Σοφοκλέους Τραγωδίαι (Β Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Ε΄ Στάσιμο: στ. 1115-1153 Έξοδος: Β΄ Σκηνή: στ. 1183-1256 Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
ΕΞΟΔΟΣ (1155-1353)

 

«Ἔξοδος δὲ μέρος ὅλον τραγωδίας, μεθ' ὃ οὔκ ἐστι χοροῦ μέλος»
Αριστ. Περὶ Ποιητικῆς 1452b

 

Α΄ Σκηνή: 1155-1182. Πρόσωπα: Αγγελιοφόρος -Χορός.

 

     Την ώρα που ο χορός τελειώνει τον ύμνο του στον Διόνυσο, από την αριστερή πάροδο έρχεται ένας αγγελιοφόρος και διηγείται φοβερά γεγονότα. Στην ουσία μεταφέρει στη σκηνή εξωσκηνικές πληροφορίες. Έτσι εξασφαλίζεται η ενότητα της υπόθεσης.

 

1092-1093. ἐξ ὅτου λευκὴν ἐκ μελαίνης τρίχα ἀμφιβάλλομαι· δηλαδή από τα νιάτα μου ως τα γηρατειά μου.
1155-1160. Κάδμου πάροικοι....βροτοῖς (Του Κάδμου γείτονες.....τα γραμμένα)· με τον επίσημο χαιρετισμό του ο Αγγελιοφόρος αποκαλεί τους γέροντες του χορού πάροικους, δηλ. περιοίκους της Καδμείας, της ακρόπολης της Θήβας, που την έκτισε ο Κάδμος και την οχύρωσε ο Αμφίονας.
1155. Ἀμφίονος· γιος του Δία και της Αντιόπης. Με τον δίδυμο αδελφό του Ζήθο κυρίευσαν τη Θήβα και περιτείχισαν την κάτω πόλη. Το όνομά της η πόλη το πήρε από τη γυναίκα του Ζήθου, τη Θήβη.
Αμφίονας
1156-1160. οὐκ ἔσθ'.... βροτοῖς (όσο κρατιέται στη ζωή.....θνητών τα γραμμένα)· η είδηση του Αγγελιοφόρου, αν και σοβαρή, επιβραδύνεται (retardatio) με επιδεξιότητα. Έτσι ο μονόλογός του για το ευμετάβολο της ανθρώπινης μοίρας καλύπτει δεκαέξι στίχους.
1161-1164. Κρέων γάρ......σπορᾷ (Ήταν, θαρρώ,....και θέριζε καρπούς)· η περίπτωση του Κρέοντα χρησιμοποιείται ως παράδειγμα που επιβεβαιώνει την άποψη για την αβεβαιότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων. Το ίδιο θέμα βρίσκουμε και στο εξόδιο τραγούδι του χορού στον Οιδίποδα Τύραννο.
Το ευμετάβλητο της ανθρώπινης τύχης [Δραματική Ποίηση, Ευριπίδη «Ελένη»: στ. 786-795, Γ΄ Γυμνασίου] Σιμωνίδης 6D 355P: ἄνθρωπος ἐών (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα] Tο ευμετάβλητο της ανθρώπινης τύχης
1164. θάλλων εὐγενεῖ τέκνων σπορᾷ (έσπειρε καλά παιδιά και θέριζε καρπούς)· η ευτυχία στην οικογενειακή ζωή συνδέεται με τη γέννηση καλών παιδιών.
1165-1167. τὰς γὰρ ἡδονάς....νεκρόν (όταν σκοτώσει τη χαρά.....νεκρό τον έχω)· μια ζωή χωρίς παιδιά, δηλαδή δυστυχισμένη, ισοδυναμεί με θάνατο.
1173. τεθνᾶσιν (είναι νεκροί)· απροσδιόριστο και αινιγματικό, που δικαιολογεί τις επόμενες ερωτήσεις.
1175-1177. Αἵμων....φόνου (Ο Αίμονας.....φρένιασε το φόνο)· η αυτοκτονία του Αίμονα προβάλλει ως πράξη εκδίκησης, προκειμένου να προκαλέσει στον πατέρα του συναισθήματα ενοχής και τύψεων για τις αδικίες που διέπραξε.
1180-1182. καὶ μὴν ὁρῶ....περᾷ (μα να, τη δύστυχη.....είτε στην τύχη)· κατ' απαίτηση της θεατρικής οικονομίας, με την εμφάνιση της Ευρυδίκης, ο Αγγελιοφόρος αρχίζει να αποκαλύπτει τα γεγονότα.

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

 

  1. Ποιες είναι οι απόψεις του Αγγελιοφόρου για τα ανθρώπινα; Πώς τις κρίνετε;
     
  2. Τι πετυχαίνει ο Αγγελιοφόρος, από την άποψη της θεατρικής οικονομίας, με την αφήγηση των γεγονότων που παρακολούθησε;
     
  3. Ποια νομίζετε ότι είναι τα συναισθήματα των θεατών από τα φοβερά που ακούνε;
     
  4. Να σημειώσετε με Χ τη σωστή απάντηση:
    Ο Αγγελιοφόρος θεωρεί αίτιους του θανάτου του Αίμονα τους ζῶντας· αυτοί είναι:
α. η Ισμήνη και ο Κρέων
β. ο Κρέων και η Ευρυδίκη
γ. ο Κρέων
δ. η Ισμήνη
ε. ο Κρέων και ο λαός της Θήβας