| 223-236. |
ἄναξ, ἐρῶ......τὸ μόρσιμον (βασιλιά,.......και τίποτε άλλο)· ο φύλακας είναι ένας γνήσιος λαϊκός τύπος της εποχής, συνηθισμένος άλλωστε και στους νεότερους δημιουργούς. Φλύαρος και κουτοπόνηρος, δεν του λείπει το χιούμορ αλλά και ο ψυχρός ρεαλισμός. Φαίνεται το ήθος του Φύλακα από τον τρόπο που εκφράζεται;
|
| 237-244. |
τί δ' ἐστίν,.......ἀπαλλαχθεὶς ἄπει (τι συμβαίνει.....θα μιλήσεις τέλος πάντων;)· Οι αοριστίες και οι υπεκφυγές του φύλακα προκαλούν την οργή και την αγανάκτηση του Κρέοντα, ενώ ταυτόχρονα εντείνουν το ενδιαφέρον των θεατών. |
| 245-247. |
καὶ δὴ λέγω σοι.....ἃ χρὴ (θα σου μιλήσω......τον ράντισε)· ο φύλακας αποκαλύπτει επιτέλους ότι κάποιος έθαψε τον νεκρό. Η αποκάλυψη συντελεί στη δραστική προώθηση του μύθου. |
| 248. |
τί φῄς; τίς....τάδε (τι λες;...πράξη;)· Οι αλλεπάλληλες ερωτήσεις δηλώνουν την έκπληξη και την ταραχή του Κρέοντα. Αδύνατο να υποθέσει ότι ο δράστης είναι γυναίκα. Οι θεατές γνιυρίζουν όμως την αλήθεια (τραγική ειρωνεία).
|
| 249-252. |
οὐκ οἶδ'.....οὑργάτης τις ἦν (δεν ξέρω.....ο δράστης άφαντος)· αρχίζει η μακρά αφήγηση του φύλακα. Η αφήγηση μεταφέρει εξωσκηνικά γεγονότα. Έχει περιγραφικό χαρακτήρα και ο ποιητικός λόγος μεταστοιχειώνεται σε φανταστική εικόνα στη συνείδηση των θεατών. Ο σκηνικός χώρος νεκρώνεται, η φαντασία όμως των θεατών αναπλάθει τις διαδοχικές σκηνές, τα ίχνη της ταφής, τη σύγκρουση των φυλάκων, τη θεοδικία, τον κλήρο. |
| 253. |
ὁ πρῶτος ἡμεροσκόπος (της μέρας ο σκοπός ο πρώτος)· δεν είναι σαφές πότε εγκαταστάθηκε η φρουρά. Το προηγούμενο βράδυ ή νωρίς το πρωί; Αν πήγε το βράδυ, οι φρουροί αμέλησαν· αν πήγαν νωρίς το πρωί, τότε η ταφή από την Αντιγόνη προηγήθηκε. |
| 255-256. |
ὁ μὲν γάρ......ἐπῆν κόνις (ο πεθαμένος......το κακό)· πρόκειται για συμβολική ταφή. Ο φύλακας περιγράφει την ταφή, αλλά και αποδοκιμάζει εμμέσως την απόφαση του Κρέοντα. |
| 257-258. |
σημεῖα δ'......ἐξεφαίνετο (χνάρι θεριού.......δε φαινόταν)· η απουσία των ιχνών δίνει στην ταφή μυστηριακό χαρακτήρα. |
| 259-263. |
λόγοι δ' ἐν ἀλλήλοισιν......μὴ εἰδέναι (βαρύ βρισίδι......δεν ήξερε)· η σύγκρουση των φυλάκων είναι ενδεικτική του ήθους τους. |
| 264-267. |
ἦμεν δ'.......εἰργασμένῳ (ήμαστε......αν το 'κάνες ποτές)· πανάρχαιο είδος θεοδικίας (ή αλλιώς θεοκρισίας), που επιβιώνει στη λαϊκή αντίληψη. |
| 268-277. |
τέλος δ' ὅτ' οὐδέν.......κακῶν ἐπῶν (τέλος......κακό μαντατοφόρο)· η τύχη του φύλακα στην κλήρωση είναι ταυτόχρονα και η ατυχία του, γιατί του ανατέθηκε η μεταφορά κακών ειδήσεων στον βασιλιά. |
| 278-279. |
ἄναξ.....βουλεύει πάλαι (Βασιλιά......τούτο 'δω)· η παρέμβαση του χορού στην ουσία αποτελεί έμμεση αποδοκιμασία του Κρέοντα. Μπορείτε να εξηγήσετε τους λόγους; |
| 280. |
παῦσαι......λέγων· ο Κρέων διακόπτει απότομα τον κορυφαίο του χορού. Απορρίπτει οργισμένος την επιφυλακτική παρατήρηση του κορυφαίου για πιθανή θεϊκή παρέμβαση. |
| 281. |
ἄνους τε καὶ γέρων ἅμα· η απερισκεψία ασυμβίβαστη με τα γηρατειά. |
| 280-283. |
λέγων...λέγεις...λέγων· η επανάληψη εκφράζει την ταραχή και την οργή του βασιλιά. |
| 283. |
πρόνοιαν ἴσχειν· αναρωτιέται πώς μπορεί οι θεοί να μεριμνούν για τους προδότες. |
| 285. |
ἔκρυπτον· ήπια έκφραση του ἔθαπτον. |
| 285. |
ἁμφικίονας ναούς· αναχρονισμός. |
| 289-292. |
ἀλλὰ ταῦτα.....ἐμέ· ο Κρέων υποψιάζεται πολιτική συνωμοσία εναντίον του. Καχυποψία και φόβοι συνοδεύουν την εξουσία. |
| 293. |
ἐξεπίσταμαι καλῶς· η υποψία μεταπίπτει σε βεβαιότητα. |
| 295-301. |
οὐδέν γάρ......εἰδέναι· κατά βάση οι απόψεις του Κρέοντα για το χρήμα είναι σωστές. Διατηρούν όμως την ορθότητά τους, όταν λέγονται από τον Κρέοντα τη συγκεκριμένη στιγμή; |
| 302-303. |
ὅσοι δέ......τάδε· ο Κρέων συνδέει τη δωροδοκία και με πολιτικά κίνητρα. Διαφαίνεται έτσι και η δράση της αντίπαλης πολιτικής μερίδας που αμφισβητούσε την εξουσία. |
| 304-309. |
ἀλλ' εἴπερ......λέγω· ορκίζεται στον βασιλιά των θεών ως βασιλιά των Θηβαίων· γιατί άραγε ο Κρέων καταφεύγει για δεύτερη φορά (πρβλ. στ. 184) στον όρκο; |
| 308-309. |
οὐκ ὑμῖν.....ὕβριν· απειλεί όχι μόνο με θάνατο αλλά και με βασανιστήρια. Είναι γνωστό ότι οι δούλοι υποβάλλονταν σε βασανιστήρια, για να μαρτυρήσουν την αλήθεια στα δικαστήρια. Διαφυλάσσουν όμως το πολιτικό κύρος των αρχόντων οι απειλές; Η παράνομη ταφή συνιστά κατά τον Κρέοντα ύβρη. |
| 310. |
ἵνα.....οἰστέον· χαιρέκακη ειρωνεία. Ανώφελη η γνώση, αφού θα έχουν πεθάνει! |
| 311-312. |
τὸ λοιπόν......φιλεῖν· εναλλαγή των χρόνων· το ἁρπάζητε δηλώνει την επαναλαμβανόμενη πράξη, ενώ το μάθητε πράξη που θα γίνει. |
| 315. |
εἰπεῖν τι......οὕτως ἴω· ο φύλακας ζητά μια τελευταία ευκαιρία να μιλήσει. |
| 316-319. |
οὐκ οἶσθα......ἐγώ· τύπος λαϊκός ο φύλακας υπερνικά τον φόβο του και εγγίζει τα όρια της αδιακρισίας. Με μοναδικό κίνητρο τη σωτηρία του, προσπαθεί να πείσει τον Κρέοντα ότι αυτός είναι απλώς ο μαντατοφόρος και όχι ο δράστης. |
| 320. |
λάλημα· η χρήση του ουδετέρου αποτελεί σαφή έκφραση περιφρόνησης. |
| 323. |
ἦ δεινόν.....δοκεῖν· ώριμη κρίση του φύλακα. |
| 324. |
κόμψευέ νυν τὴν δόξαν· λογοπαίγνιο. Ο φύλακας παίζει με τη διπλή σημασία του δοκεῖ: 1) νομίζω και 2) αποφασίζω. Ο Κρέων μάλλον δεν αντιλαμβάνεται ότι κατηγορείται ως άδικος κριτής και δικαστής. |
| 325. |
τοὺς δρῶντας· κατά τον Κρέοντα, οι δράστες ήταν πολλοί (τραγική ειρωνεία). |
| 327. |
ἀλλ' εὑρεθείη· προοικονομείται η εξέλιξη της υπόθεσης. Αριστοτεχνικό εφεύρημα του Σοφοκλή είναι η αναβολή της αποκάλυψης του δράστη. |
