Αρχαια Ελληνικα Κειμενα απο Μεταφραση - Ανθολογιο Φιλοσοφικων Κειμενων
Γ Γυμνασιου

Στην "Εισαγωγή" αναλύεται η έννοια της φιλοσοφίας, δίνονται ορισμοί της και γίνεται λόγος για τη σημασία της στη ζωή του ανθρώπου, την ιστορική εξέλιξη της από την αρχαϊκή εποχή μέχρι την ύστερη αρχαιότητα, καθώς και τη διαίρεσή της σε κλάδους. Παράλληλα, αναφέρονται οι πηγές που στηρίζουν την παράδοση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

­­Στο κεφάλαιο αυτό:

• Θα μελετήσουμε κεί­μενα από έργα των προσωκρατικών φιλοσόφων τα οποία έχουν διασωθεί μόνο σε αποσπάσματα και από αναφορές και περιλήψεις μεταγενέστερων συγγραφέων.
• Θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο αυτοί ερμήνευσαν τον κόσμο, περνώντας για πρώτη φορά από τις μυθολογικές αφηγήσεις στη λογική ερμηνεία της φύσης και του κόσμου.
• Θα επισημάνουμε ορισμένα προβλήματα γνώσης, που αυτοί πρώτοι εξέτασαν, όπως τη διάκριση της αλήθειας από την πλάνη, τη σχετικότητα της γνώσης και τα όριά της, τα οποία απασχολούν μέχρι σήμερα τον ανθρώπινο στοχασμό.
• Θα προσεγγίσουμε ορισμένες απόψεις της ηθικής και της πολιτικής φιλοσοφίας, που διατυπώθηκαν για πρώτη φορά από τους Προσωκρατικούς, όπως είναι η ηθική συμπεριφορά των ανθρώπων, το πρόβλημα των αρετών και των ηθικών αξιών, η κοινωνική οργάνωση, το δημοκρατικό πολίτευμα και η ευθύνη των πολιτών για τη διασφάλιση της σωστής λειτουργίας του.
• Θα συζητήσουμε σχετικά με την επικαιρότητα της σκέψης τους.

­­Στο κεφάλαιο αυτό:

• Θα γνωρίσουμε τ­ους Σοφιστές και τη σοφιστική κίνηση και θα την εντάξουμε στο πλαίσιο της ιστορίας της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
• Θα μελετήσουμε τη χρήση των όρων σοφιστής και σοφιστική τέχνη, όπως τους χρησιμοποιεί ο σοφιστής Πρωταγόρας, υποστηρίζοντας το επάγγελμα που ασκούσε, δηλαδή τη σοφιστική τέχνη, που ήταν άσκηση στη ρητορική και στην πολιτική.
• Θα εκτιμήσουμε την επικοινωνιακή αξία του λόγου, προφορικού και γραπτού, και τη σημασία του φιλοσοφικού επιχειρήματος, όπως αναδεικνύεται από τον ρητορικό λόγο του σοφιστή Γοργία, ο οποίος δίδασκε τη ρητορική τέχνη και την ανέδειξε σε τέχνη της πειθούς και του επιχειρήματος.
• Θα εξετάσουμε το πρόβλημα της σχετικότητας της γνώσης και των αξιών μέσα από τα λόγια του Πρωταγόρα. Θα δούμε, επίσης, τις απόψεις των σοφιστών Πρωταγόρα, Πρόδικου και Κριτία για τους θεούς και την παραδοσιακή θεολογία και θα διαπιστώσουμε την αξία των κριτηρίων για τον περιορισμό του υποκειμενικού στοιχείου σε θέματα της γνώσης και της ηθικής.
• Θα γνωρίσουμε την αντίθεση νόμου και φύσης, του συμβατικού ή κατά συνθήκη και του φυσικού ή πραγματικού μέσα από το κείμενο του σοφιστή Αντιφώντα και θα τη συνδέσουμε με ανάλογες αντιλήψεις νεότερων και σύγχρονων φιλοσόφων για την πολιτική οργάνωση.

­Στο κεφάλαιο αυτό:

• Θα μελετήσουμε προβλήματα της ηθικής, πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας που συνδέονται άμεσα με τις αντιλήψεις­ του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
• Θα διακρίνουμε τη μέθοδο (μαιευτική, διαλεκτική) την οποία ακολουθούσαν ο Σωκράτης και ο Πλάτων και θα δούμε πώς αυτοί διαφοροποιούνται από τους Προσωκρατικούς και τους Σοφιστές στον τρόπο διδασκαλίας επιλέγοντας τον διάλογο.
• Θα αντιληφθούμε ότι με τον Σωκράτη η φιλοσοφία στρέφεται προς τον άνθρωπο και τα προβλήματα του και προσπαθεί να τον οδηγήσει στην αυτοσυνειδησία και την αυτάρκεια.
• Θα εξετάσουμε τις έννοιες του δικαίου, της δικαιοσύνης και του νόμου σε σχέση με τη σωκρατική και την πλατωνική διδασκαλία.
• Θα δούμε τις απόψεις του Πλάτωνα για την πολιτική και τον πολιτικό, για την παιδεία και τη θέση των γυναικών στην «ιδανική» πολιτεία που επινοεί στο ομώνυμο έργο του.
• Θα συζητήσουμε σχετικά με την επίδραση που έχουν ασκήσει οι δύο αυτοί φιλόσοφοι στον δυτικό στοχασμό και θα δούμε την επικαιρότητα της σκέψης τους και τη σύνδεσή της με προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου.

­Στο κεφάλαιο αυτό:

• Θα γνωρίσουμε τη ζωή, το συγ­γραφικό έργο και τη φιλοσοφική δραστηριότητα του Αριστοτέλη, του σημαντικότερου μαθητή του Πλάτωνα, ο οποίος υπήρξε ο πολυγραφότερος φιλόσοφος της αρχαιότητας και διακρίθηκε για το εύρος των επιστημονικών του αναζητήσεων και την εμβρίθεια των φιλοσοφικών του θεωριών.
• Θα μελετήσουμε προβλήματα της ηθικής, κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας που συνδέονται άμεσα με τις αντιλήψεις του Αριστοτέλη.
• Θα εξετάσουμε τις ηθικές αντιλήψεις αυτού σχετικά με τον τελικό σκοπό του ανθρώπινου βίου, την ευδαιμονία, θα αναλύσουμε τον ορισμό της αρετής ως ἕξεως προαιρετικῆς και ως μεσότητος μεταξύ δύο άκρων και θα συζητήσουμε τις απόψεις του Αριστοτέλη για τη φιλία και την αναγκαιότητά της για την ιδιωτική και δημόσια ζωή.
• Θα μελετήσουμε τις κοινωνικές και πολιτικές του αντιλήψεις για τη φύση και την προέλευση της πολιτικής κοινωνίας, για την οργάνωση και τη δομή της πολιτείας και την πολιτειακή συγκρότηση.
• Θα αναφερθούμε στην επίδραση που έχει ασκήσει η αριστοτελική φιλοσοφία σε όλες τις εποχές και θα επισημάνουμε την επικαιρότητά της.

­

Στο κεφάλαιο αυτό:

• Θα γνωρίσουμε την κ­υνική φιλοσοφία, η οποία διαμορφώθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και ανήκει στις σωκρατικές σχολές.
• Θα γνωρίσουμε επίσης τις φιλοσοφίες που διαμορφώθηκαν στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους (τέλος του 4ου αι. π.Χ. - 6 αι. μ.Χ.).
• Θα μελετήσουμε κείμενα των κυνικών, των επικούρειων, των στωικών και των σκεπτικών φιλοσόφων και θα δούμε το ενδιαφέρον τους για τον άνθρωπο και τα προβλήματά του.
• Θα γνωρίσουμε τις ηθικές τους αντιλήψεις που συνδέονται με τη σωκρατική αντίληψη για την αυτάρκεια, την αρετή και την ευδαιμονία.
• Θα συζητήσουμε τη σχέση των ηθικών τους αντιλήψεων με την ιστορική, πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής.
• Θα γνωρίσουμε τον Νεοπλατωνισμό, μια φιλοσοφία που χαρακτηρίζεται από εκλεκτικισμό και στηρίζεται κυρίως στον Πλάτωνα· με το ρεύμα αυτό τελειώνει η αρχαία ελληνική φιλοσοφία. H φιλοσοφία μεταβαίνει πλέον από τον λόγο στην πίστη, συνδέεται η πίστη με τη γνώση, η φιλοσοφία με τη θρησκεία. Με το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών της Αθήνας το 529 μ.Χ. μεταβαίνουμε από την ύστερη αρχαιότητα στον μεσαίωνα. H μεσαιωνική φιλοσοφία επιχειρεί ένωση φιλοσοφίας και θεολογίας.

 Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει:

α) Γενική Επισκόπηση των θεμάτων των προηγουμένων κεφαλαίων

β) Χρονολογικό Πίνακα

 γ) Χάρτη

δ) Γλωσσάριο Φιλοσοφικών Όρων

ε) Εργοβιογραφικά φιλσοσόφων και άλλων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων

στ) Ευρετήριο φιλοσοφικών όρων

ζ) Ευρετήριο κύριων ονομάτων