Ιστορια Κοινωνικων Επιστημων
Γ Γενικου Λυκειου - ΓενικηΣ ΠαιδειαΣ

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου θα εξετάσουμε τους όρους με τους οποίους διαμορφώνεται η νεότερη επιστημονική αντίληψη, καθώς και την ουσιαστική συνεισφορά της στην αυτόνομη ανάπτυξη των Κοινωνικών Επιστημών.
Θα αναφερθούμε στη σημασία της αρχαίας ελληνικής σκέψης αλλά και του μεσαιωνικού πνεύματος και της Αναγέννησης, που επέτρεψαν στους νεότερους στοχαστές, και ιδιαίτερα στον Γαλιλαίο, να ορίσει εκ νέου την ιδέα της επιστήμης και να επαναπροσδιορίσει το επιστημονικό πρότυπο. Η θεμελίωση αυτή της επιστήμης είναι απαραίτητη, γιατί αφ' ενός συνέβαλε καθοριστικά στο να χειραφετηθεί ο ανθρώπινος λόγος από τη θεολογία, και αφ' ετέρου προσέφερε τις απαραίτητες επιστημονικές έννοιες για να οργανωθεί συστηματικά πλέον, από τον 16ο αιώνα και μετά, η κοινωνική δομή.

Ο 17ος αιώνας που εντάσσεται στις απαρχές της αστικής σκέψης, θεωρείται η εποχή κατάτην οποία ένας αστερισμός πολύ μεγάλων διανοητών κάνει την εμφάνισή του. Αναδύονται όμως οι ιδέες όπως η Αθηνά από το κεφάλι του Δία; Στο κεφάλαιο αυτό, πρώτον, θα προσανατολιστούμε στις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις που προσδιόρισαν τη μετάβαση από τη φεουδαρχία  στην αστική εποχή και, δεύτερον, θα επιχειρήσουμε να συνδέσουμε τις εξελίξεις αυτές με το νέο τύπο γνώσης που εμφανίζεται. Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα στη συνείδηση των ανθρώπων ο κόσμος ήταν χωρισμένος στην ουράνια και στη γήινη σφαίρα, από την εποχή της Αναγέννησης και των μεγάλων ανακαλύψεων αρχίζει η πορεία ενοποίησής του. Ο κόσμος πλέον γίνεται ένας, η πραγματικότητα μία, εκείνη των γεγονότων, τα οποία μπορούν να μετρηθούν, να υπολογιστούν, να μελετηθούν. Είναι ο εμπειρικός κόσμος των φαινομένων της κοινωνίας, της οικονομίας, της πολιτικής. Σε αυτή την ενοποίηση του κόσμου και του ειδώλου του συνέβαλε η επικράτηση ενός μεθοδολογικού προτύπου, το οπίο προσέφεραν τα Μαθηματικά, με τα οποία εξετάζονται τόσο τα φυσικά όσο και τα κοινωνικά φαινόμενα.

Η ιστορία των Κοινωνικών Επιστημών εμφανίζεται μέσα από τις έννοιες και τις μεθόδους οι οποίες κατασκευάζονται, για να διερευνηθεί ένα πολύπλευρο αντικείμενο, η κοινωνική πράξη. Προβάλλει, επίσης, μέσα από το διάλογο, αλλά και τις εντάσεις ανάμεσα στους επιστήμονες, μέσα από τις αποτυχίες συνεννόησης αλλά και την προσπάθειά τους να κατανοήσουν κριτικά τις ελλείψεις των θεωριών τους και τα μεθοδολογικά προβλήματα εξέτασης του αντικειμένου τους.
Στην εποχή μας δεν υπάρχει μία, μοναδική και ενιαία Κοινωνική Επιστήμη ή Επιστήμη του Ανθρώπου. Το αντικείμενο όμως των σύγχρονων Κοινωνικών Επιστημών, καταρχήν, είναι ενιαίο, η μελέτη της κοινωνικής πράξης. Το αντικείμενο αυτό εμφανίζει πολλές διαστάσεις. Για να εξηγηθεί, χρειάζεται να εξεταστεί ως προς την οργάνωση της κοινωνίας, τους κοινωνικούς θεσμούς, τους οικονομικούς, τους πολιτικούς, τους δικαιικούς, την ψυχολογία των δρώντων, τη γλώσσα, τα συμβολικά συστήματα σκέψης, κτλ. Το αρχικά ενιαίο αντικείμενο τέμνεται στις διάφορες πλευρές του και η καθεμία αποτελεί ξεχωριστό αντικείμενο το οποίο εξετάζεται με διαφορετικές μεθόδους. Η κατάτμηση της γνώσης, η εξειδίκευση της έρευνας σε επιμέρους τομείς, την οποία προώθησαν οι πανεπιστημιακές σπουδές, συνδέεται και με τον καταμερισμό της εργασίας, ένα φαινόμενο το οποίο οδήγησε στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας, στη βελτίωση των ανθρώπινων  δεξιοτήτων, στην εξοικονόμηση χρόνου, στη μεγαλύτερη αποδοτικότητα, εν γένει.
Στην ενότητα αυτή, εξετάζονται συνοπτικά αντιπροσωπευτικές θεωρίες που θεμελίωσαν κεντρικές κατευθύνσεις της έρευνας σε βασικές επιμέρους Κοινωνικές Επιστήμες, όπως η Πολιτική, η Οικονομία, η Κοινωνιολογία, η Ψυχολογία, η Ανθρωπολογία. Η προοπτική αυτής της εξέτασης συνδέεται με το αίτημα για την αποκατάσταση της ενότητας του αντικειμένου των Κοινωνικών Επιστημών μέσω του διαλόγου ανάμεσα στις διάφορες τάσεις εξέτασής του. Οι θεμελιωτές κοινωνικοί επιστήμονες έθεσαν τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται αλλά και τροφοδοτούνται οι σημερινές Κοινωνικές Επιστήμες. Στις βάσεις αυτές επιστρέφει η σύγχρονη επιστημονική θεωρία, όταν διερωτάται για την πορεία και τις αρχές της και επανεξετάζει τις μεθόδους και τις θέσεις της.

Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφερθούμε στις σημαντικές μεθόδους των Κοινωνικών Επιστημών. Θα εξετάσουμε τις θεωρητικές και τις ιστορικές τους προϋποθέσεις, τα σημεία συνάντησης αλλά και διαφοροποίησής τους, ό,τι τις καθιστά αλληλέγγυες.
Σκοπός του κεφαλάιου είναι να βοηθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες να γνωρίσουν τις βασικές αρχές της μεθοδολογίας των Κοινωνικών Επιστημών και να εξοικειωθούν μ' αυτές, να κατανοήσουν την ιδιαίτερη φύση του αντικειμένου τους, την  ιδιαιτερότητα κάθε μεθοδολογικής προσέγγισης, τις δυνατότητες και τους όρους εφαρμογής τους.

Οι Κοινωνικές Επιστήμες μπορούν να προσεγγίσουν και να αναλύσουν, με βάση τις μεθοδολογικές τους αρχές, τη φύση και την εξέλιξη των σύγχρονων κοινωνικών φαινομένων.
Τέτοια σημαντικά προβλήματα αφορούν το ρόλο του κράτους-έθνους -μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης-, την ανεργία, τον κοινωνικό αποκλεισμό, το ρόλο της οικογένειας, την καταστροφή του περιβάλλοντος, τα προβλήματα που προκύπτουν από την ύπαρξη μειονοτήτων στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες.

Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη και η σύγχρονη επιστημονική οργάνωση των Κοινωνικών Επιστημών τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και σε ερευνητικό επίπεδο. Τονίζεται παράλληλα η συμβολή των Κοινωνικών Επιστημών σε καίρια προβλήματα που αφορούν τη θεσμική, την κοινωνική και την οικονομική οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι να κατανοήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι Κοινωνικές Επιστήμες στην οργάνωση και στην πρόοδο των σύγχρονων κοινωνιών.
Ιδιαίτερος στόχος, επίσης, είναι να κατανοήσουν ότι τόσο η ανάπτυξη και η εξειδίκευση των Κοινωνικών Επιστημών, όσο και οι αντίστοιχες επιστημονικές- επαγγελματικές δραστηριότητες είναι αποτέλεσμα της ευρύτερης κοινωνικοοικονομικής και επιστημονικής εξέλιξης.