| 883-884. |
ἆρ' ἴστ' ἀοιδάς....λέγων (τα μοιρολόγια....αν φτούραγαν); Ο Κρέων παρεμβαίνει και διακόπτει τον θρήνο της Αντιγόνης, με τη δικαιολογία ότι καθυστερεί να εκτελεστεί η ποινή.
|
| 885-886. |
οὐκ ἄξετε....ὡς εἴρηκ' ἐγώ (πάρτε τη γρήγορα....λάκκο το βαθύ)· με οργή ο Κρέων διατάζει τους φρουρούς να οδηγήσουν την Αντιγόνη στον τάφο. |
| 887-888. |
ἄφετε μόνην....στέγῃ (άστε τη μόνη.....σπιτικό)· ο πλεονασμός μόνην ἐρῆμον (μόνη κι έρημη) τονίζει την ωμότητα και τη σκληρότητα της διαταγής. |
| 889-890. |
ἡμεῖς γάρ.....στερήσεται (η κόρη αυτή.....θα τον χάσει)· σοφιστική η δικαιολογία του Κρέοντα να ξεγελάσει τη συνείδησή του ότι δεν ευθύνεται για τη μοίρα της Αντιγόνης. |
| 891-894. |
ὦ τύμβος.....ὀλωλότων (τάφε μου.....η Περσεφόνη φίλεψε)· ο νέος θρήνος της Αντιγόνης είναι διαφορετικός από τον προηγούμενο. Δεν κυριαρχεί ο βαθύς πόνος και η απελπισία του θανάτου αλλά η διαμαρτυρία και το παράπονο, γιατί τιμωρείται για πράξη ευσεβή. Με πικρία αποκαλεί τον τάφο νυφικό θάλαμο, μέσα από τον οποίο θα περάσει, για να συναντήσει τους δικούς της νεκρούς στον κάτω κόσμο (Λάιος, Οιδίποδας, Ιοκάστη, Ετεοκλής, Πολυνείκης). |
| 895. |
ὧν λοισθία ἐγὼ καὶ κάκιστα (στερνή κι εγώ και ρημαγμένη)· η Αντιγόνη δεν είναι τελευταία, γιατί μένει και η Ισμήνη, αλλά η τελευταία που πεθαίνει πρόωρα. |
| 897-899. |
ἐλθοῦσα μέντοι.....κασίγνητον κάρα (η ελπίδα με τρέφει.....την αγάπη σου)· εναλλαγή των συνωνύμων φίλη, προσφιλής, φίλη χάριν ποικιλίας και έμφασης. Με τη φράση κασίγνητον κάρα (μάτια μου και αδερφέ μου) εννοεί τον Ετεοκλή, αφού σ' αυτόν απονεμήθηκαν όλες οι νεκρικές τιμές (στ. 23-25)· κατ' άλλους εννοεί τον Πολυνείκη. |
| 900-902. |
ἐπεὶ θανόντας.....ἔδωκα (εγώ νεκρούς.....τον τάφο σας)· στην Αντιγόνη δεν αναφέρεται πουθενά ότι ο Οιδίποδας πέθανε στον Κολωνό. Η Αντιγόνη δε φαίνεται να πήρε μέρος η ίδια στην ταφή του Ετεοκλή, μπορεί όμως να πήρε μέρος στην προετοιμασία της πρόθεσης ή της εκφοράς. |
| 902-903. |
νῦν δέ, Πολύνεικες,....ἄρνυμαι (και τώρα, Πολυνείκη.....το πληρώνω)· η συμβολική ταφή του Πολυνείκη και η προσφορά χοών κρίθηκαν ασεβείς, ενώ η ταφή των άλλων νεκρών δίκαιη και ευσεβής. |
| 904. |
καίτοι......φρονοῦσιν εὖ (εγώ σε τίμησα...πόσο)· δεν επιδοκίμασαν όλοι την πράξη της, γι' αυτό και εξαίρει τους εὖ φρονοῦντας.
|
| 905-915. |
οὐ γάρ ποτ' οὔτ' ἄν.....κασίγνητον κάρα (τέτοιο φορτίο δε θα σήκωνα......κι αποκοτιά, μονάκριβέ μου)· οι στίχοι αυτοί παρουσιάζουν πρόβλημα στην ερμηνεία τους, γιατί η Αντιγόνη παρουσιάζεται με διαφορετικό ήθος. Οι ερμηνείες που δόθηκαν είναι πολλές· κατά τον Lesky «η Αντιγόνη αιτιολογεί τη θυσία της με το επιχείρημα ότι από όλους τους δικούς της μόνο ο αδελφός της είναι αναντικατάστατος. Στους στίχους αυτούς υπάρχει ένας απόηχος από της ιστορία της γυναίκας του Ινταφρένη [η γυναίκα του Ινταφρένη έχοντας την άδεια από τον Δαρείο να σώσει έναν από τους άρρενες συγγενείς της, οι οποίοι έχουν καταδικαστεί σε θάνατο, σώζει τον αδελφό της, γιατί οι γονείς της έχουν πεθάνει και δεν μπορεί ν' αποκτήσει άλλον αδελφό (πρβλ. Ηροδ. 3,118-119).]
Αν γίνουν δεκτοί οι στίχοι αυτοί, τότε πρέπει να κατανοηθούν ως προσπάθεια να πραγματοποιηθεί στον χώρο της λογικής, που σταθμίζει νηφάλια, μια λογοδοσία για μια πράξη που πήγασε από τα βάθη του συναισθήματος και της θρησκευτικής προσήλωσης».
|
| 907. |
βίᾳ πολιτῶν (κόντρα στην πόλη)· η Αντιγόνη πιστεύει ότι οι πολίτες ενδόμυχα είναι στο πλευρό της (πρβλ. στ. 509). Περισσότερο όμως αρμόζει η φράση αυτή στην Ισμήνη (πρβλ. και στ. 79). |
| 908. |
τίνος νόμου.....λέγω (ποιος νόμος με κινεί να λέω τούτα)· προσπάθεια της Αντιγόνης να στηρίξει ηθικά την άποψή της για την ταφή του αδελφού της. |
| 913-915. |
τοιῷδε μέντοι.....κάρα (με τέτοιο νόμο....μονάκριβέ μου)· σκόπιμη η αναφορά στον Κρέοντα. |
| 916. |
καὶ νῦν ἄγει με διὰ χερῶν οὕτω λαβὼν (τώρα... δεμένα)· αναφέρεται στους θεράποντες οι οποίοι τη στιγμή αυτή την απομακρύνουν. |
| 917-920. |
ἄλεκτρον.....κατασκαφὰς (ανύπαντρη....κατεβαίνω το πηγάδι)· η ψυχολογία της Αντιγόνης επιτρέπει την επανάληψη του παραπόνου της, γιατί θα στερηθεί τις χαρές του γάμου και της απόκτησης παιδιών.
|
| 921-924. |
ποίαν παρεξελθοῦσα.....ἐκτησάμην (ποιον νόμο.....και μ' ατίμασαν φριχτά)· η μόνη στιγμή που η Αντιγόνη χάνει την εμπιστοσύνη προς τους θεούς και εκφράζει το πικρό παράπονο για την τραγική μοναξιά της. Το οξύμωρο: εγώ τιμούσα και μ' ατίμασαν φριχτά, υπενθυμίζει τον στίχο 74 ὅσια πανουργήσασα. |
| 925-926. |
ἄλλ' εἰ μὲν οὖν τάδε.....ἡμαρτηκότες (αν οι θεοί...αμάρτησα)· αμφιβάλλει αν η ενέργειά της να θάψει τον αδελφό της ήταν σωστή. Ο πληθυντικός δηλώνει μεγαλοπρέπεια. |
| 927-928. |
εἰ δ' οἵδ' ἁμαρτάνουσι.....ἐκδίκως ἐμὲ (αν αμαρτήσαν άλλοι...μου κάνουν)· η κατάρα της να ανταποδώσουν οι θεοί στους εχθρούς της όσα κακά της έκαναν θυμίζει την κατάρα του Αίαντα (Σοφ., Αἴας 839). Ο υπαινιγμός περιέχει και κάποια προφητική διάσταση για τις συμφορές που θα βρουν τον Κρέοντα. Έτσι η κατάρα θα αποτελέσει στοιχείο της περαιτέρω πλοκής.
|
| 929-930. |
ἔτι τῶν αὐτῶν....ἔχουσιν (ανέμων.....και ριγεί)· η μεταφορά δείχνει την αμηχανία και ανησυχία του χορού από τα τελευταία λόγια της Αντιγόνης. |
| 931-932. |
τοιγάρ.....ὕπερ (αργούν.....την πάνε)· οι φρουροί τρομοκρατημένοι οδηγούν την Αντιγόνη στον τάφο. |
| 933-934. |
οἴμοι....ἀφῖκται (αλιά μου.....στο θάνατο)· η Αντιγόνη, αν και βλέπει τον θάνατο να πλησιάζει, δεν ταπεινώνεται μπροστά στον Κρέοντα, ούτε μετανοεί για την πράξη της. Πώς εξηγείται η στάση της αυτή; |
| 935-936. |
θαρσεῖν....κατακυροῦσθαι (απελπίσου πια....σφράγισε)· ο Κρέων είναι αποφασισμένος να εκτελέσει τη θανατική καταδίκη της Αντιγόνης. |
| 937-938. |
ὦ γῆς Θήβης.....προγενεῖς (ω πόλη... πανάρχαιοι)· η Αντιγόνη προσφωνεί την πατρίδα και τους προγονικούς θεούς ως τα γλυκύτερα· με τη φράση της γενιάς μου θεοί πανάρχαιοι εννοεί τον Άρη και την Αφροδίτη, των οποίων την κόρη Αρμονία παντρεύτηκε ο Κάδμος. Αναφέρεται και στον Διόνυσο, τον γιο της Σεμέλης, κόρης του Κάδμου και της Αρμονίας.
|
| 939.
|
ἄγομαι δὴ κοὐκέτι μέλλω (με σέρνουν· το τέλος σιμώνει)· τονίζεται το αμετάκλητο. |
| 940-941. |
λεύσσετε....λοιπὴν (κοιτάξτε...βασιλοκόρη)· η προσφώνηση των νεαρών ευγενών Θηβαίων αποσκοπεί στην υπενθύμιση του καθήκοντός τους να προστατεύσουν την κόρη του βασιλιά Οιδίποδα. Την Ισμήνη δεν τη θεωρεί πως ανήκει στη βασιλική γενιά, γιατί δε δέχθηκε να εκτελέσει το καθήκον της προς τον αδελφό της. |
| 943. |
οἷα πρὸς οἵων.....σεβίσασα (τι παθαίνω.....τιμώντας τους θεούς)· τα τελευταία λόγια της Αντιγόνης ολοκληρώνουν το ηθικό μεγαλείο της. Η έξοδός της από την αριστερή πάροδο αποτελεί στοιχείο δραματικό (εξωτερική δράση).
|
![Γ. Σεφέρης, «Το φως» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]](extras/images/link_ext.png "Γ. Σεφέρης, «Το φως» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]"){kind=small}
