39. Οι αιρέσεις του 20ού αιώνα.
Μια απειλή και μια πρόκληση

Στο τέλος της δεύτερης χριστιανικής χιλιετίας, σ' έναν ταραγμένο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο βρίσκουν ανταπόκριση πολλές νέες θρησκευτικές διδασκαλίες και λατρείες. Οι εμπνευστές ή ιδρυτές αυτών των διδασκαλιών παρουσιάζονται ως σωτήρες, μεσσίες, δάσκαλοι. Υποστηρίζουν ότι η Εκκλησία είναι ένας ξεπερασμένος θεσμός και ότι ο Χριστός έχει αποτύχει. Αυτοί είναι τώρα οι απεσταλμένοι του Θεού, λένε, και έχουν αποστολή να δώσουν διέξοδο και λύση στα προβλήματα, το άγχος, τις αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου.

Η διδασκαλία και η λατρεία που προσπαθούν να διαδώσουν είναι στην ουσία ένα κράμα από προσωπικές τους πεποιθήσεις, αποσπασματικές χριστιανικές αντιλήψεις, παγανιστικά* κατάλοιπα, δοξασίες και πρακτικές ανατολικών θρησκειών. Με δέλεαρ τη σωματική άσκηση -σε συνδυασμό με την υγιεινή διατροφή- την υπέρβαση των ψυχολογικών προβλημάτων, την απόκτηση αυτοπεποίθησης, τη μεγιστοποίηση των πνευματικών ικανοτήτων, την πρόγνωση του μέλλοντος προσελκύουν μαθητές και οπαδούς. Χρησιμοποιώντας εντυπωσιακά συνθήματα, όπως παγκόσμια ειρήνη, αλληλεγγύη, φιλία αξιοποιούν προς το συμφέρον τους την καλή πρόθεση των ενηλίκων, τον ενθουσιασμό και την απειρία των νέων.

Οι περισσότερες από τις ομάδες αυτές πρωτοεμφανίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το 19ο και τον 20ό αιώνα. Στους αιώνες αυτούς, τα (μεγάλα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα άλλαξαν τη ζωή και τις αντιλήψεις γι' αυτήν, ενώ η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και η διεθνής συγκυρία ανέδειξαν την Αμερική παγκόσμια υπερδύναμη. Με τα δεδομένα αυτά, διαμορφώθηκε και προβλήθηκε ένα πρότυπο ευημερίας (american dream), το οποίο όμως αμφισβητήθηκε πρώτα εκεί. Οι κάτοικοι της, ποικίλης εθνικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής προέλευσης, αναζήτησαν γνησιότερες μορφές ζωής. Υπήρχαν λοιπόν όλες οι προϋποθέσεις για την εμφάνιση και διάδοση νέων θρησκευτικών ρευμάτων και τάσεων.

Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι όχι μόνο η διδασκαλία και η δράση, αλλά και η ονομασία των ομάδων αυτών παραπλανά. Σε χριστιανικές χώρες αυτοονομάζονται εκκλησίες. Πώς όμως είναι δυνατόν να είναι εκκλησίες, όταν απορρίπτουν τη θεότητα του Χριστού, ερμηνεύουν την Αγία Γραφή όπως τους εξυπηρετεί, δεν έχουν αποστολική διαδοχή και δεν παραδέχονται τη σωστική ενέργεια των μυστηρίων; Αλλά η ονομασία και η δράση τους προβληματίζει και τους εκπροσώπους των ασιατικών θρησκευμάτων (Βουδισμό. Ινδουισμό, Ταοϊσμό). Γιατί δε συμμερίζονται τις επίσημες θέσεις αυτών των θρησκειών, αλλά διαδίδουν αιρετικές απόψεις που τις δυσφημίζουν. Γι' αυτό και ο χαρακτηρισμός παραθρησκεία* γίνεται αποδεκτός από όλους.

Η θέση της Εκκλησίας

Στη μακραίωνη ιστορική της πορεία η Εκκλησία, κάθε φορά που συναντούσε τον εγωιστικό δρόμο της αίρεσης, συγκαλούσε τις Οικουμενικές Συνόδους. Οι αποφάσεις των αγίων Πατέρων έκαναν φανερή την παραχάραξη της αλήθειας και συγχρόνως έδιναν στους χριστιανούς το πλαίσιο της χριστιανικής πίστης. Οι πιστοί ήταν και είναι ικανοί να κρίνουν και ελεύθεροι να διαλέξουν.

Η αίρεση είναι, βέβαια, ένας απειλητικός κίνδυνος, αποτελεί όμως και μια πρόκληση για αυτοκριτική και αυτογνωσία. Πολλοί από μας τους χριστιανούς πιστεύουμε πως είμαστε ευσεβείς και πιστοί. Πόσο όμως γνωρίζουμε τον αδαπάνητο πλούτο που μας έχει παραδοθεί; Η λατρεία της Εκκλησίας μας είναι πλουσιότατη και σε νοήματα και σε αισθήματα, όπως είδαμε στο πρώτο μέρος του βιβλίου μας, και, κυρίως, είναι μυσταγωγία λογική. Πόσο έχουμε αντιληφθεί το νόημα και τη σημασία που έχουν για την πνευματική μας πρόοδο, και όχι μόνο γι' αυτήν, η νηστεία, η προσευχή, η αγρυπνία, η άσκηση που μας προτείνει η Εκκλησία; Πόσο συχνά καταφεύγουμε στην ανάγνωση της Αγίας Γραφής, για να αντλήσουμε έμπνευση, δύναμη και κουράγιο; Υπάρχει καλύτερη συντροφιά από την ευχαριστιακή σύναξη της ενορίας, όπου, ομοτράπεζοι φίλοι του Χριστού εμείς, τελούμε μαζί με τους αγίους και τους αγγέλους το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας;

Τα επιστημονικά και τεχνολογικά μας κατορθώματα μας έκαμαν να νιώσουμε δυνατοί και σπουδαίοι. Γίναμε όμως αλαζόνες και πολύ επιπόλαια όχι μόνο αμφισβητούμε αλλά και απορρίπτουμε τρόπους σκέψης και ζωής δοκιμασμένους. Οι απόστολοι, οι Πατέρες και οι άγιοι ήταν άνθρωποι ταπεινοί, που αγωνίζονταν εναντίον των παθών, αγιασμένοι από την άσκηση και την προσευχή. Η δράση τους ήταν διακονία προς το συνάνθρωπο, χωρίς ιδιοτέλεια ή ματαιοδοξία. Πρότυπο τους είχαν τον Ιησού Χριστό και, με τη ζωή τους όλη, επιθυμούσαν να μοιάσουν σ' αυτόν.

Η Εκκλησία στον αγώνα της κατά των αιρέσεων πληροφορεί και ενημερώνει τους πιστούς και τους καλεί να γνωρίσουν και να ζήσουν ως λατρευτική κοινότητα την αλήθεια, δηλαδή το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Πάντως, καλό θα ήταν κάθε άνθρωπος να γνωρίζει όσο μπορεί καλύτερα τι δέχεται και τι απορρίπτει (βλ. δ.ε. 17).

Κείμενο	Μετάφραση
	1. Εσάς όμως να μη σας αποκαλούν «δάσκαλέ μου». Ένας είναι ο δάσκαλος σας, ο Χριστός• και σεις όλοι είστε αδελφοί. Μην ονομαστείτε «ηγήτορες», γιατί ο ηγήτοράς σας είναι ένας: ο Χριστός. 2. Είναι αδύνατο αυτούς που μια φορά φωτίστηκαν, γεύτηκαν τη δωρεά του Θεού, δέχτηκαν τα

χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, γεύτηκαν την ομορφιά του λόγου του Θεού και τις θαυματουργικές ενέργειες που προμηνάνε πως έρχεται η βασιλεία του Θεού, και παρόλα αυτά πρόδωσαν την πίστη τους, να μπορέσουμε να τους κάνουμε να ξαναεπιστρέψουν κοντά στο Θεό με τη μετάνοια, τη στιγμή που με τη συμπεριφορά τους ξανασταυρώνουν και διαπομπεύουν τον Υιό του Θεού. 3. Όποιος διδάσκει διαφορετικά από το ευαγγέλιο και δεν ακολουθεί τα σωστά λόγια, αυτά που είπε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, και τη διδασκαλία της πίστεώς μας, αυτός έχει φουσκώσει από εγωισμό και δεν ξέρει τίποτε. Αντίθετα, καταγίνεται νοσηρά σε λεπτολογίες και λογομαχίες, από τις οποίες γεννιούνται φθόνος, φιλονικία, προσβολές, καχυποψίες, συνεχείς συγκρούσεις ανθρώπων με χαλασμένο μυαλό, που έχουν χάσει την αλήθεια και νομίζουν ότι η ευσέβεια είναι μέσον για να πλουτίσουν. Κρατήσου μακριά από τέτοιους ανθρώπους.

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

1. Γιατί, οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν κατά τον 20ό αιώνα ευνοούν τη δράση και την ανάπτυξη της παραθρησκείας και των αιρέσεων;
2. Συμμερίζεστε ή όχι και γιατί την άποψη ότι η προσχώρηση των χριστιανών σε αιρετικές ομάδες είναι αποτέλεσμα αλαζονείας και άγνοιας;
3. Συζήτησε στην τάξη τον τίτλο του μαθήματος.