Σοφοκλέους Τραγωδίαι (Β Λυκείου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)
Β΄ Επεισόδιο: Β΄ Σκηνή: στ. 446-525 Β΄ Στάσιμο: στ. 582-625 Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος
Γ΄ Σκηνή: στ. 526-581. Πρόσωπα : Κρέων - Ισμήνη - Αντιγόνη - Χορός.

 

    Η Ισμήνη, συνοδευόμενη από τους δύο ακολούθους του Κρέοντα, βγαίνει από το ανάκτορο με βήμα σεμνό. Το πρόσωπό της είναι ξαναμμένο από τα κλάματα, γιατί έχει πληροφορηθεί τη σύλληψη της Αντιγόνης. Η είσοδος και του τρίτου υποκριτή εμπλουτίζει τη σκηνή με τις αντιθέσεις τριών διαφορετικών χαρακτήρων.


 
532-533. οὐδ' ἐμάνθανον......θρόνων· χαρακτηριστική υπερβολή του Κρέοντα, ο οποίος νιώθει ανασφάλεια και θεωρεί την παραβίαση της διαταγής του ως απόπειρα ανατροπής του από τον θρόνο.
536-537. δέδρακα....καὶ φέρω τῆς αἰτίας· «η Ισμήνη δείχνει πρόθυμη να μοιραστεί την ενοχή της Αντιγόνης, σε μια έξαρση ηρωισμού που μπορούν να δείχνουν οι αδύνατοι άνθρωποι σε οριακές καταστάσεις» (Α. Lesky).
542. ὧν τοὔργον Ἅιδης χοἰ κάτω ξυνίστορες· η Αντιγόνη φοβάται μήπως δεν την πιστέψει ο Κρέων και επικαλείται γι' αυτό τη μαρτυρία του Πλούτωνα και των άλλων θεοτήτων του κάτω κόσμου.
546. μή μοι - μηδ' ἃ μή· με την παρήχηση του μ η Αντιγόνη παρωδεί τα προηγούμενα λόγια της Ισμήνης και αρνείται να δεχθεί τη συμμετοχή της στην ταφή.
Παρήχηση [Λεξικό Λογοτεχνικών όρων Λυκείου]
548-558. Η κλιμάκωση και η ένταση του διαλόγου δηλώνονται χαρακτηριστικά με τη μετάβαση από δίστιχα σε μονόστιχα.
549. Κρέοντ' ἐρώτα· η πικρή ειρωνεία έμμεσα παραπέμπει στο στ. 47 και έχει την έννοια: ο Κρέων, για τον οποίο φρόντιζες, θα σου υποδείξει πώς να ζήσεις· εγώ θα πεθάνω.
550-556. Στις διαρκείς παρακλήσεις της Ισμήνης η Αντιγόνη φαίνεται αρνητική. Επιμένει στην αποκλειστικότητα μιας πράξης που της ανήκει και δε βρίσκει ούτε μια λέξη, για να επαινέσει την αλλαγή του ήθους της αδελφής της.
557. σὺ μὲν τοῖς, τοῖς δ' ἐγώ· υποδηλώνονται οι επιλογές, η ευθύνη και οι συνέπειες της συμπεριφοράς καθεμιάς. Η Ισμήνη στα μάτια του Κρέοντα και των Θηβαίων φαινόταν ότι ενεργούσε σωστά (υπακούοντας στη διαταγή). Η Αντιγόνη ενεργούσε σωστά (θάβοντας τον αδελφό της) κατά την κρίση του Άδη και των νεκρών.
561-562. τὼ παῖδε......ἔφυ· η υψηλοφροσύνη των δύο αδελφών και η άμιλλά τους γύρω από μια πράξη, που οι συνέπειές της ήταν ο θάνατος, θεωρούνται από τον Κρέοντα ως αφροσύνη.
566. τί γὰρ μόνῃ.....βιώσιμον; Αυτό που φαίνεται ότι τρομάζει την Ισμήνη είναι η μοναξιά και όχι ο θάνατος. Ίσως ο φόβος της μοναξιάς να της έδιωξε και την αρχική δειλία, αφού με τον θάνατο της Αντιγόνης θα έχανε και τον τελευταίο αγαπημένο συγγενή.
569. ἀρώσιμοι γύαι· μεταφορά από τους αγρούς. Είναι συνηθισμένη στα αρχαία κείμενα η μεταφορά κατά την οποία η γυναίκα εικονίζεται σαν αγρός, τον οποίο ο άνδρας οργώνει, για να αποκτήσει παιδιά.
572. ὦ φίλταθ' Αἷμον, ὣς σ' ἀτιμάζει πατήρ· η Αντιγόνη θεωρεί ότι η προσβολή, που δέχεται από τον Κρέοντα, αντανακλά στον Αίμονα, ο οποίος και θα αντιδράσει. Έτσι ο στίχος αποτελεί προανάκρουσμα της σκηνής που θ' ακολουθήσει.
Ύβρη του Κρέοντα
573-576. ἄγαν γε λυπεῖς.....κατθανεῖν· σε μια ένσταση του χορού με σκοπό να ασκήσει κάποια πίεση στον Κρέοντα, εκείνος αποκρούει κάθε παράκληση για απονομή χάρης και παραμένει άτεγκτος στην απόφασή του.
577-581. καὶ σοι γε.....τοῦ βίου· ο Κρέον διατάζει τους ακολούθους του να οδηγήσουν τις δύο γυναίκες στον γυναικωνίτη των ανακτόρων. Έτσι ο ίδιος μένει μόνος στη σκηνή βυθισμένος στις σκέψεις του.

 

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

 

  1. Πώς διαγράφεται στη σκηνή αυτή το ήθος της Ισμήνης:
     
  2. Με ποιον τρόπο πετυχαίνει ο ποιητής να παρουσιάσει την ένταση του διαλόγου ανάμεσα στις δύο αδελφές;
     
  3. Ποια είναι η θέση και ποια τα επιχειρήματα των προσώπων αυτής της σκηνής;
     
  4. Ποια είναι η στάση του χορού σ' αυτή τη σκηνή;
     
  5. Να παρουσιάσετε τις παρακάτω πράξεις σαν να έχουν ήδη συντελεστεί (σε παρακείμενο):
    φέρω τῆς αἰτίας, οὐκ αἰσχύνομαι ποιούμενη ἐμαυτήν.....οὐ φθονῶ σ' ὑπεκφυγεῖν, ὡς σ' ἀτιμάζει πατήρ, εἰσορῶσι τὸν Ἅιδην.
     
  6. Να αναγνωρίσετε συντακτικώς τις μετοχές που περιέχονται στους στίχους 546-551.