|
447-449. |
ᾔδησθα......νόμους; Ο Κρέων ανακρίνει την Αντιγόνη. Αν αποδεικνυόταν ότι η κόρη αγνοούσε τη διαταγή του, ασφαλώς θα μετριαζόταν η ποινή.
|
| 450-455. |
οὐ γάρ.....ὥρισεν......τὰ σὰ κηρύγμαθ'· η Αντιγόνη, παραλείποντας την κύρια πρόταση: ναι, τόλμησα.... (σχήμα αποσιώπησης), δικαιολογεί τη συμπεριφορά της, ενώ έμμεσα χλευάζει τη βασιλική απαγόρευση (τάδε). Ο Δίας και η Δίκη επιβλέπουν την τήρηση της ηθικής τάξης στον κόσμο και με τους νόμους τους απαιτούν την απόδοση των καθιερωμένων τιμών στους νεκρούς.
Παράλληλα η Αντιγόνη εκφράζει την ηθική του κοινού αίματος, της συγγένειας, της οικογένειας. Αντίθετα ο Κρέων είναι υπέρμαχος της πόλης-κράτους που είναι σύνθεση γενών. |
| 454. |
ἄγραπτα κἀσφαλῆ θεῶν νόμιμα· ο αγώνας της Αντιγόνης έχει περιεχόμενο την προάσπιση του θείου δικαίου και των ηθικών αξιών. Είναι μια θέση του Σοφοκλή που έχει προετοιμαστεί από τον Αίαντα, όταν εκεί (στ. 1343) ο Οδυσσέας τονίζει ότι η απαγορευτική διαταγή του Αγαμέμνονα, σχετικά με την ταφή του πτώματος του Αίαντα, δεν πλήττει τον Αίαντα αλλά τους νόμους των θεών.
|
| 460. |
θανουμένη γὰρ ἐξῄδη· η πράξη της Αντιγόνης είναι συνειδητή και είναι αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής. Οι Αθηναίοι, κατά τον Περικλή, τολμούσαν να υπολογίζουν με ακρίβεια τις συνέπειες όσων επιχειρούσαν (Θουκ. 2,40,3).
|
| 466-468. |
εἰ τὸν ἐξ ἐμῆς.....ἄν ἤλγουν· η Αντιγόνη με την ταφή του Πολυνείκη εκδήλωσε και την αγάπη της αλλά και το ηθικό χρέος προς τον αδελφό της ως η πιο στενή συγγενής του. |
| 473-478. |
ἀλλ' ἴσθι......καταρτυθέντας· ο Κρέων απαντά τυπικά στον χορό, όμως πραγματικός αποδέκτης των μεταφορικών απειλών του είναι η Αντιγόνη, που η απροκάλυπτη ομολογία της έχει πληγώσει τον ανδρισμό του και έχει εξευτελίσει τη βασιλική του ιδιότητα. |
| 479. |
δοῦλός ἐστι τῶν πέλας· η φράση δεν υποδηλώνει μόνο το τυραννικό ήθος του Κρέοντα, κάτι που οι Αθηναίοι μισούσαν, αλλά και την άστοργη περιφρόνηση του για μια βασιλοκόρη συγγενή του. |
| 484. |
ἐγὼ μὲν οὖν οὐκ ἀνήρ, αὕτη δ' ἀνήρ· φαίνεται πως ο Κρέων θέλει να τιμωρήσει την Αντιγόνη, για ν' αποκαταστήσει την αντρική του τιμή και την αξιοπρέπεια. |
| 486-489. |
ἀλλ' εἴτ' ἀδελφῆς....κακίστου· ο Κρέων αισθάνεται ότι απέναντι του έχει έναν άνθρωπο τον οποίο μπορεί να εξουσιάσει όχι όμως και να τον λυγίσει· απαιτεί γ' αυτό ένα ακόμη θύμα. την Ισμήνη. |
| 487. |
Ζηνὸς ἑρκείου· ο ἑρκεῖος Ζεὺς ήταν προστάτης της οικογενειακής αυλής και γενικότερα της συγγένειας. Ο τρόπος που μιλάει ο Κρέων προοικονομεί τη στάση του στη σκηνή του Τειρεσία. |
| 491-494. |
ἔσω γὰρ εἶδον.....τεχνωμένων· είναι φανερή η καχυποψία του Κρέοντα αλλά και η τραγική του πλάνη. Η Ισμήνη ήταν ταραγμένη, γιατί φοβόταν μήπως συλληφθεί η Αντιγόνη και όχι γιατί ήταν η ίδια συνένοχος στην ταφή. Ο Κρέων συμπεραίνει στηριγμένος σε αυθαίρετες εντυπώσεις και ερμηνείες.
|
| 497. |
θέλεις τι.......ἑλών; Η κοφτή και ξεκάθαρη ερώτηση της Αντιγόνης ισοδυναμεί με έντονη προτροπή: πάψε να φλυαρείς κι αφού με συνέλαβες, κάνε με ό,τι θέλεις. |
| 499-501. |
ὡς ἐμοί....ἀφανδάνοντ' ἔφυ· οι διαφορετικές αντιλήψεις και συμπάθειες των δύο πρωταγωνιστών κάνουν αγεφύρωτη τη μεταξύ τους απόσταση και προοικονομούν το αναπόφευκτο τέλος της Αντιγόνης.
![Αντιπαράθεση Αντιγόνης-Κρέοντα (βίντεο, 30:05 min) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]](extras/images/link_ext.png "Αντιπαράθεση Αντιγόνης-Κρέοντα (βίντεο, 30:05 min) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]")
|
| 502-504. |
καίτοι πόθεν κλέος....τιθεῖσα; Η Αντιγόνη χαρακτηρίζει και πάλι την πράξη της ως εκδήλωση αδελφικής αγάπης, που είναι σύμφωνη με την ηθική κάθε εποχής και θα της χαρίσει την υστεροφημία. |
| 504. |
τούτοις τοῦτο πᾶσιν ἁνδάνειν· «ίσως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι εδώ προετοιμάζεται η τόσο διαφορετική στάση του χορού στο τελευταίο μέρος του δράματος» (Α. Lesky). |
| 508-525. |
Στη στιχομυθία ο αγώνας λόγων βαθαίνει το χάσμα ανάμεσα στον Κρέοντα και την Αντιγόνη, αφού καθένας τους εκφράζει και πάλι κατηγορηματικά αυτό που θεωρεί σωστό.
|
| 523. |
οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν· ο πιο φημισμένος στίχος του δράματος. Η αρνητική στάση της Αντιγόνης απέναντι στο μίσος και η κατάφασή της απέναντι στην αγάπη αναφέρονται άμεσα στον Πολυνείκη· μ' αυτή τη δήλωση εκφράζεται η φύση της ηρωίδας. Η χρήση των σύνθετων ρημάτων συνέχθειν, συμφιλεῖν προβάλλουν το χαρακτηριστικότερο στοιχείο της προσωπικότητας της Αντιγόνης. Τα συναισθήματα και η συμπεριφορά της καθορίζονται από τους κοινούς αδελφικούς δεσμούς και με τους δύο (συμφιλεῖν) και όχι από τη συμμετοχή της στο μίσος τους για την κατάκτηση της εξουσίας (συνέχθειν). |
| 524-525. |
κάτω νυν....γυνή· το ξέσπασμα της οργής του Κρέοντα υποδηλώνει ότι αυτός είναι ο ηττημένος. |
