Κάλαντα

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Κεφαλονιάς

Tα κάλαντα είναι τραγούδια που τα λένε συνήθως τα παιδιά την παραμονή των μεγάλων εορτών της χριστιανοσύνης, πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι. Yπάρχουν κάλαντα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (του Αγίου Βασιλείου), των Φώτων και του Σαββάτου του Λαζάρου. Το περιεχόμενό τους, που έχει αρχικά σχέση με τις παραπάνω γιορτές, περιλαμβάνει ευχές και εγκώμια γι’ αυτούς στους οποίους ψάλλονται. Ακόμη, υπάρχουν διαφορές στα λόγια τους από περιοχή σε περιοχή.

Σ' αυτό το σπίτι που ’ρταμε πέτρα να μη ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει.
Αφέντη, αφέντη, ολάφεντε, αφέντη φημισμένε,
στην ξενιτιά και τη Φραγκιά, στον κόσμο ξακουσμένε,
αφέντη μ’ ρήγα να σε δω ή μπάιλο στην Πόλη
και βασιλιά στον τόπο σου να σε τιμήσουν όλοι.
Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας· ας πούμε της κυράς μας.
Κυρά χρυσή και λυγερή, κυρά χαριτωμένη,
με φρονιμάδες κι ευμορφιές εσύ ’σαι στολισμένη.
Κυρά μου, όταν βούλεσαι στην εκκλησιά να πάγεις
να προσκυνήσεις το Θεό, την προσευχή να κάνεις,
βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθι
και του κοράκου το φτερό βάνεις γαϊτανοφρύδι.
Εσέ, κυρά μου, σου ’πρεπε βασίλισσα να γίνεις,
να κάθεσαι στο θρόνο σου, τις ευμορφιές να κρίνεις.
Κυρά με τους πολλούς υιούς τους μοσκαναθρεμμένους
στην προκοπή και στα καλά καλοσυνηθισμένους,
που λούζεις τους, χτενίζεις τους και στο σχολειό τούς στέλνεις,
να μάθουν χάριν κι αρχοντιές, πολλά τους παραγγέρνεις.

Δραστηριότητες

1. Oι ευχές που λέγονται στα κάλαντα δηλώνουν τις επιθυμίες που είχαν οι κάτοικοι της Κεφαλονιάς τα παλαιότερα χρόνια. Να βρείτε ποιες είναι αυτές οι ευχές. Ποια επιθυμία κρύβει η καθεμιά;
2. Αν γράφατε δικά σας κάλαντα σήμερα, τι θα ευχόσαστε στις κόρες της κυράς;
3. Nα συγκεντρώσετε κάλαντα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Yπάρχουν λέξεις ή φράσεις που επαναλαμβάνονται σ’ αυτά;
4. Αφού ακούσετε κάλαντα από διάφορα μέρη, να συνθέσετε δικά σας πρωτοχρονιάτικα κάλαντα με ευχές που να ικανοποιούν επιθυμίες και όνειρα των ανθρώπων της εποχής μας.
5. Να μάθετε τα κάλαντα της Κεφαλονιάς και να τα ψάλετε στη χριστουγεννιάτικη γιορτή του σχολείου σας.

Kάλαντα (Mυτιλήνη)

Πρόταση για διάβασμα

Χρήστος Μπουλώτης, Επτά ιστοριούλες γιορτινές και παράξενες, επτά, εκδ. Πατάκη.