Σοφοκλέους τραγωδίαι:"Οιδίπους Τύραννος" και "Αίας" (Β Γενικού Λυκείου - Γενικής Παιδείας) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμέν...
Β΄ Στάσιμο: στ. 1282-1327 Γ΄ Στάσιμο: στ. 1595-1615 Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος

ΤΡΙΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΙΟΚ. Πρώτοι πολίτες της χώρας  
  μία γνώμη μες το νου μου κυριάρχησε  
  στους ναούς των θεών να προσφύγω 1330
  κρατώντας μες τα χέρια μου  
  στεφάνια και θυμίαμα.  
  Ο Οιδίπους ακροβατεί μετέωρος  
  στης λύπης το σκοινί  
  και δε στοχάζεται, σαν άνθρωπος με λογική, 1335
  πως τα παλιά συμβάντα φωτίζουν τα καινούργια.  
  Αφήνεται στο λόγο καθενός  
  που τον τρομοκρατεί με προφητείες.  
  Οι παραινέσεις μου δε βρήκαν ανταπόκριση  
  γι' αυτό προσπέφτω ικέτισσα 1340
  σ' εσένα Λύκειε Απόλλων,  
  που γειτονεύεις με το σπιτικό μας,  
  προσφέροντας τα δώρα μου,  
  ζητώντας λύτρωση και καθαρμό.  
  Τρομάζουμε, τον κυβερνήτη 1345
  βλέποντας του πλοίου  
  να περιφέρεται σα ζώο  
  πληγωμένο πανικόβλητος.  
ΑΓΓΕΛΟΣ    
  Μπορεί να μου πείτε, ξένοι,73  
  πού βρίσκεται του Οιδίποδος τ' ανάκτορο 1350
  και μήπως ξέρετε πού βρίσκεται κι ο ίδιος;  
ΧΟΡ. Ιδού, το παλάτι· κι ο ίδιος μέσα, ξένε, βρίσκεται.  
  Αυτή είναι η γυναίκα του,  
  μητέρα των παιδιών του.  
ΑΓΓ. Να ζεις μες την ευδαιμονία πάντα. 1355
  Να χαίρεσαι το γάμο σου.  
ΙΟΚ. Παρομοίως, ξένε.  
  Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.  
  Μα πες μου τη χρεία που σ' έφερε  
  και ποιο το μήνυμα που θες να πεις; 1360
ΑΓΓ. Ευχάριστο και για το σπίτι σου  
  και για το σύζυγό σου, γυναίκα.  
ΙΟΚ. Ποιο μήνυμα και ποιος σε στέλνει;  
ΑΓΓ. Από την Κόρινθο·  
  ο λόγος μου θα σε γλυκάνει, 1365
  αλλά μπορεί να πικραθείς λιγάκι.  
ΙΟΚ. Αμφίσημο το μήνυμά σου· πώς γίνεται;  
ΑΓΓ. Λένε πως στην Ισθμία  
  θα τον κάνουν βασιλιά.  
ΙΟΚ. Μα πώς; Ο γερο-Πόλυβος δε βασιλεύει πια; 1370
ΑΓΓ. Όχι πια. Τον πήρε ο θάνατος στον τάφο.  
ΙΟΚ. Αλήθεια λες; Πέθανε ο Πόλυβος;  
ΑΓΓ. Να πέσω να πεθάνω, αν λέγω ψέματα.  
ΙΟΚ. Κόρη μου,74 τρέχα γρήγορα  
  να τα προφτάσεις στον αφέντη. 1375
  Ω θεϊκές μαντείες,  
  πού νά 'vαι τάχα το κύρος σας;  
  Ο Οιδίπους μια ζωή περιπλανιόταν μακριά  
  και σκιάζονταν μήπως τον άντρα αυτόν σκοτώσει.  
  Η τύχη τώρα τον θανάτωσε75 1380
  κι όχι το τέκνο του.  
ΟΙΔ. Ιοκάστη, αγάπη μου, μάτια μου,  
  γιατί με φώναξες να βγω;  
ΙΟΚ. Τι λέει αυτός ο άνθρωπος ν' ακούσεις  
  και να σκεφτείς κατόπιν 1385
  πού καταντούν των θεών οι σεβαστοί χρησμοί.  
ΟΙΔ. Ποιος είν' αυτός; Τι νέα φέρνει;;  
ΙΟΚ. Από την Κόρινθο το μήνυμα μας φέρνει  
  πως ο πατέρας σου ο Πόλυβος  
  δεν είναι ζωντανός, 1390
  πως χάθηκε.  
ΟΙΔ. Τι είπες;  
  Ξένε.  
  Θέλω να τ' ακούσω να το λες εσύ.  
ΑΓΓ. Αν πρέπει πρώτο να το πω 1395
  χωρίς περιστροφές,  
  μάθε λοιπόν πως πήγε του θανάτου.  
ΟΙΔ. Αρρώστησε βαριά ή τον δολοφόνησαν;  
ΑΓΓ. Με το παραμικρό τα γέρικα κορμιά  
  σωριάζονται στην κλίνη. 1400
ΟΙΔ. Αρρώστησε  
  κι έσβησε λίγο-λίγο.  
ΑΓΓ. Λογάριασε και τα πολλά τα χρόνια  
  που τον βάραιναν.  
ΟΙΔ. Αλίμονο! 1405
  Τι να σκεφτεί κανείς;  
  Τη μαντική εστία της Πυθίας;76  
  Τους οιωνούς, τα όρνεα  
  που περιίπτανται στους ουρανούς  
  και κράζουν; 1410
  Μας γεμίσαν παραμύθια  
  πως ήτανε γραφτό  
  να θανατώσω τον πατέρα μου.  
  Εκείνος πέθανε και βρήκε τάφο μες τη γη  
  κι εγώ χωρίς ν' αγγίξω ξίφος 1415
  βρίσκομαι εδώ.  
  Εκτός αν υποθέσουμε  
  πως λαχταρούσε να με δει  
  κι από μαράζι πέθανε  
  με τον καημό μου. 1420
  Έτσι μονάχα μπορεί να τον σκότωσα!  
  Ο Πόλυβος στον Άδη κείτεται·  
  μαζί του θάφτηκαν κι οι κούφιες προφητείες.  
ΙΟΚ. Δε στά 'λεγα, τόσον καιρό;  
ΟΙΔ. Ναι, τά 'λεγες. 1425
  Όμως με τύφλωνε μεγάλος φόβος.  
ΙΟΚ. Τώρα θα ξαλαφρώσεις την ψυχή σου.  
ΟΙΔ. Δεν πρέπει να φοβάμαι πια  
  μήπως με τη μητέρα μου σμίξω;  
ΙΟΚ. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να φοβάται. 1430
  Η τύχη κυβερνά παντού.77  
  Και ποιος θα ριψοκινδυνεύσει  
  το μέλλον να προβλέψει με σαφήνεια;  
  Όποιος μπορεί, διακυβεύει  
  και τη ζωή του χαίρεται. 1435
  Μην τρέμεις μήπως σμίξεις  
  με τη μάνα σου.  
  Πολλά παιδιά στον ύπνο τους78  
  μέσα στ' όνειρο  
  κοιμήθηκαν τη μάνα τους. 1440
  Μα ποιος σκοτίζεται γι' αυτά τα πράγματα,  
  όταν ανέφελη ζωή περνά;  
ΟΙΔ. Με μία όμως προϋπόθεση  
  πως ζωντανή η μάνα μου δε θά 'ταν.  
  Μα τώρα ζει 1445
  κι όσο κι αν έχεις δίκιο,  
  ανάγκη πάντα να φυλάγομαι.  
ΙΟΚ. Ο τάφος του πατέρα σου τεκμήριο δεν είναι;  
ΟΙΔ. Μεγάλο· όμως φοβάμαι τη ζωντανή.  
ΑΓΓ. Για ποια γυναίκα τρέμεις τόσο; 1450
ΟΙΔ. Για τη Μερόπη, γέροντα.  
  Ο Πόλυβος μαζί της ζούσε.  
ΑΓΓ. Αυτή κι ο φόβος σου πώς δένουν;  
ΟΙΔ. Με δένει μια δεινή  
  θεόσταλτη μαντεία, ξένε. 1455
ΑΓΓ. Λέγεται; Ή μήπως είναι απόρρητη;  
ΟΙΔ. Λέγεται. Χρησμός του Λοξία  
  μου μήνυσε κάποτε  
  πως είναι πεπρωμένο  
  με τη μητέρα μου να κοιμηθώ 1460
  και με τα χέρια μου  
  το αίμα του πατέρα μου να χύσω.  
  Γι' αυτό έφυγα από την Κόρινθο.  
  Ευτύχησα σ' αυτό τον τόπο.  
  Μα νιώθεις πάντα τρυφερότητα, 1465
  όταν τα μάτια των γονιών σου βλέπεις.  
ΑΓΓ. Αυτά φοβόσουν και στερήθηκες την πόλη σου;  
ΟΙΔ. Για να μη γίνω του πατέρα μου φονιάς.  
ΑΓΓ. Κι από το φόβο δε σε λύτρωσα;  
  Δεν έφερα καλές ειδήσεις, βασιλιά μου; 1470
ΟΙΔ. Αξίζεις την ευγνωμοσύνη μου.  
ΑΓΓ. Γι' αυτό το λόγο κόπιασα.79  
  Σα θα γυρίσεις στην πατρίδα  
  κάτι κι εγώ προσμένω να κερδίσω.  
ΟΙΔ. Ποτέ μου δε θα ξαναδώ τον τόπο που γεννήθηκα. 1475
ΑΓΓ. Μου φαίνεται, παιδί μου, πως δε νογάς τι κάνεις.  
ΟΙΔ. Γιατί το λες αυτό;  
  Εξήγησέ μου, γέροντα. Σε παρακαλώ.  
ΑΓΓ. Γιατί πραγματικά  
  το σπίτι των γονιών σου αποφεύγεις; 1480
ΟΙΔ. Η σκέψη με τρομάζει  
  μήπως ο Φοίβος βγει αληθινός.  
ΑΓΓ. Μήπως τα γονικά σου σε μολύνουν;  
ΟΙΔ. Αυτός ο φόβος, γέροντα,  
  με πνίγει χρόνια τώρα. 1485
ΑΓΓ. Γνωρίζεις τάχα πως τρέμεις άδικα;  
ΟΙΔ. Γιατί; Παιδί τους δε γεννήθηκα;  
ΑΓΓ. Ο Πόλυβος κι εσύ  
  δεν είχατε συγγένεια καμία.  
ΟΙΔ. Τι είπες; Ο Πολυβος δε μ' έσπειρε; 1490
ΑΓΓ. Είναι πατέρας σου, όσο κι εγώ.  
ΟΙΔ. Ένας τυχαίος κι ο πατέρας μου  
  δεν είναι ίσα κι όμοια.  
ΑΓΓ. Κανένας απ' τους δυο μας δε σε γέννησε.  
ΟΙΔ. Τότε γιατί μ' ονόμαζε παιδί του; 1495
ΑΓΓ. Μάθε λοιπόν πως τα δικά μου χέρια  
  δώρο σε πρόσφεραν σ' αυτόν.  
ΟΙΔ. Και πώς το ξένο δώρο  
  τ' αγάπησε παράφορα;  
ΑΓΓ. Άτεκνος ήταν πριν. Υπέφερε. 1500
ΟΙΔ. Μ' αγόρασες ή με βρήκες  
  και μ' έδωσες;  
ΑΓΓ. Στου Κιθαιρώνα τις πλαγιές σε βρήκα.  
ΟΙΔ. Πώς βρέθηκες σ' αυτά τα μέρη;  
ΑΓΓ. Βοσκούσα πρόβατα στα κορφοβούνια. 1505
ΟΙΔ. Σε πλήρωναν λοιπόν  
  από βοσκή να τριγυρνάς σ' άλλη βοσκή.  
ΑΓΓ. Τότε σε βρήκα, γιόκα μου, και σ' έσωσα.  
ΟΙΔ. Με βρήκες; Πόναγα; Υπέφερα;  
ΑΓΓ. Ρώτα τους αστραγάλους σου να μαρτυρήσουν. 1510
ΟΙΔ. Γιατί ξυπνάς στη μνήμη  
  πληγές αρχαίες;  
ΑΓΓ. Σου λύνω τα σχοινιά  
  που σφίγγαν τα σφυρά τα τρυπημένα.  
ΟΙΔ. Από τα σπάργανα κληρώθηκα 1515
  σακατεμένος.  
ΑΓΓ. Απ' τα σακατεμένα πόδια σου  
  σ' ονόμασα Οιδίποδα.  
ΟΙΔ. Πες μου για το Θεό  
  πατέρας ή μητέρα μου τό 'κανε αυτό; 1520
ΑΓΓ. Δεν ξέρω. Καλύτερα θα ξέρει  
  αυτός που σ' έδωσε σε μένα.  
ΟΙΔ. Απ' άλλο με πήρες;  
  Δε με βρήκες τυχαία;  
ΑΓΓ. Όχι. Αλλος βοσκός σε μένα 1525
  σε παρέδωσε.  
ΟΙΔ. Ποιος ήταν;  
  Ξέρεις να πεις πώς ήταν;  
ΑΓΓ. Λέγαν πως ήταν δούλος του Λαΐου.  
ΟΙΔ. Αυτού που κυβερνούσε κάποτε 1530
  τη χώρα τούτη;  
ΑΓΓ. Βεβαίως· ήταν βοσκός του.  
ΟΙΔ. Ζει; Μπορώ να του μιλήσω;  
  Να τον δω;  
ΑΓΓ. Εσείς οι ντόπιοι ξέρετε καλύτερα. 1535
ΟΙΔ. Είναι κανείς απ' τους εδώ  
  που ξέρει τίποτα για το βοσκό που λέει;  
  Στα χωράφια τον είδε κανείς;  
  Στα περίχωρα;  
  Αν έχετε στοιχεία, δώστε τα. 1540
  Είναι καιρός να βρούμε κάποιαν άκρη.  
ΧΟΡ. Θαρρώ πως είναι ο ίδιος  
  που ζήτησες πρωτύτερα  
  νά 'ρθει απ' τους αγρούς  
  για να τον εξετάσεις. 1545
  Μ' αυτά σαφώς καλύτερα  
  τα ξέρει η Ιοκάστη.  
ΟΙΔ. Γυναίκα, αυτός που θέλαμε νά 'ρθει πρωτύτερα  
  είναι ο ίδιος  
  μ' αυτόν που λέει; 1550
ΙΟΚ. Τι; Ποιος και για ποιον; Ξενοιάσου.  
  Συνήθισε να λησμονείς τα κούφια λόγια.  
ΟΙΔ. Δε γίνεται να μη φωτίσω τη γενιά μου,  
  τώρα που βρήκα χνάρια να πατήσω.  
ΙΟΚ. Για το θεό, μη ξεσκαλίζεις πια, 1555
  αν αγαπάς λιγάκι τη ζωή σου.  
  Δε φτάνουν τα δικά μου πάθη;  
ΟΙΔ. Κράτα ψηλά το κεφάλι·  
  δε θα ξεπέσεις δα,  
  ακόμα κι αν φανεί 1560
  πως είμαι δούλος γιος,  
  πάππου προς πάππου δούλος.  
ΙΟΚ. Στα γόνατά σου πέφτω· μην προχωρήσεις.  
ΟΙΔ. Παρακαλάς να μη γνωρίσω την αλήθεια;  
ΙΟΚ. Μονάχα το καλό σου σκέφτομαι. 1565
ΟΙΔ. Τέτοιο καλό με βασανίζει χρόνια.  
ΙΟΚ. Αλιά σου, κακορίζικε!  
  Μακάρι ποτέ να μη μάθεις ποιος είσαι.  
ΟΙΔ. Να πάει κάποιος το βοσκό να φέρει εδώ.  
  Αυτήν αφήστε την να χαίρεται 1570
  τα μεγαλεία της γενιάς της.  
ΙΟΚ. Όϊ, Όϊ, δύστυχε!80  
  Στερνή φορά και δεν μπορώ  
  αλλιώς να σ' ονομάσω.  
ΧΟΡ. Μπήκε μες το παλάτι, Οιδίπου, 1575
  κι απελπισίας οίστρος την ταράζει.  
  Φοβάμαι μήπως η σιωπή της εκραγεί.  
ΟΙΔ. Ας εκραγεί το σύμπαν!  
  Το σπέρμα που με γέννησε,  
  έστω και ταπεινό, 1580
  επιθυμώ να το γνωρίσω.  
  Είναι γυναίκα και ξιπάζεται.  
  Ντρέπεται τις φτωχικές μου ρίζες.  
  Εγώ δε νιώθω ντροπή καμιά.  
  Είμαι παιδί της Τύχης81 1585
  και χαίρομαι την προίκα της.  
  Μέσα στης τύχης πιάστηκα τη μήτρα·  
  έχω τους μήνες συγγενείς82  
  που με γαλούχησαν μικρό  
  και μ' έπλασαν μεγάλο. 1590
  Αυτός που είμαι γεννήθηκα  
  και δε θ' αλλάξω  
  και δε θ' αφήσω  
  στο σκοτάδι τη γενιά μου.