Ιστορια
Α Γυμνασιου

Προς το τέλος της Νεολιθικ­ής εποχής εμφανίζονται τα πρώτα εργαλεία που είναι κατασκευασμένα από χαλκό. Από το σημείο αυτό και μετά ο χαλκός χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για την κατασκευή κάθε είδους αντικειμένων και παραμερίζει την πέτρα. Γι' αυτό και η νέα εποχή που αρχίζει ονομάζεται Εποχή του Χαλκού. Αυτή την περίοδο, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής που ονομάστηκε «εύφορη ημισέληνος» αναπτύσσονται οι πρώτοι μεγάλοι πολιτισμοί, των Σουμερίων, των Βαβυλωνίων, των Αιγυπτίων, των Εβραίων, των Φοινίκων, των Χετταίων. Συγχρόνως, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας εμφανίζονται οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί (Κυκλαδικός, Μινωικός, Μυκηναϊκός). Καθένας από τους πολιτισμούς αυτούς έχει τη δική του φυσιογνωμία. Η θάλασσα του Αιγαίου έπαιζε σπουδαίο ρόλο για την επαφή των πολιτισμών αυτών μεταξΰ τους αλλά και με τους γειτονικούς πολιτισμούς της Ανατολής.

Η πτώση του μυκηναϊ­κού πολιτισμού­ επιφέρει μια αναστάτωση στην Ελλάδα­, που διαρκεί περίπου τρεις αιώνες (1100-800 π.Χ.). Η περίοδος αυτή, παρά τις οποίες αναταράξεις, είναι γονιμότατη. Σε αυτή την περίοδο η Ελλάδα διαμορφώνεται φυλετικά, οι Έλληνες μορφοποιούν όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία θα τους επιτρέψουν να αναπτύξουν το δικό τους πολιτισμικό λόγο. Σημαντικότερα γεγονότα: ο πρώτος ελληνικός αποικισμός, η διαμόρφωση των ομηρικών επών και η επινόηση του ελληνικού αλφαβήτου.

Κατά τους ­αιώνες 800-479 π.Χ. συντελείται μια ριζική καινοτομία. Συγκροτείται η πόλη-κράτος. Ο πολίτης αρχίζει να συ­μμετέχει στηδιαχείριση των πολιτικών πραγμάτων. Ο ελληνισμός ξεπερνάει τα όριά του και αποικίζει τα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου πόντου.Το εμπόριο, η βιοτεχνία και η ευρεία χρήση του νομίσματος δημι-ουργούν τις προϋποθέσεις για σημαντική οικονομική πρόοδο. Ητέχνη αναζητεί νέους ρυθμούς έκφρασης, ενώ η ποίηση εκφράζειτις καθημερινές αγωνίες του ανθρώπου. Ο ελληνισμός ενωμένος θααποκρούσει την περσική επεκτατική πολιτική.

Κύριες πηγές μας: Το Α' βιβλίο του Θουκυδίδη, η Αθηναίων Πολιτεία του Αριστοτέλη, οι Βίοι Αριστείδης, Θεμιστοκλής, Κίμων του Πλουτάρχου. Για πρώτη φορά, στους Περσικούς πολέμους, οι ελληνικές πόλεις παραμέρισαν τις συνεχείς διαιρέσεις τους για να υπερασπιστούν αυτό που αποτ­ελούσε για τους πολίτες τους το υπέρτατο αγαθό, την ελευθερία. Η νίκη τους εναντίον των Περσών δεν ερμηνεύεται διαφορετικά. Από όλες τις ελληνικές πόλεις, η Αθήνα προσέφερε στον κοινό αγώνα τα περισσότερα. Ήταν επόμενο να δρέψει και τους καρπούς της νίκης. Κερδίζει ένα μοναδικό κύρος. Αμέσως συγκεντρώνονται γύρω της πολλές πόλεις του Αιγαίου. Συνάπτεται η Συμμαχία της Δήλου. Η δημιουργία αυτής της συμμαχίας, η εισροή στην πόλη ενός πλήθους ξένων, των μετοίκων, η εμφάνιση μεγάλων ηγετικών φυσιογνωμιών, η μετεξέλιξη του πολιτεύματος σε δημοκρατικότερη κατεύθυνση μεταβάλλουν σταδιακά την Αθήνα σε ηγέτιδα δύναμη στην Ελλάδα.

Κύριες πηγές μας: ο Θουκυδίδης μέχρι το 4­11 π.­Χ. και στη συνέχεια ο Ξενοφών με τα «Ελληνικά» του, που μας προσφέρουν την πορεία των γεγονότων αυτής της ­περιόδου. Ακόμη, τα έργα του Ξενοφώντα Κύρου Ανάβασις και Αγησίλαος, καθώς και οι Βίοι του Πλουτάρχου Νικίας, Αλκιβιάδης, Λύσανδρος και Πελοπίδας είναι πολύτιμες πηγές.Η περίοδος αυτή, που αρχίζει με τον Πελοποννησιακό πόλεμο και τελειώνει με τη μάχη στη Μαντίνεια, βλέπει και τις τρεις μεγάλες ελληνικές πόλεις να πορεύονται, μέσα από ψευδαισθήσεις ηγεμονίας στην Ελλάδα, σε μία αναπότρεπτη παρακμή.

Οι Μακεδόνες βασιλείς, αντιμετωπίζοντ­ας συνεχείς κίνδυνους στον βορρά, συχνά έστρεφαν το ενδιαφέρον τους προς τον νότο, έπειτα μάλιστα από τις συνεχείς συγκρούσεις ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. Ο Φίλιππος Β' εγκαινίασε πολιτική παρέμβασης στα ελληνικά θέματα με κορυφαίο γεγονός τη μάχη­ στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.), με την οποία πέτυχε να πείσει τους Έλληνες να τον ακολουθήσουνσε εκστρατεία εναντίον των Περσών. Την εκστρατεία τελικά πραγματοποίησε ο γιος του Αλέξανδρος, ο οποίος με μια ταχεία επέλαση διέλυσε την αυτοκρατορία των Περσών φθάνοντας μέχρι την Ινδική. Το έργο του μεγάλου στρατηλάτη ανέκοψε ο πρόωρος θάνατος του (323 π.Χ.).

Την κλασική εποχή (479-332 π.Χ.), παράλληλα με την απόκρουση του εξωτερικού εχθρού, των Περσ­ών, και την ολοκλήρωση των δημοκρατικών θεσμών, ανθίζουν τα γράμματα. Ταυτόχρονα δημιουργούνται στον ελληνικό χώρο, με πρωτοποριακό κέντρο την Αθήνα, κορυφαία έργα στις εικαστικές τέχνες γλυπτική και ζωγραφική και στην αρχιτεκτονική.

­ Ο θάνατος του Αλέξανδρου (323 π­.X.) ά­φησε δυσαναπλήρωτο κενό. Οι στρατηγοί του προχώρησαν σε αγώνα αλληλοεξόντωσης με αποτέλεσμα την πολυδιάσπαση του απέραντου κράτους. Ο ελλαδικός χώρος χάνει τη ζωτικότητά του. Αντίθετα, ο ανατολικός αναζωογονείται οικονομικά και πολιτισμικά, ενώ η ελληνική καθιερώνεται ως επίσημο γλωσσικό όργανο. Παράλληλα στη Δύση η Ρώμη υψώνεται σε ισχυρή δύναμη, υποτάσσει την Καρχηδόνα και επιβάλλει τη θέλησή της στον ελλαδικό (146 π.Χ.) και στον ελληνιστικό χώρο (30 π.Χ.).

Η «Ρωμαϊκή ειρήνη» είναι το ιστορικό­ πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναπτυχθεί, κατά τους τρεις πρώτους αιώνες μ.Χ., ο Χριστιανισμός. Η γέννηση του Χριστού στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας αποτελεί τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το Ευαγγέλιο, η διδασκαλία του Χριστού, διαδίδεται ταχύτατα. Οι απόστολοι του Χριστιανισμού, με κορυφαίο τον Παύλο, χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα στην επικοινωνία τους με τα πλήθη, γράφουν ελληνικά. Μέσα στους τρεις πρώτους αιώνες η Εκκλησία, που την ίδρυσαν οι απόστολοι, παρά τους διωγμούς εδραιώνεται. Την ίδια περίοδο, ιδίως κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. η Ρώμη, αντιμέτωπη με δισεπίλυτα οικονομικά προβλήματα, αρχίζει να παρακμάζει. Προσπάθειες ανασυγκρότησης με τους λεγόμενους Ιλλυριούς αυτοκράτορες έχουν μερική επιτυχία. Το κέντρο βάρους της Αυτοκρατορίας μετατοπίζεται όλο και περισσότερο προς τον ανατολικό μεσογειακό χώρο, όπου το ελληνικό στοιχείο κυριαρχεί. Τέλος ο Κωνσταντίνος με το διάταγμα των Μεδιολάνων, που θεσπίζει την ανεξιθρησκία, και τη μεταφορά της πρωτεύουσας του κράτους στο Βυζάντιο μεταλλάσσει την πορεία της ιστορίας και θέτει τα θεμέλια για τη δημιουργία της Ελληνικής Μεσαιωνικής Αυτοκρατορίας