εδώ στην Τροία. Άδικο θα ’ναι |
|
|
να τον καταφρονέσεις· όχι ετούτον, |
1615 |
|
μα των θεών θ’ ατίμαζες τους νόμους.90
|
|
|
Ο άντρας ο αγαθός δεν είναι δίκιο |
|
|
κακό να κάνει σ’ ένα σκοτωμένο, |
|
|
ακόμα κι αν μεγάλο του ’χει μίσος. |
|
ΑΓ. |
Εσύ τον βοηθάς ενάντιά μου; |
1620 |
ΟΔ. |
Εγώ· σαν ήτανε σωστό, τον εμισούσα. |
|
ΑΓ. |
Δεν πρέπει και νεκρό να τον πατήσεις; |
|
ΟΔ. |
Μη χαίρεσαι μ’ ανάξια κέρδη, Ατρείδη. |
|
ΑΓ. |
Δύσκολο να ’χει ο άρχοντας ευσέβεια. |
|
ΟΔ. |
Μα όσους σωστά τον συμβουλεύουν να τιμάει. |
1625 |
ΑΓ. |
Πρέπει ο καλός στους αρχηγούς να υπακούει. |
|
ΟΔ. |
Σώπα· νικάς αν σε νικούν οι φίλοι. |
|
ΑΓ. |
Σε τι άντρα, συλλογίσου, κάνεις χάρη. |
|
ΟΔ. |
Ήταν εχθρός μου, μα ήταν αντρειωμένος. |
|
ΑΓ. |
Τι θα κάνεις; Θα σεβαστείς νεκρόν εχθρό σου; |
1630 |
ΟΔ. |
Για με πιότερο αξίζ’ η αρετή απ’ την έχθρα. |
|
ΑΓ. |
Τέτοιοι άντρες άστατοί ’ναι πάντα. |
|
ΟΔ. |
Οι φίλοι που ’ναι πλήθος τώρα, εχθροί κατόπι. |
|
ΑΓ. |
Θα ’θελες τέτοιους φίλους ν’ αποκτήσεις; |
|
ΟΔ. |
Σκληρή καρδιά δε συνηθίζω να παινεύω. |
1635 |
ΑΓ. |
Σήμερα θα μας πεις και δειλούς τάχα; |
|
ΟΔ. |
Δίκαιους μόνο για όλους τους Αργείους. |
|
ΑΓ. |
Μου λες ν’ αφήσω το νεκρό να θάψουν; |
|
ΟΔ. |
Ναι· θα βρεθώ κι εγώ σε τέτοια θέση. |
|
ΑΓ. |
Τα ίδια πάντοτε· καθένας τον εαυτό του. |
1640 |
ΟΔ. |
Και για ποιον άλλον από με να κοπιάζω; |
|
ΑΓ. |
Δουλειά δική σου θα την πουν, όχι δική μου. |
|
ΟΔ. |
Όπως κι αν πράξεις, πάντα καλός θα ’σαι. |
|
ΑΓ. |
Να ξέρεις πως και χάρη πιο μεγάλη |
|
|
θα ’κανα εγώ σε σένα κι από τούτη· |
1645 |
|
όμως αυτός και πεθαμένος, όπως |
|
|
και ζωντανός, εχθρός μου θα ’ναι πάντα. |
|
|
Κι εσύ μπορείς να κάνεις όσα πρέπει. |
|
|
|
|
|
(Φεύγει ο Αγαμέμνονας) |
|
|
|
|
ΧΟ. |
Όποιος δε λέει, Οδυσσέα, πως είσαι |
|
|
σοφός από τη φύση σου, είναι ανέμυαλος. |
1650 |
ΟΔ. |
Υπόσχομαι από τώρα εγώ στον Τεύκρο, |
|
|
πως όσο εχθρός του ήμουνα τότε, τόσο |
|
|
φίλος του θα ’μαι τώρα· και μαζί του θέλω |
|
|
να θάψω το νεκρόν αυτόν και να βοηθήσω |
|
|
και τίποτα να μην αφήσω απ’ όσα |
1655 |
|
πρέπει να κάνουν οι καλοί στους άλλους. |
|
ΤΕ. |
Ευγενικέ Οδυσσέα, θα σε παινέσω |
|
|
γι’ αυτά που είπες, τι απ’ το φόβο που είχα |
|
|
μ’ έβγαλες γελασμένο· όντας σε τούτον |
|
|
ο πιο τρανός εχθρός απ’ τους Αργείους, |
1660 |
|
εσύ του παραστάθηκες μονάχα |
|
|
κι ούτε το θράσος είχες να ’ρθεις, ζώντας |
|
|
εσύ, μπρος στον νεκρό και να τον βρίσεις, |
|
|
καθώς ο ανόητος στρατηλάτης που ’ρθε |
|
|
κι αυτός κι ο αδερφός του και γυρεύαν |
1665 |
|
να τον αφήσουν άταφο κι ατιμασμένο. |
|
|
Γι’ αυτό το λόγο του Όλυμπου ο μεγάλος |
|
|
πατέρας κι η Ερινύα που δεν ξεχνάει, |
|
|
κι η Δίκη91 που τα φέρνει όλα σε τέλος, |
|
|
πανάθλια να τους αφανίσουν, όπως |
1670 |
|
ήθελαν ν’ ατιμάσουν δίχως τάφο |
|
|
και δίχως να του αξίζει τον νεκρό μας. |
|
|
Μα εσένα, σπέρμα του γέρο Λαέρτη, |
|
|
διστάζω να σ’ αφήσω να βοηθήσεις |
|
|
στον ενταφιασμό, μήπως ετούτο |
1675 |
|
δεν είναι ευχάριστο στον πεθαμένο.92
|
|
|
όσο για τ’ άλλα, βοήθησε· κι αν θέλεις |
|
|
φέρε κι άλλο στρατό, σε με καθόλου |
|
|
δε θα κακοφαινόταν. Όλα τ’ άλλα |
|
|
θα τα φροντίσω εγώ και να το ξέρεις |
1680 |
|
πως φέρθηκες σ’ εμάς σωστά κι αντρίκεια. |
|
ΟΔ. |
Θα ’θελα να συντρέξω· αφού όμως τούτο |
|
|
δεν είναι ευχάριστο για σένα, τότε |
|
|
συμφωνώ με τα λόγια σου και φεύγω. |
|
|
|
|
|
(Ο Οδυσσέας φεύγει) |
|
|
|
|
ΤΕ. |
Φτάνει· γιατί πολλή πέρασε ώρα. |
1685 |
|
Ανοίξτε εσείς αμέσως βαθύ λάκκο, |
|
|
κι οι άλλοι βάλτε στη φωτιάν απάνω |
|
|
ψηλό λεβέτι τον νεκρό να λούσουν· |
|
|
άλλοι να φέρουν μέσ’ απ' τη σκηνή του |
|
|
όσα φορούσε κάτω απ’ την ασπίδα. |
1690 |
|
Κι εσύ, παιδί μου. πιάνοντας μαζί μου, |
|
|
όσο μπορείς, το γονιό σου από τη μέση |
|
|
να τον ανασηκώνεις, γιατί ακόμη |
|
|
ζεστές οι φλέβες βγάζουν μαύρο αίμα. |
|
|
Εμπρός, καθένας που σα φίλος λέει |
1695 |
|
πως ήρθε, ας τρέξει κι ας βιαστεί μοχθώντας |
|
|
γι’ αυτόν τον άντρα, ξέχωρο στα πάντα, |
|
|
που δεν ήταν κανείς καλύτερός του, |
|
|
θέλω να πω τον Αίαντα, όταν ζούσε. |
|
ΧΟ. |
Αλήθεια οι άνθρωποι όταν δουν, |
1700 |
|
πολλά μπορούν να μάθουν· όμως |
|
|
κανένας δεν μπορεί να προφητέψει, |
|
|
προτού να δει, ποια τύχη τον προσμένει. |
|