φωτογραφία φόντου

Αρχαια Ελληνικα Κειμενα απο Μεταφραση - Δραματικη Ποιηση, Ευριπιδη - Ελενη
Γ Γυμνασιου

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Περιγραφη

exof.pngΣύμφωνα με τον Ευριπίδη, η Ελένη δεν πήγε καθόλου στην Τροία. Εκεί πήγε μόνο το είδωλό της, ενώ η ίδια, με απόφαση της Ήρας, μεταφέρθηκε από τον Ερμή στην Αίγυπτο και τέθηκε υπό την προστασία του Πρωτέα, του εκεί βασιλιά. Μετά τον θάνατό του, όμως, η Ελένη, για να προστατευθεί από το Θεοκλύμενο, τον γιο του Πρωτέα, ο οποίος επιμένει να την παντρευτεί, καταφεύγει ως ικέτισσα στον τάφο του βασιλιά. Εκεί της παρουσιάζεται ο Μενέλαος, ο άνδρας της. Έχει χάσει στη θάλασσα τα καράβια του και προσπαθεί να διασώσει τους λίγους συντρόφους του που κρύβονται σε μια σπηλιά. Μετά την αναγνώριση, οι δύο σύζυγοι καταστρώνουν το σχέδιο απόδρασης και εξαπάτησης του Θεοκλύμενου. Ο Μενέλαος παρουσιάζεται ως φίλος τού- δήθεν- πνιγμένου στη θάλασσα συζύγου της Ελένης και επιβιβάζεται μαζί της σε πλοίο, προκειμένου και οι δύο να προσφέρουν νεκρικές τιμές στον «πνιγμένο» και να κάνουν τον ενάλιο ενταφιασμό του. Τελικά σώζονται  και επιστρέφουν στην Ελλάδα.  (Απόσπασμα από την «Υπόθεση», όπως έχει παραδοθεί στα χειρόγραφα, μτφρ. Ν Δεσύπρης)

Αναλυτικο Προγραμμα

Για το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος, μεταβείτε στην αντίστοιχη ενότητα ακολουθώντας τον σύνδεσμο 'Προγράμματα Σπουδών'.

Στοχοι

Με τη διδασκαλία της δραματικής ποίησης, γενικότερα, επιδιώκεται οι μαθητές:

  • να παρ­ακολουθήσουν την εξέλιξη της ελληνικής σκέψης και λογοτεχνίας και παράλληλα να συνειδητοποιήσουν τη διαχρονική αξία των κειμένων της,
  • να συνειδητοποιήσουν ότι «η τραγωδία είναι παιδί της δημοκρατίας»,
  • να έχουν τη δυνατότητα, με μια ‘θεατρική ανάγνωση’ του κειμένου, να κατανοήσουν τις διαφορές της δραματικής ποίησης από τα άλλα είδη του λόγου, τις ιδιαιτερότητες του θεατρικού έργου, καθώς και τις δυνατότητες διαφορετικών σκηνικών ερμηνειών και παραστάσεων του ίδιου έργου.

Ειδικότερα, με τη διδασκαλία της τραγωδίας επιδιώκεται οι μαθητές:

  • να κατανοήσουν, διερευνώντας τον μύθο, τις καταστάσεις, τον στοχασμό, το ήθος και τον λόγο, και να αξιολογήσουν την προσπάθεια των ηρώων να καταλάβουν ποια είναι η θέση τους μέσα στον κόσμο και πώς μπορούν να την αλλάξουν με τη δράση τους, καθώς και ποια είναι η σχέση τους με τους θεούς,
  • να συνειδητοποιήσουν πού οφείλεται το ενδιαφέρον που παρουσιάζει η τραγωδία, έξω από τα όρια τόπου, χρόνου, μόρφωσης.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Εισαγωγή

Σύντομη εισαγωγή για την Ελένη του Ευριπίδη (για τα σχετικά µε τη δραµατική ποίηση και τον τραγικό ποιητή οι µαθητές τα προσεγγίζουν µέσα από την Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραµµατείας).

Πρώτα, µέσα από µια άµεση αφήγηση μεταφερόμαστε νοερά στην αρχαία Αθήνα την εποχή που διδάχθηκε η Ελένη. Στη συνέχεια, µε ένα χρονικό άλµα, μεταφερόμαστε στο σήµερα και σε µια σύγχρονη παράσταση της Ελένης. Επιπλέον, µέσα από ένα «Πρόγραµµα σύγχρονης παράστασης», πληροφορούμαστε την υπόθεση του έργου. 
Παράλληλα, δίνονται µε συνοπτικό τρόπο οι αναγκαίες πληροφορίες (ιστορικό και πνευµατικό πλαίσιο του έργου, ο µύθος της Ελένης και της Ελένης του Ευριπίδη, η παράσταση της Ελένης).

Πρόλογος

­­H Eλένη και το­ είδωλ­­ό­ της­
«Καὶ δοκεῖ μ’ ἔχειν, κενὴν δόκησι­ν, οὐκ ἔχων»
(στ. 35-36, μτφρ. στ. 42-43)

ΠΛΟΚΗ

  • Η προϊστορία της δράσης
  • Το παρόν της Ελένης
  • Ο ερχομός του Τεύκρου
  • Τα νέα από την Ελλάδα και την Τροία

ΘΕΜΑΤΑ

  • Η «καινή» Ελένη του Ευριπίδη
  • Η τραγική θέση των ηρώων
  • Το «είναι» και το «φαίνεσθαι»
  • Οι νικητές: θύματα του πολέμου

 

Βασικοί Όροι: πρόλογος, είδωλο, Τεύκρος, Ελλάδα, Τροία

 

Πάροδος

Ο θρήνος για την αδυσώπ­ητη μοίρα
«Αἰών δυσαίων τις ἔλαχεν ἔλαχεν»
(στ. 213-214, μτφρ. στ. 246)

ΠΛΟΚΗ­

  • Η απόφαση της Ελένης
  • Η πρόταση του Χορού

ΘΕΜΑΤΑ

  • Το λυρικό στοιχείο
  • Άτομο και ομάδα: Ηρωίδα και Χορός
  • Η τραγικότητα
  • Η επιθυμία φυγής από την πραγματικότητα
Βασικοί όροι: πάροδος, θρήνος, μοίρα, Χορός

Α Επεισόδιο

Από κατακτητής της­ Τροί­ας έν­ας ρακένδυτος ναυαγός
«Καὶ νῦν τάλας ναυαγὸς ἀπολέσας φίλους ἐξέπεσον ἐς γῆν τήνδε»
(στ. 408-409, μτφρ. στ. 465-466)

ΠΛΟΚΗ

  • ­Η εμφάνιση του πολύτιμου Συντρόφου
  • Οι πληροφορίες της Γερόντισσας

ΘΕΜΑΤΑ

  • Ο Μενέλαος: τραγικός ήρωας ή κωμική φιγούρα
  • Η απομυθοποίηση των ηρώων
  • Είναι και Φαίνεσθαι
Βασικοί Όροι: Α επεισόδιο, κατακτητής, Τροία, ναυαγός, Μενέλαος, γερόντισσα

Επιπάροδος - Β Επεισόδιο

Από την αναγνώριση στο σχέδιο απόδρασης
«Οὐδείς ποτ’ ηὐτύχησεν ἔκδικος γεγὼς, ἐν τῷ δικαίῳ δ’ ἐλπίδες σωτηρίας»
(στ. 1030-1031, μτφρ. στ. 1138-1139)­

ΠΛΟΚΗ

  • Η αναγνώριση των δύο συζύγων
  • Η αναζήτηση της σωτηρίας
  • Το δίλημμα και η απόφαση της Θεονόης
  • Το σχέδιο απόδρασης

ΘΕΜΑΤΑ

  • Είναι– Φαίνεσθαι
  • Το απροσδόκητο
  • Θεοί – Τύχη – Άνθρωπος
  • Η δικαιοσύνη και η ευσέβεια
  • Ο δόλος ως μέσο σωτηρίας
­Βασικοί Όροι: επιπάροδος, Β επεισόδιο, απόδραση, σύζυγοι, σωτηρία, δίλημμα, Θεονόη

Α Στάσιμο

­Η ματαιότητα του πολέμου και η ανεξερεύνητη βούληση των θεών
«Ἄφρονες ὅσοι τάς ἀρετάς πολέμῳ λόγχαισί τ’ ἀλκαίου δορός κτᾶσθε»
(στ. 1151-1152, μτφρ. στ. 1270-1272)

ΠΛΟΚΗ
-

ΘΕΜΑΤΑ

  • H φύση και ο ρόλος των θεών­
  • O πόλεµος
Βασικοί Όροι:

Α στάσιμο, πόλεμος, βούληση, θεοί

Γ Επεισόδιο

Aπό την επινόηση του σχεδίου απόδρασης ­στην εφαρμογή του
«Ἀλλ’, ὡς ἔοικε, πάντα διαπεπραγμένα ηὕρηκα»
(στ. 1178, μτφρ. στ. 1299)­

ΠΛΟΚΗ

  • H εμφάνιση του Θεοκλύμενου
  • H εξύφανση του δόλου
  • H εξαπάτηση του Θεοκλύμενου

ΘEMATA

  • O δόλος
  • Είναι και φαίνεσθαι
  • Γνώση και άγνοια
  • H καινή Ελένη - η Ελένη της παράδοσης
  • Τραγωδία ή τραγικωμωδία
Βασικοί Όροι: Γ επεισόδιο, Θεοκλύμενος, δόλος, εξαπάτηση, απόδραση

Β Στάσιμο

Mέσα από την ανατροπή η­ αποκατάσταση της ισορροπίας
«Γέλασεν δὲ θεὰ δέξατό τ’ ἐς χέρας βαρύβρομον αὐλὸν»
(στ. 1349-1351, μτφρ. στ. 1479-1482)

ΠΛOKH
-­

ΘEMATA

  • O μύθος της Περσεφόνης
  • Λατρευτικές τελετές και σύμβολα
  • O ρόλος της τέχνης
Βασικοί Όροι: Β στάσιμο, ανατροπή, ισορροπία, Περσεφόνη, λατρευτικές τελετές

Δ Επεισόδιο

H ολοκλήρωση της μη­χανής σωτηρίας
«Ἥδ’ ἡμέρα σοι τὴν ἐμὴν δείξει χάριν»
(στ. 1420, μτφρ. στ. 1557)­

ΠΛΟΚΗ

  • Οι ειδήσεις από το παλάτι
  • Τα τελευταία εμπόδια
  • Η επίκληση στους θεούς

ΘΕΜΑΤΑ

  • Η αξιοποίηση του φαίνεσθαι
  • Έλληνες και «Βάρβαροι»:Εμείς και οι άλλοι
  • Το τραγικό, το κωμικό και το ρομαντικό
Βασικοί Όροι: Δ επεισόδιο, μηχανή σωτηρίας, παλάτι, εμπόδια, επίκληση, θεοί

Γ Στάσιμο

Oι ευχές του Xορού­
«Ὦ πταναὶ δολιχαύχενες [...] καρύξατ’ ἀγγελίαν»
(στ. 1486 [...] 1491, μτφρ. στ. 1629 [...] 1634)

ΠΛΟΚΗ    ­
-

ΘΕΜΑΤΑ

  • Το λυρικό τραγούδι
  • Επιθυμία φυγής
  • Ταξίδι με τη φαντασία
Βασικοί Όροι: Γ στάσιμο, ευχές, Χορός, φυγή

Έξοδος

Έτσι τελειώνει αυτή η ιστορία­
«Ἑλένη [...] βέβηκ’ ἔξω χθονὸς»
(στ. 1515, μτφρ. στ. 1657)­

ΠΛΟΚΗ

  • H αναγγελία της επιτυχίας του σχεδίου απόδρασης
  • Η οργή του Θεοκλύμενου
  • Η παρέμβαση των Διόσκουρων κι «από μηχανής θεών»

ΘΕΜΑΤΑ

  • Οι ήρωές μας
  • Φρόνηση και Δίκαιο
  • Στερεότυπες αντιλήψεις
  • Παράγοντες καθοριστικοί της ανθρώπινης ζωής
  • Η έξοδος
Βασικοί Όροι: έξοδος, επιτυχία, απόδραση, Θεοκλύμενος, οργή, παρέμβαση, Διόσκουροι, από μηχανής θεοί

Ανακεφαλαιωτικές Ερωτήσεις - Λεξικό Μυθολογικών Προσώπων - Πίνακας Όρων

Στο τέλος του βιβλίου, παρατίθενται οι ανακεφαλαιωτικές ερωτήσεις για το σύνολο του έργου.
Επιπλέον, εν είδει παραρτήµατος, υπάρχουν δύο λεξικά: 
α. Στο Λεξικό Προσώπων της Mυθολογίας οι µαθητές θα βρουν περισσότερες πληροφορίες για τα µυθικά πρόσωπα που αναφέρονται στην τραγωδία. 
β. Στο Λεξικό Όρων της Aρχαίας Eλληνικής Tραγωδίας δίνονται σύντοµοι ορισµοί για όρους που έχουν σχέση µε το αρχαίο θέατρο και αναφέρονται στο βιβλίο.