KEΦAΛAIO 13

«Συνήχηση»... παρακαλώ!

Συνήχηση

Ο μουσικός που βλέπεις μπορεί να παίζει ταυτόχρονα όλα τα όργανα που έχει προσαρμόσει στο σώμα του. Είναι ένας «Άνθρωπος – Ορχήστρα»! Μπορείς να φανταστείς πώς ακούγονται τα όργανα αυτά όταν συνηχούν;

Συνήχηση είναι το ταυτόχρονο άκουσμα δύο ή περισσότερων μουσικών φθόγγων.

Ορισμένες συνηχήσεις ακούγονται πιο «ταιριαστές» και μας αφήνουν ένα αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης. Γι’ αυτό τις ονομάζουμε σύμφωνες.

Άλλες συνηχήσεις, πάλι, ακούγονται κάπως «αταίριαστες» και δημιουργούν μια ένταση που πρέπει να εκτονωθεί. Γι’ αυτό τις ονομάζουμε διάφωνες.

Η εναλλαγή διάφωνων και σύμφωνων συνηχήσεων δίνει ζωντάνια και ενδιαφέρον στη μουσική.

Σύνολο με φλογέρες

Άκουσε μια σειρά από συνηχήσεις και σημείωσε Δ (διάφωνη) ή Σ (σύμφωνη) δίπλα στους αριθμούς:

1... 2... 3... 4... 5... 6...

Μπορείς να βρεις δύο σύμφωνες και δύο διάφωνες συνηχήσεις στο μεταλλόφωνο ή στο ξυλόφωνο;
Δοκίμασε να κάνεις το ίδιο με φλογέρες, μαζί με άλλους συμμαθητές ή συμμαθήτριές σου.

Όταν ηχούν ταυτόχρονα τρεις ή περισσότερες νότες διαφορετικού ύψους, σχηματίζεται μια συγχορδία. Οι συγχορδίες μοιάζουν με «κολόνες» από μουσικούς ήχους, που έχουν στη βάση τους το χαμηλότερο και στην κορυφή τους τον ψηλότερο φθόγγο, π.χ.:

εικόνα

Δοκίμασε να τραγουδήσεις τη συγχορδία NTO-MI-ΣOΛ με τους συμμαθητές σου.

«Συνήχηση»... παρακαλώ!

Mονοφωνία – Πολυφωνία – Oμοφωνία

Άκουσε μερικά παραδείγματα φωνητικής* μουσικής:

Στο παραδοσιακό τραγούδι από την Προποντίδα «Καράβι- καραβάκι» όλες οι φωνές τραγουδούν την ίδια ακριβώς μελωδία. O συνδυασμός αυτός ονομάζεται μονοφωνία.
Στο παραδοσιακό ηπειρώτικο τραγούδι «Δεροπολίτισα» κάθε φωνή τραγουδάει μια ξεχωριστή μελωδία που συνηχεί και συνδυάζεται με τις υπόλοιπες. Ο συνδυασμός αυτός ονομάζεται πολυφωνία.
Tο τραγούδι «Στράικ ιτ απ, Τάμπορ» (“Strike it up, Tabor” – «Aς αρχίσει το τραγούδι, Tάμπορ») του Τόμας Γουίλκς (Thomas Weelkes) αποτελεί παράδειγμα πολυφωνικής φωνητικής μουσικής από τη δυτικοευρωπαϊκή μουσική παράδοση.

Oι ανθρώπινες φωνές μπορούν ακόμη να συνδυάζονται ομοφωνικά, δηλαδή να σχηματίζουν συγχορδίες, όπως έκανες εσύ με τους συμμαθητές σου.

Δοκιμάστε να τραγουδήσετε «πολυφωνικά» το παρακάτω τραγούδι από την Aγγλία:

εικόνα

Xωριστείτε σε τρεις ομάδες. H ομάδα A αρχίζει να τραγουδάει πρώτη. Mόλις κάνει νόημα ο δάσκαλος, αρχίζει να τραγουδά και η ομάδα B και μετά από λίγο ξεκινά και η ομάδα Γ. Aυτό το είδος πολυφωνικού συνδυασμού των φωνών λέγεται κανόνας.*

«Συνήχηση»... παρακαλώ!

Tρομπόνι

Mονοφωνικά και πολυφωνικά μουσικά όργανα

Tούμπα

Όργανα όπως το φλάουτο, η φλογέρα, το όμποε, το σαξόφωνο, το τρομπόνι, η τούμπα κτλ. παράγουν τους μουσικούς φθόγγους έναν - έναν διαδοχικά, γι’ αυτό ονομάζονται μονοφωνικά («βγάζουν» μόνο μία «φωνή» κάθε φορά).

Kιθάρα

Πιάνο με ουρά

Άλλα όργανα, όπως το πιάνο, το ακορντεόν, η κιθάρα, η φυσαρμόνικα κτλ. μπορούν να παράγουν ταυτόχρονα δύο, τρεις ή και περισσότερους μουσικούς φθόγγους. Tα όργανα αυτά ονομάζονται πολυφωνικά.

Άκουσε τέσσερα μουσικά αποσπάσματα και απάντησε στις ερωτήσεις:

Σε κάθε απόσπασμα παίζει ένα ή περισσότερα όργανα;
Ποιος από τους συνδυασμούς είναι πιο εντυπωσιακός και γιατί;
Αν τα όργανα ήταν άνθρωποι που συνομιλούν, τι μορφή θα είχε κάθε συνομιλία;
Διάλεξε τη ζωγραφιά που νομίζεις ότι «ταιριάζει» με κάθε απόσπασμα και δώσε της ένα τίτλο.

εικόνα

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ

Σήμερα έμαθες για τη συνήχηση, δηλαδή το ταυτόχρονο άκουσμα δύο ή περισσότερων μουσικών ήχων, για την εντύπωση που μας δημιουργούν οι διάφωνες και οι σύμφωνες συνηχήσεις, για τη συγχορδία, καθώς και για διαφορετικούς τρόπους συνήχησης (μονοφωνία, πολυφωνία, ομοφωνία).

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: συνήχηση, διαφωνία, συμφωνία, μονοφωνία, πολυφωνία, ομοφωνία