| ΝΕ. |
Ἐγὼ δὲ καὐτὸς τοῖσδε μάρτυς ἐν λόγοις, |
|
|
ὡς εἴσ' ἀληθεῖς οἶδα, σὺν τυχὼν κακῶν
ἀνδρῶν Ἀτρειδῶν τῆς τ' Ὀδυσσέως βίας. |
320 |
| ΦΙ. |
Ἦ γάρ τι καὶ σὺ τοῖς πανωλέθροις ἔχεις
ἔγκλημ' Ἀτρείδαις, ὥστε θυμοῦσθαι παθών; |
|
| ΝΕ. |
Θυμὸν γένοιτο χειρὶ πληρῶσαί ποτε, |
|
|
ἵν' αἱ Μυκῆναι γνοῖεν ἡ Σπάρτη θ' ὅτι |
325 |
|
χἠ Σκῦρος ἀνδρῶν ἀλκίμων μήτηρ ἔφυ. |
|
| ΦΙ. |
Εὖ γ', ὦ τέκνον· τίνος γὰρ ὧδε τὸν μέγαν
χόλον κατ' αὐτῶν ἐγκαλῶν ἐλήλυθας; |
|
| ΝΕ. |
Ὦ παῖ Ποίαντος, ἐξερῶ, μόλις δ' ἐρῶ, |
|
| |
ἅγωγ' ὑπ' αὐτῶν ἐξελωβήθην μολών.
Ἐπεὶ γὰρ ἔσχε μοῖρ' Ἀχιλλέα θανεῖν, |
330 |
| ΦΙ. |
Οἴμοι· φράσῃς μοι μὴ πέρα, πρὶν ἂν μάθω
πρῶτον τόδ' εἰ τέθνηχ' ὁ Πηλέως γόνος; |
|
| ΝΕ. |
Τέθνηκεν, ἀνδρὸς οὐδενός, θεοῦ δ' ὕπο, |
|
| |
τοξευτός, ὡς λέγουσιν, ἐκ Φοίβου δαμείς. |
335 |
| ΦΙ. |
Ἀλλ' εὐγενὴς μὲν ὁ κτανών τε χὠ θανών.
Ἀμηχανῶ δὲ πότερον, ὦ τέκνον, τὸ σὸν
πάθημ' ἐλέγχω πρῶτον, ἢ κεῖνον στένω. |
|
| ΝΕ. |
Οἶμαι μὲν ἀρκεῖν σοί γε καὶ τὰ σ', ὦ τάλας, |
|
| |
ἀλγήμαθ', ὥστε μὴ τὰ τῶν πέλας στένειν. |
340 |
| ΦΙ. |
Ὀρθῶς ἔλεξας. Τοιγαροῦν τὸ σὸν φράσον
αὖθις πάλιν μοι πρᾶγμ' ὅπως σ' ἐνύβρισαν. |
|
| ΝΕ. |
Ἦλθόν με νηὶ ποικιλοστόλῳ μέτα
δῖός τ' Ὀδυσσεὺς χὠ τροφεὺς τοὐμοῦ πατρός, |
|
| |
λέγοντες, εἴτ' ἀληθὲς εἴτ' ἄρ' οὖν μάτην,
ὡς οὐ θέμις γίγνοιτ', ἐπεὶ κατέφθιτο
πατὴρ ἐμός, τὰ πέργαμ' ἄλλον ἢ 'μ' ἑλεῖν.
Ταῦτ', ὦ ξέν', οὕτως ἐννέποντες οὐ πολὺν
χρόνον μ' ἐπέσχον μή με ναυστολεῖν ταχύ, |
345 |
|
μάλιστα μὲν δὴ τοῦ θανόντος ἱμέρῳ,
ὅπως ἴδοιμ' ἄθαπτον· οὐ γὰρ εἰδόμην·
ἔπειτα μέντοι χὠ λόγος καλὸς προσῆν,
εἰ τἀπὶ Τροίᾳ πέργαμ' αἱρήσοιμ' ἰών.
Ἦν δ' ἦμαρ ἤδη δεύτερον πλέοντί μοι, |
350 |
|
κἀγὼ πικρὸν Σίγειον οὐρίῳ πλάτῃ
κατηγόμην· καί μ' εὐθὺς ἐν κύκλῳ στρατὸς
ἐκβάντα πᾶς ἠσπάζετ', ὀμνύντες βλέπειν
τὸν οὐκέτ' ὄντα ζῶντ' Ἀχιλλέα πάλιν.
Κεῖνος μὲν οὖν ἔκειτ'· ἐγὼ δ' ὁ δύσμορος, |
355 |
|
ἐπεὶ 'δάκρυσα κεῖνον, οὐ μακρῷ χρόνῳ
ἐλθὼν Ἀτρείδας πρὸς φίλους, ὡς εἰκὸς ἦν,
τά θ' ὅπλ' ἀπῄτουν τοῦ πατρὸς τά τ' ἄλλ' ὅσ' ἦν.
Οἱ δ' εἶπον, οἴμοι, τλημονέστατον λόγον,
ὦ σπέρμ' Ἀχιλλέως, τἄλλα μὲν πάρεστί σοι |
360 |
|
πατρῷ' ἑλέσθαι, τῶν δ' ὅπλων κείνων ἀνὴρ
ἄλλος κρατύνει νῦν, ὁ Λαέρτου γόνος.
Κἀγὼ δακρύσας εὐθὺς ἐξανίσταμαι
ὀργῇ βαρείᾳ, καὶ καταλγήσας λέγω,
ὦ σχέτλι', ἦ 'τολμήσατ' ἀντ' ἐμοῦ τινι |
365 |
|
δοῦναι τὰ τεύχη τἀμά, πρὶν μαθεῖν ἐμοῦ;
Ὁ δ' εἶπ' Ὀδυσσεύς, πλησίον γὰρ ὢν κυρεῖ,
ναί, παῖ, δεδώκασ' ἐνδίκως οὗτοι τάδε·
ἐγὼ γὰρ αὔτ' ἔσωσα κἀκεῖνον παρών.
Κἀγὼ χολωθεὶς εὐθὺς ἤρασσον κακοῖς |
370 |
|
τοῖς πᾶσιν, οὐδὲν ἐνδεὲς ποιούμενος
εἰ τἀμὰ κεῖνος ὅπλ' ἀφαιρήσοιτό με.
Ὁ δ' ἐνθάδ' ἥκων, καίπερ οὐ δύσοργος ὤν,
δηχθεὶς πρὸς ἁξήκουσεν ὧδ' ἠμείψατο·
οὐκ ἦσθ' ἵν' ἡμεῖς, ἀλλ' ἀπῆσθ' ἵν' οὔ σ' ἔδει. |
375 |
|
Καὶ ταῦτ', ἐπειδὴ καὶ λέγεις θρασυστομῶν,
οὐ μή ποτ' ἐς τὴν Σκῦρον ἐκπλεύσῃς ἔχων.
Τοιαῦτ' ἀκούσας κἀξονειδισθεὶς κακὰ
πλέω πρὸς οἴκους, τῶν ἐμῶν τητώμενος
πρὸς τοῦ κακίστου κἀκ κακῶν Ὀδυσσέως. |
380 |
|
Κοὐκ αἰτιῶμαι κεῖνον ὡς τοὺς ἐν τέλει·
πόλις γάρ ἐστι πᾶσα τῶν ἡγουμένων
στρατός τε σύμπας· οἱ δ' ἀκοσμοῦντες βροτῶν
διδασκάλων λόγοισι γίγνονται κακοί.
Λόγος λέλεκται πᾶς· ὁ δ' Ἀτρείδας στυγῶν |
385 |
|
ἐμοί θ' ὁμοίως καὶ θεοῖς εἴη φίλος. |
390 |
| 319 |
τοῖσδε μάρτυς ἐν λόγοις
(ενν. ὢν)......οἶδα
|
στα λόγια αυτά μάρτυρας μπαίνω ο ίδιος ότι είναι αληθινά |
| |
σύν τυχών.... Ἀτρειδῶν
(= σὺν σοι τυχὼν) |
γιατί δοκίμασα κι εγώ, όπως και συ, την κακία των Ατρειδών |
| |
τοῖς πανωλέθροις
(= τοῖς φαυλοτάτοις) |
για τους πανάθλιους, τους κακούργους |
| |
ἔγκλημα ἔχω (= ἐγκαλῷ) |
κατηγορώ, παραπονιέμαι |
| |
ὥστε θυμοῦσθαι
(θυμόομαι -οῦμαι) παθών; |
ώστε να οργίζεσαι με τα πάθη σου |
| |
θυμὸν χειρὶ πληρῶσαί ποτε |
μακάρι μια μέρα να χορτάσω τον θυμό μου με έργα |
| |
ἵν'(α) αἱ Μυκῆναι γνοῖεν |
η ευκτ. λόγω έλξης προς το γένοιτο
|
|
χἠ (= καὶ ἡ) Σκῦρος |
ο καὶ επιδοτικός· εκφράζει την αντίθεση προς τις δυο μεγάλες πόλεις, Μυκήνες και Σπάρτη |
| |
ἄλκιμος (< ἀλκὴ = ανδρεία) |
γενναίος, ισχυρός |
| |
τίνος γάρ ὧδε.... ἐλήλυθας
(= τίνος γάρ πράγματος τὸν
μέγιστον χόλον αὐτοῖς
ἐγκαλῶν ἐλήλυθας ὧδε)
|
για ποιο πράγμα, το οποίο προκάλεσε τόση μεγάλη οργή, τους κατηγορείς και ήρθες εδώ; |
| |
μόλις δ' ἐρῶ |
με δυσκολία θα σου πω |
| |
ἅγωγ' (= ἃ ἐγώ γε)......
ἐξελωβήθην (ἐκλωβάομαι
-ῶμαι) |
όσες ατιμίες έπαθα απ' αυτούς |
| |
μολὼν (βλώσκω) |
όταν έφτασα (από τη Σκύρο στην Τροία) |
| 330 |
ἐπεί.... θανεῖν
(απαρ. αποτελ.) |
χρον. πρότ.· η κύρια βρίσκεται στον στ. 343 (ἦλθόν με...λέγοντες) |
| |
φράσῃς μοι μὴ πέρα (= μη
μοι φράσῃς πέρα)
|
μη μου πεις τίποτε περισσότερο |
| |
εἰ τέθνηχ' |
αν αλήθεια πέθανε |
| |
τοξευτὸς (επιρρ. κατηγ.,
αντί τόξοις).... ἐκ Φοίβου
δαμεὶς (μτχ. παθ. αορ. β΄
του ρ. δαμάζω) |
χτυπημένος, όπως λένε, από το τόξο του Φοίβου |
| |
εὐγενὴς ὁ κτανὼν |
γενναίος αυτός που τον σκότωσε |
| |
ἀμηχανέω -ῶ |
βρίσκομαι σε αμηχανία |
| |
ἐλέγχω ἢ στένω (υποτ. απορ.) |
να ρωτώ ή να θρηνώ |
| 340 |
ἀρκεῖν σοί...... ἀλγήμαθ' |
αρκετά είναι, δύστυχε, τα βάσανά σου |
| |
τοιγαροῦν |
γι' αυτό λοιπόν |
| |
αὖθις πάλιν (πλέον.) |
ξανά |
| |
ὅπως σ' ἐνύβρισαν
(πλάγια ερώτ., επξγ.
στο σὸν πρᾶγμα) |
πώς δηλ. σε προσέβαλαν· |
| |
ἦλθόν με... μέτα |
αντί μετῆλθον |
| |
ναῦς ποικιλόστολος |
πλοίο στολισμένο |
| |
δῖος Ὀδυσσεὺς (ειρων.) |
ο θεϊκός Οδυσσέας, ο μεγάλος |
| |
εἴτ' ἀληθὲς εἴτ' ἄρ'
οὖν μάτην |
αληθινά ή, όπως αποδεικνύεται τώρα, ψεύτικα |
| |
οὐ θέμις γίγνοιτ'(ο) |
δεν επιτρεπόταν (κατά θεϊκή μοίρα), δεν ήταν γραφτό |
| |
ἐπεὶ κατέφθιτο (μέσ. αόρ. β΄
του ρ. καταφθίνω) |
αφότου πέθανε |
| |
τὰ πέργαμ'(α) (ενν. τῆς
Τροίας) |
η ακρόπολη (της Τροίας) |
| |
ἄλλον ἢ (ἐ)'μ'(ε) ἑλεῖν |
να κυριεύσει άλλος και όχι εγώ |
| |
ἐννέποντες
|
καθώς τα έλεγαν |
| |
οὐ πολὺν χρόνον.....ταχὺ |
δεν με κράτησαν πολύ καιρό, ώστε να μη ξεκινήσω γρήγορα |
| |
ναυστολέω -ῶ |
ταξιδεύω με πλοίο |
| 350 |
ἱμέρῳ (δοτ. αιτίας) |
από λαχτάρα |
| |
οὐ γὰρ εἰδόμην
(ενν. ζῶντα) |
γιατί δεν τον είχα γνωρίσει (όσο ζούσε) |
| |
χὠ λόγος καλὸς προσῆν
(= καὶ καλὸς ἦν ὁ
λόγος ὃς προσῆν) |
και το επιχείρημά του ήταν πειστικό, δελεαστικό |
| |
εἰ τἀπὶ Τροίᾳ.....ἰὼν
(η ευκτ. του πλαγίου λόγου από
το ρ. προσῆν· στον ευθύ λόγο =
καλὸν ἔσται, εἰ αἱρήσεις) |
αν, πηγαίνοντας, θα κυρίευα την ακρόπολη της Τροίας |
| |
ἦν δ' ἦμαρ..... πλέοντί
μοι (δοτ. αναφ.) |
ήταν ήδη η δεύτερη μέρα που ταξίδευα |
| |
οὐρίῳ (< οὖρος) πλάτῃ
(αντί οὐρίῳ νηί) |
με καράβι καλοτάξιδο, που ταξιδεύει με ευνοϊκό άνεμο |
| |
κατάγομαι |
προσορμίζομαι |
| |
εὐθὺς ἐκβάντα (ἐκβαίνω) |
μόλις αποβιβάστηκα |
| |
ὀμνύντες (ὄμνυμι = ορκίζομαι) |
πληθ., διότι ο στρατός είναι όνομα περιληπτικό |
| |
ὀμνύντες βλέπειν.....πάλιν
(= ὀμνύντες βλέπειν ζώντα
πάλιν τὸν οὐκέτι
ὄντα Ἀχιλλέα)
|
κάνοντας όρκο πως ξαναβλέπουν ζωντανό τον νεκρό Αχιλλέα |
| 360 |
ἐπεὶ (ἐ)'δάκρυσα κεῖνον |
αφού τον θρήνησα |
| |
ἐλθών....πρὸς φίλους
(= ἐλθὼν πρὸς Ἀτρείδας
φίλους) |
πήγα στους Ατρείδες σαν σε φίλους |
| |
ὡς εἰκὸς ἦν
(= ὡς ἐνόμιζον φίλους) |
όπως ήταν φυσικό (προσδιορίζει το φίλους) |
| |
τλημονέστατον λόγον |
λόγια βαριά, προσβλητικά |
| |
τἄλλα μέν.....ἑλέσθαι |
όλα τα άλλα (πράγματα) του πατέρα σου μπορείς να τα πάρεις |
| |
κρατύνω (< κράτος) |
είμαι κύριος, κατέχω |
| |
εὐθὺς ἐξανίσταμαι |
σηκώνομαι επάνω (είχε καθίσει) |
| |
καταλγέω -ῶ |
υποφέρω πολύ |
| |
ὦ σχέτλι'(ε) ἦ (ἐ)'τολμήσατ' |
άθλιε (Αγαμέμνονα), αλήθεια τολμήσατε |
| |
τεῦχος, τὸ |
όπλο |
| 370 |
πρὶν μαθεῖν ἐμοῦ (αντικ.) |
προτού να με ακούσετε, να πόιρετε τη συγκατάθεσή μου |
| |
πλησίον γὰρ ὢν κυρεῖ |
γιατί έτυχε να είναι κοντά |
| |
δεδώκασ'(ι) (ενν. ἐμοὶ) |
μου τα έχουν δώσει |
| |
παρὼν (αιτιολ. μτχ.) |
με την παρουσία μου |
| |
ἤρασσον (ἀράσσω)... κακοῖς
τοῖς πᾶσιν |
τους καταριόμουν με όλες τις βαριές κατάρες |
|
οὐδὲν ἐνδεὲς ποιούμενος |
χωρίς να παραλείπω καμιά (ενν. βρισιά) |
| |
εἰ τἀμά...ἀφαιρήσοιτό με
(αιτιολ. πρότ.) |
γιατί θα μου αφαιρούσε τα όπλα τα δικά μου |
| |
ὁ δ' ἐνθάδ'(ε) ἥκων |
αυτός έχοντας φτάσει στα όρια (δηλ. σε τέτοια προσβολή από τις βρισιές μου) |
| |
δύσοργος
|
οξύθυμος |
| |
δηχθεὶς (δάκνω)
|
ενοχλημένος, πειραγμένος |
| |
πρὸς ἁξήκουσεν (= πρὸς
ταῦτα ἃ ἐξήκουσεν) |
γι' αυτά που άκουσε |
| |
ἀμείβομαι |
απαντώ |
| |
ἵν' οὐ σ' ἔδει (ἀπιέναι) |
όπου δεν έπρεπε (να απουσιάζεις) |
| 380 |
καὶ ταῦτα (τὰ ὅπλα) ἔχων |
και έχοντας αυτά ( τα όπλα) |
| |
ἐπειδὴ καί...θρασυστομῶν |
αφού όχι μόνο δεν έκανες τίποτε αλλά και μιλάς έτσι με αυθάδεια |
| |
οὐ μή ποτ' ἐκπλεύσῃς |
με κανένα τρόπο δε θα αποπλεύσεις |
| |
τοιαῦτ' ἀκούσας..... κακὰ
(οι μτχ. συνώνυμες) |
αφού άκουσα τέτοιες βρισιές και προσβολές |
| |
τητάομαι -ῶμαι |
στερούμαι |
| |
πρὸς τοῦ κακίστου (= ὑπὸ
τοῦ κακίστου) κἀκ κακῶν
(= καὶ ἐκ κακῶν ὄντος)
Ὀδυσσέως |
από αυτόν τον αχρείο και από άθλια γενιά καταγόμενο Οδυσσέα |
| |
οἱ ἐν τέλει (ενν. ὄντες) |
οι άρχοντες των Ατρειδών (Αγαμέμνων και Μενέλαος) |
| |
πόλις γάρ.....τῶν ἡγουμένων
(γεν. κτγρμ. κτητ.) |
ολόκληρη η πόλη ανήκει στους άρχοντες |
| |
οἱ δ' ἀκοσμοῦντες βροτῶν
|
όσοι από τους ανθρώπους παρανομούν |
| |
λόγος λέλεκται πᾶς |
είπα αυτό που είχα να πω |
| 390 |
ἐμοί θ' ὁμοίως....εἴη φίλος |
μακάρι οι θεοί να τον αγαπούν, όπως εγώ |
7. Μάχη Ελλήνων και Τρώων. Μελανόμορφος αμφορέας.
Περίπου 510 π.Χ. Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen.
