|
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
|
|
|
Ἰὼ ξένοι, |
|
|
τίνες ποτ' ἐς γῆν τήνδε ναυτίλῳ πλάτῃ |
220 |
|
κατέσχετ' οὔτ' εὔορμον οὔτ' οἰκουμένην;
Ποίας πάτρας ἂν ἢ γένους ὑμᾶς ποτε
τύχοιμ' ἂν εἰπών; Σχῆμα μὲν γὰρ Ἑλλάδος
στολῆς ὑπάρχει προσφιλεστάτης ἐμοί· |
|
|
φωνῆς δ' ἀκοῦσαι βούλομαι· καὶ μή μ' ὄκνῳ |
225 |
|
δείσαντες ἐκπλαγῆτ' ἀπηγριωμένον,
ἀλλ' οἰκτίσαντες ἄνδρα δύστηνον, μόνον,
ἔρημον ὧδε κἄφιλον, καλούμενον
φωνήσατ', εἴπερ ὡς φίλοι προσήκετε. |
|
|
Ἀλλ' ἀνταμείψασθ'· οὐ γὰρ εἰκὸς οὔτ' ἐμὲ
ὑμῶν ἁμαρτεῖν τοῦτό γ' οὔθ' ὑμᾶς ἐμοῦ. |
230 |
| ΝΕ. |
Ἀλλ', ὦ ξέν', ἴσθι τοῦτο πρῶτον, οὕνεκα
Ἕλληνές ἐσμεν· τοῦτο γὰρ βούλει μαθεῖν. |
|
| ΦΙ. |
Ὦ φίλτατον φώνημα· φεῦ τὸ καὶ λαβεῖν |
|
|
πρόσφθεγμα τοιοῦδ' ἀνδρὸς ἐν χρόνῳ μακρῷ.
Τίς σ', ὦ τέκνον, προσέσχε, τίς προσήγαγεν
χρεία; Τίς ὁρμή; Τίς ἀνέμων ὁ φίλτατος;
Γέγωνέ μοι πᾶν τοῦθ', ὅπως εἰδῶ τίς εἶ. |
235 |
| ΝΕ. |
Ἐγὼ γένος μέν εἰμι τῆς περιρρύτου |
|
|
Σκύρου· πλέω δ' ἐς οἶκον· αὐδῶμαι δὲ παῖς |
240 |
|
Ἀχιλλέως, Νεοπτόλεμος· οἶσθ' ἤδη τὸ πᾶν. |
|
| ΦΙ. |
Ὦ φιλτάτου παῖ πατρός, ὦ φίλης χθονός,
ὦ τοῦ γέροντος θρέμμα Λυκομήδους, τίνι
στόλῳ προσέσχες τήνδε γῆν; Πόθεν πλέων; |
|
| ΝΕ. |
Ἐξ Ἰλίου τοι δὴ τανῦν γε ναυστολῶ. |
245 |
| ΦΙ. |
Πῶς εἶπας; Οὐ γὰρ δὴ σύ γ' ἦσθα ναυβάτης
ἡμῖν κατ' ἀρχὴν τοῦ πρὸς Ἴλιον στόλου. |
|
| ΝΕ. |
Ἦ γὰρ μετέσχες καὶ σὺ τοῦδε τοῦ πόνου; |
|
| ΦΙ. |
Ὦ τέκνον, οὐ γὰρ οἶσθά μ' ὅντιν' εἰσορᾷς; |
|
| ΝΕ. |
Πῶς γὰρ κάτοιδ' ὅν γ' εἶδον οὐδεπώποτε; |
250 |
| ΦΙ. |
Οὐδ' ὄνομ' τοὐμὸν οὐδὲ τῶν κακῶν κλέος
ᾔσθου ποτ' οὐδέν, οἷς ἐγὼ διωλλύμην; |
|
| ΝΕ. |
Ὡς μηδὲν εἰδότ' ἴσθι μ' ὧν ἀνιστορεῖς. |
|
| ΦΙ. |
Ὦ πόλλ' ἐγὼ μοχθηρός, ὦ πικρὸς θεοῖς, |
|
|
οὗ μηδὲ κληδὼν ὧδ' ἔχοντος οἴκαδε |
255 |
|
μηδ' Ἑλλάδος γῆς μηδαμοῦ διῆλθέ που.
Ἀλλ' οἱ μὲν ἐκβαλόντες ἀνοσίως ἐμὲ
γελῶσι σῖγ' ἔχοντες, ἡ δ' ἐμὴ νόσος
ἀεὶ τέθηλε κἀπὶ μεῖζον ἔρχεται. |
|
|
Ὦ τέκνον, ὦ παῖ πατρὸς ἐξ Ἀχιλλέως,
ὅδ' εἴμ' ἐγώ σοι κεῖνος, ὃν κλύεις ἴσως
τῶν Ἡρακλείων ὄντα δεσπότην ὅπλων,
ὁ τοῦ Ποίαντος παῖς Φιλοκτήτης, ὃν οἱ
δισσοὶ στρατηγοὶ χὠ Κεφαλλήνων ἄναξ |
260 |
|
ἔρριψαν αἰσχρῶς ὧδ' ἐρῆμον, ἀγρίᾳ
νόσῳ καταφθίνοντα, τῆς ἀνδροφθόρου
πληγέντ' ἐχίδνης φαοινίῳ χαράγματι·
ξὺν ᾗ μ' ἐκεῖνοι, παῖ, προθέντες ἐνθάδε
ᾤχοντ' ἐρῆμον, ἡνίκ' ἐκ τῆς ποντίας |
265 |
|
Χρύσης κατέσχον δεῦρο ναυβάτῃ στόλῳ.
Τότ' ἄσμενοί μ' ὡς εἶδον ἐκ πολλοῦ σάλου
εὕδοντ' ἐπ' ἀκτῆς ἐν κατηρεφεῖ πέτρᾳ,
λιπόντες ᾤχονθ', οἷα φωτὶ δυσμόρῳ
ῥάκη προθέντες βαιὰ καί τι καὶ βορᾶς |
270 |
|
ἐπωφέλημα σμικρόν, οἷ' αὐτοῖς τύχοι.
Σὺ δή, τέκνον, ποίαν μ' ἀνάστασιν δοκεῖς
αὐτῶν βεβώτων ἐξ ὕπνου στῆναι τότε;
Ποῖ' ἐκδακρῦσαι, ποῖ' ἀποιμῶξαι κακά;
Ὁρῶντα μὲν ναῦς, ἃς ἔχων ἐναυστόλουν, |
275 |
|
πάσας βεβώσας, ἄνδρα δ' οὐδέν' ἔντοπον,
οὐχ ὅστις ἀρκέσειεν, οὐδ' ὅστις νόσου
κάμνοντι συλλάβοιτο· πάντα δὲ σκοπῶν
ηὕρισκον οὐδὲν πλὴν ἀνιᾶσθαι παρόν,
τούτου δὲ πολλὴν εὐμάρειαν, ὦ τέκνον. |
280 |
|
Ὁ μὲν χρόνος δὴ διὰ χρόνου προὔβαινέ μοι,
κἄδει τι βαιᾷ τῇδ' ὑπὸ στέγῃ μόνον
διακονεῖσθαι· γαστρὶ μὲν τὰ σύμφορα
τόξον τόδ' ἐξηύρισκε, τὰς ὑποπτέρους
βάλλον πελείας· πρὸς δὲ τοῦθ', ὅ μοι βάλοι |
285 |
|
νευροσπαδὴς ἄτρακτος, αὐτὸς ἂν τάλας
εἰλυόμην, δύστηνον ἐξέλκων πόδα,
πρὸς τοῦτ' ἄν· εἴ τ' ἔδει τι καὶ ποτὸν λαβεῖν,
καί που πάγου χυθέντος, οἷα χείματι,
ξύλον τι θραῦσαι, ταῦτ' ἂν ἐξέρπων τάλας |
290 |
|
ἐμηχανώμην· εἶτα πῦρ ἂν οὐ παρῆν,
ἀλλ' ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων μόλις
ἔφην' ἄφαντον φῶς, ὃ καὶ σῴζει μ' ἀεί.
Οἰκουμένη γὰρ οὖν στέγη πυρὸς μέτα
πάντ' ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ. |
295 |
|
Φέρ', ὦ τέκνον, νῦν καὶ τὸ τῆς νήσου μάθῃς.
Ταύτῃ πελάζει ναυβάτης οὐδεὶς ἑκών·
οὐ γάρ τις ὅρμος ἔστιν, οὐδ' ὅποι πλέων
ἐξεμπολήσει κέρδος ἢ ξενώσεται.
Οὐκ ἐνθάδ' οἱ πλοῖ τοῖσι σώφροσιν βροτῶν. |
300 |
|
Τάχ' οὖν τις ἄκων ἔσχε· πολλὰ γὰρ τάδε
ἐν τῷ μακρῷ γένοιτ' ἂν ἀνθρώπων χρόνῳ.
Οὗτοί μ', ὅταν μόλωσιν, ὦ τέκνον, λόγοις
ἐλεοῦσι μέν, καί πού τι καὶ βορᾶς μέρος
προσέδοσαν οἰκτίραντες, ἤ τινα στολήν· |
305 |
|
ἐκεῖνο δ' οὐδείς, ἡνίκ' ἂν μνησθῶ, θέλει,
σῶσαί μ' ἐς οἴκους, ἀλλ' ἀπόλλυμαι τάλας
ἔτος τόδ' ἤδη δέκατον ἐν λιμῷ τε καὶ
κακοῖσι βόσκων τὴν ἀδηφάγον νόσον.
Τοιαῦτ' Ἀτρεῖδαί μ' ἥ τ' Ὀδυσσέως βία, |
310 |
|
ὦ παῖ, δεδράκασ'· οἷ' Ὀλύμπιοι θεοὶ
δοῖέν ποτ' αὐτοῖς ἀντίποιν' ἐμοῦ παθεῖν. |
315 |
| ΧΟ. |
Ἔοικα κἀγὼ τοῖς ἀφιγμένοις ἴσα
ξένοις ἐποικτίρειν σε, Ποίαντος τέκνον. |
|
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
|
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
|
|
|
'Ωω! ξένοι, ποιοι είστε, και ποια τάχα τύχη
σ' αυτή την γη σας έχει φέρει που 'ναι
έρημη και χωρίς αραξοβόλι;
Πατρίδα σας ποια χώρα θα μπορούσα
αλάθευτα να πω ποια η γενιά σας;
Γιατί φοράτε ρούχα της Ελλάδας
της πολυαγαπημένης μου, όμως θέλω |
220 |
|
ν' ακούσω τη φωνή· μη με φοβάστε
κοιτώντας με φρικτό στην όψη λυπηθείτε
δυστυχισμένον άνθρωπο, έρμο, δίχως φίλους
που έτσι βασανίζεται, μιλήστε,
αν ήρθατε σαν φίλοι. Αποκριθείτε.
Σωστό σε σας δεν είναι και σε μένα
να μην αποκριθούμε αν μας ρωτήσουν. |
230 |
| ΝΕ. |
Ω! ξένε, μάθε πρώτα τούτο:
Έλληνες είμαστε, αν ζητάς αυτό να μάθεις. |
|
| ΦΙ. |
Ω! αγαπημένη γλώσσα· αχ! πόσο ωραίο,
μετά τόσον καιρό ν' ακούσεις μόνο
τον άντρα αυτόν να σου μιλάει! Παιδί μου,
τι σ' έκαμε να φτάσεις εδωπέρα;
Ποια ανάγκη, ποια διάθεση κι αγέρας
ο πιο γλυκός; Πες μου, ποιος είσαι για να ξέρω. |
|
| ΝΕ. |
Η ρίζα μου κρατάει από τη Σκύρο.
Στη γη μου πάω, Νεοπτόλεμο με κράζουν,
του Αχιλλέα γιος· τα ξέρεις όλα. |
240 |
| ΦΙ. |
Ω! ακριβού πατέρα τέκνο, χώρας ακριβής,
ω! αναθρεφτέ του γέρο Λυκομήδη,
πούθε άραξες εδώ και με ποια πλοία; |
|
| ΝΕ. |
Από την Τροία έρχομαι τώρα. |
|
| ΦΙ. |
Πώς είπες; Δεν ήσουν βέβαια με τα πρώτα
καράβια, όταν για κει βάλαμε πλώρη. |
|
| ΝΕ. |
Σ'αυτό τον μόχθο, αλήθεια έλαβες μέρος; |
|
| ΦΙ. |
Δεν ξέρεις, γιε μου, ποιον βλέπεις μπροστά σου; |
|
| ΝΕ. |
Πώς να γνωρίζω κάποιον που ποτέ δεν είδα; |
250 |
| ΦΙ. |
Το πώς με λεν δεν άκουσες ποτέ σου
ούτε τις συμφορές που μ' αφανίσαν; |
|
| ΝΕ. |
Τίποτα απ' όσα με ρωτάς δεν ξέρω. |
|
| ΦΙ. |
Ω! ο δύστυχος εγώ κι ο μισημένος
απ' τους θεούς, που ενώ έτσι λιώνω, φήμη
δεν έφτασε για τα δεινά μου στην πατρίδα
μήτε και σ' άλλο τόπο της Ελλάδας.
Κι αυτοί που ανόσια με παρατήσαν,
τώρα κρυφογελούν, η αρρώστια μου όμως
πάντα θεριεύει κι όλο μεγαλώνει. |
|
|
Εγώ, παιδί μου, τέκνο του Αχιλλέα,
εκείνος είμαι που ίσως ν' άκουσες ποτέ σου
ότι τα όπλα του Ηρακλή κατέχει
του Ποίαντα ο γιος, ο Φιλοκτήτης,
που οι δυο αρχηγοί μαζί τους κι ο Οδυσσέας
έρμο, χωρίς ντροπή μ' εγκαταλείψαν
να με ρημάζει η αρρώστια απ' το φαρμάκι
δαγκωματιάς φριχτού φιδιού. Παιδί μου,
έτσι άρρωστο, μονάχο εδώ μ' αφήσαν
κι έφυγαν, όταν με το στόλο αράξαν
εδώ απ' τη θαλασσόβρεχτη τη Χρύση.
Τότε χαρούμενοι που μ' είδαν να κοιμάμαι
σε μια σπηλιά κοντά στ' ακροθαλάσσι
από τη ζάλη του πελάγου κουρασμένο
φύγαν, λίγα κουρέλια αφήνοντας και λίγη
τροφή, μικρή βοήθεια σ' άντρα δύστυχο,
που άμποτε τέτοια να τους βρούνε. Σκέψου,
παιδί μου, όταν σηκώθηκα ξυπνώντας
και ήταν αυτοί πολύ μακριά φευγάτοι.
Τι δάκρυα που 'χυσα, τι άγριους θρήνους
βλέποντας τα καράβια που ταξίδευα,
να χάνονται στο βάθος όλα και κανέναν
άντρα σιμά μου να με βοηθήσει
μήτε άρρωστο να με συντρέξει κι όπως
τα εξέτασα όλα, θλίψη έβρισκα μόνο,
παιδί μου, άφθονη θλίψη, τίποτε άλλο.
Μακρόσυρτα ο καιρός περνούσε κι ήταν
ανάγκη να βοηθώ τον εαυτό μου
στην άθλια τούτη στέγη· αυτό το τόξο
αγριοπερίστερα λαβώνοντας εχόρταινε
την πείνα μου. Σουρνόμουν όμως
σούρνοντας και το σάπιο μου ποδάρι
ο δύστυχος, να πάρω αυτό που χτύπησε
η σαΐτα· αν είχα χρεία να πιω νερό
ή και να σπάσω ξύλα το χειμώνα
καθώς ερχόταν παγωνιά, όλα τούτα
σερνόμενος ο δόλιος τα κατάφερνα. |
260
270
280
290 |
|
Ήμουν χωρίς φωτιά, όμως πέτρα σ' άλλη πέτρα
όπως χτυπούσα, ξεπετιόταν η κρυμμένη
μικρούλα σπίθα που με σώζει πάντα.
Λοιπόν η στέγη αυτή με τη φωτιά
μου τα 'δινε όλα εκτός απ' την υγειά μου.
Άκουσε τώρα για το νησί, παιδί μου.
Θέλοντας δε ζυγώνει εδώ κανένας
γιατί δεν έχει αραξοβόλι κι ούτε μέρος
που θα 'βρει κέρδος ή φιλοξενία.
Οι φρόνιμοι εδωπέρα δεν αράζουν.
Μπορεί να 'ρθει κανένας άθελά του·
Τέτοια πολλά συμβαίνουν στη ζωή μας·
αυτοί σαν έρθουνε με συμπονάνε
με λόγια ή κι από λύπηση μου δίνουν
λίγη τροφήν ή κάποιο ρούχο· μα κανένας
δε θέλει, αυτό σαν του θυμίσω
στη γη μου να με πάει. Κι έτσι ο δόλιος
χάνομαι δέκα χρόνια από την πείνα
τρέφοντας την αχόρταγη πληγή μου.
Αυτά οι Ατρείδες κι ο Οδυσσέας μου κάμαν,
κι άμποτες οι θεοί του Ολύμπου, εκείνα
που έπαθα, παιδί μου, να τους δώσουν. |
300
310 |
| ΧΟ. |
Του Ποίαντα γιε, κι εγώ καθώς οι ξένοι
που έφτασαν εδώ, σε συμπονάω. |
|
|
