φωτογραφία φόντου

Κοινωνικη και Πολιτικη Αγωγη
Γ Γυμνασιου

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Περιγραφη

­

Το βιβλίο αυτό έχει στόχο να βοηθήσει τον μαθητή να γνωρίσει τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Τα θέματα που μελετώνται σε αυτό το βιβλίο δεν είναι γνώσεις για αποστήθιση, είναι γνώσεις απαραίτητες για την πολιτική παιδεία των μαθητών, αποτελούν ευκαιρίες να αναπτύξεις διάλογου, συνεργασίας μεταξύ των συμμαθητών, δραστηριοποίησης για τα κοινωνικά προβλήματα. Με τον ίδιο τρόπο, αύριο ως πολίτες, οι μαθητές, θα μπορούν με διάλογο και κοινωνική αλληλεγγύη να λύνουν τα προβλήματά τους: τα τοπικά, τα εθνικά, τα ευρωπαϊκά, τα παγκόσμια προβλήματα.

Αναλυτικο Προγραμμα

Για το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος, μεταβείτε στην αντίστοιχη ενότητα ακολουθώντας τον σύνδεσμο 'Προγράμματα Σπουδών'.

Στοχοι

Το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής έχει ως κύριο στόχο την παροχή κοινωνικής και πολιτικής παιδείας, την καλλιέργεια δηλαδή των γνώσεων και δεξιοτήτων που ορίζουν το δυναμικό χαρακτήρα της ιδιότητας του σύγχρονου ατόμου-πολίτη της ελληνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς κοινότητας, όπως αυτές διαμορφώνονται στο ραγδαία μεταβαλλόμενο πλαίσιο της σύγχρονης εποχής. Το πλαίσιο λειτουργίας του πολίτη καθορίζεται τόσο από την εθνική νομοθεσία ( Σύνταγμα, νόμοι), όσο και από τα κείμενα της EE (Education and Active Citizenship in the European Union). Ο ρόλος της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του πολίτη, καθίσταται κεντρικός, τόσο στο επίπεδο μετάδοσης γνώσεων και πληροφοριών, όσο και στο επίπεδο της καλλιέργειας αξιών και στάσεων για την αποτελεσματική ένταξη στα ταχύτατα μεταβαλλόμενα κοινωνικά περιβάλλοντα. Στα νέα αυτά δεδομένα ο ρόλος της παιδείας του πολίτη είναι σημαντικός και απαιτεί α) ολιστική αντίληψη και προσέγγιση και β) περιβάλλοντα μάθησης που χαρακτηρίζονται από δημοκρατία και συμμετοχή.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγικές έννοιες

­­

Στο πρώτο αυτό κεφάλαιο θα γνωρίσεις τις έννοιες της κοινωνίας και του πολιτισμού που επηρεάζουν καθοριστικά τη συμπεριφορά όλων μας.

 

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

κοινωνικότητα, πολιτισμός, κοινωνία, οργάνωση - λειτουργία κοινωνίας, ατομικά χαρακτηριστικά, κοινωνικά - πολιτισμικά χαρακτηριστικά, σχέσεις αλληλεπίδρασης

Κεφάλαιο 2: Κοινωνικές ομάδες

­Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις το σημαντικό ρόλο των κοινωνικών ομάδων στη διαμόρφωση της ατομικής και κοινωνικής μας συμπεριφοράς.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :­

κοινωνικές αμάδες, σχολείο, κοινωνική ομάδα, κοινωνική οργάνωση, επικοινωνία, κοινοί σκοποί,  αίσθηση του «εμείς», πρωτογενείς ομάδες, δευτερογενείς ομάδες, ανοικτές ομάδες, κλειστές ομάδες, προκαταλήψεις, διακρίσεις, πολυπολιτισμικές κοινωνίες, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ρατσισμός

Κεφάλαιο 3: Κοινωνική οργάνωση και μεταβολή

­Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις ότι κάθε κοινωνία οργανώνεται με βάση συγκεκριμένους κοινωνικούς κανόνες, οι οποίοι προσδιορίζουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των ατόμων με βάση την κοινωνική τους θέση και τους κοινωνικούς τους ρ­όλους. Με αυτόν τον τρόπο η κοινωνία αποκτά συνοχή και διάρκεια στο χρόνο, με αποτέλεσμα οι συμπεριφορές των ατόμων να είναι προβλέψιμες. Όταν οι εποχές αλλάζουν, μεταβάλλονται και οι κοινωνίες, αλλάζει δηλαδή ολη η παραπάνω κοινωνική τους οργάνωση.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

κοινωνική θέση, κοινωνική διαστρωμάτωση, κοινωνικός ρόλος, κοινωνική κινητικότητα, κοινωνικοί κανόνες, κοινωνική μεταβολή, εξουσία, δύναμη, εκ γενετής χαρακτηριστικά, συμπεριφορά, σύγκρουση ρόλων, κοινωνικές αξίες, κοινωνικοί κανόνες, κοινωνική ομάδα, κοινωνική ανισότητα, αστική τάξη, κοινωνική τάξη, ισότητα ευκαιριών, διαγενεακη κινητικότητα, κοινωνικές μεταβολές, φυσικό περιβάλλον, τεχνολογία, παγκοσμιοποίηση, πόλεμος, επανάσταση, κοινωνικά κοινήματα, αγροτικές κοινωνίες, αλλοτρίωση

Κεφάλαιο 4: Κοινωνικοί θεσμοί

Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τη σημασία των κοινωνικών θεσμών για τη λειτουργία της κοινωνίας. θεσμοί όπως η οικογένεια, η εκπαίδευση, η οικονομία, η Πολιτεία, η θρησκεία, χαρακτηρίζουν κάθε κοινωνία και μεταβάλλονται μαζί της. Γι' αυτ­ό μελέτη μιας κοινωνίας σημαίνει βασικά μελέτη ­των κοινωνικών της θεσμών.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

οικογενειακοί θεσμοί, εκπαιδευτικοί θεσμοί, οικονομικοί θεσμοί, πολιτικοί θεσμοί, κοινωνικοί σκοποί, θρησκευτικοί θεσμοί, εκπαιδευτικοί θεσμοί, θεσμοθέτηση, θεσμοποίηση, μονογονεϊκή οικογένεια, υπογεννητικότητα, πυρηνική οικογένεια, πατριαρχική οικογένεια

Κεφάλαιο 5: Κοινωνικοποίηση και κοινωνικός έλεγχος

­Οι διαφορετικές κοινωνίες και εποχές, οι διαφορετικοί κανόνες και αξίες, συνεπάγονται διαφορετικούς τροπους διαπαιδαγώγησης της νέας γενιάς και άλλους τροπους κοινωνικού ελέγχου.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :­

κοινωνικοποίηση, πρότυπα συμπεριφοράς, διαδικασία μάθησης, χαρακτηριστικά της κοινωνικοποίησης, φορείς κοινωνικοποίησης, σχολείο, θρησκεία, κράτος, παρέες συνομηλίκων, Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ), εντολές, συστάσεις, κοινωνική κριτική, κοινωνικός έλεγχος, γραπτή νομοθεσία, ανεξάρτητη δικαιοσύνη

Κεφάλαιο 6: Κοινωνικά προβλήματα

­Τα κοινωνικά προβλήματα είναι χαρακτηριστικό όλων των κοινωνιών. Οι κοινωνικοί θεσμοί, η κοινωνική οργάνωση και μεταβολή είναι έννοιες απαραίτητες για να κατανοήσεις αυτό το κεφάλαιο.
Στο κεφάλαιο αυτό θα γνω­ρίσεις μερικά από τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες ολου του πλανήτη: τη φτώχεια και την ανεργία, τα τροχαία ατυχήματα και την ­αθλητική βία. Θα προβληματιστείς και θα συζητήσεις τα αίτια αλλά και τους τρόπους συλλογικής αντιμετώπισής τους.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά
κοινωνικά προβλήματα, κοινωνικό σύνολο, κοινωνικοί - ατομικοί παράγοντες, συλλογική δράση, κοινωνικά μέτρα, Πολιτεία, άτομο, κοινωνία, κοινωνική ανισότητα, κοινωνική μεταβολή, κοινωνικές αντιλήψεις, νοοτροπίες, κοινωνική πολιτική, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ΜΚΟ, απόλυτη φτώχεια, σχετική φτώχεια, παραοικονομία, καταναλωτισμός, αγωγή του καταναλωτή, Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), κυκλοφοριακή αγωγή, αθλητισμός, εμπορευματοποίηση αθλητισμού, πρωταθλητισμός­

Κεφάλαιο 7: Το άτομο και η Πολιτεία

Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τη σημασία της συμμετοχής σου ως πολίτη στη σύγχρονη ελληνική Πολιτεία. Η ανεξαρτησία και η δημοκρατία, που απολαμβάνεις σήμερα, είναι αποτέλεσμα πολιτικών αγώνων και η δική σου πολιτική συμμετοχή είναι εγγύηση για τη διατήρησή τους.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά

πολιτική κοινωνία, πολιτική οργάνωση, εξουσία, κανόνες, νόμοι, Πολιτεία, υποχρεώσεις και δικαιώματα ατόμων, ποινές, κυρώσεις, έθνος, ανθρώπινη ομάδα, πολιτισμός, ιστορία, επαναστάσεις, εθνικό κράτος, Ομογένεια, ευρωπαϊκή ταυτότητα, πολιτική

 

Κεφάλαιο 8: Τα πολιτεύματα και το Σύνταγμα

Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να γνωρίσεις τη σημασία της Δημοκρατίας και τη λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δ­ημοκρατίας σήμερα.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

πολίτευμα, κρατική εξουσία, μοναρχία, ολιγαρχία, δικτατορία, δημοκρατία, δημοψήφισμα, λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, αντιπροσωπευτική δημοκρατία, Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, Προεδρική Δημοκρατία, Σύνταγμα, λαϊκή κυριαρχία, κράτος δικαίου, κοινωνικό κράτος, αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, εκλογικό σώμα, πλειοψηφία, αρχή της νομιμότητας, κοινωνικές ανισότητες, κοινωνικά δικαιώματα

Κεφάλαιο 9: Εκλογές, κόμματα, ΜΜΕ

Η σύγχρονη Πολιτεία για ν­α λειτουργήσει σωστά έχει ανάγκη από την πολιτική συμμετοχή του ενεργού πολίτη. Οι εκλογές είναι η αναγκαία δράση του πολίτη, για να μπορεί η Πολιτεία να εκπροσωπεί τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις του. Πρέπει όμως ­η ­συμμετ­οχή του πολίτη να αρχίζει και να σταματά την ημέρα των εκλογών; Το κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά σου ως ενεργού πολίτη της σύγχρονης Πολιτείας.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

εκλογικό σώμα, Ελληνική ιθαγένεια, γενικές βουλευτικές εκλογές, δημοτικές εκλογές, νομαρχιακές εκλογές, Ευρωεκλογές, δημοψήφισμα, ψηφοφορία, επιστολική ψήφος, αρχή ισότητας, αρχή της καθολικότητας, εκλογικό σύστημα, αναλογικά συστήματα, εκλογικό μέτρο, μικτά συστήματα, πολιτικό κόμμα, διαφάνεια, πολυκομματισμός, πλουραλιστική κοινωνία, κοινωνικά κινήματα, ενεργός πολίτης, κοινωνία πολιτών, κοινωνία αλληλεγγύης, ανοιχτή κοινωνία, δημοκρατική κοινωνία, ενεργός πολίτης, τέταρτη εξουσία, παραπληροφόρηση

Κεφάλαιο 10: Οι λειτουργίες του κράτους

Στο κεφάλαιο αυτό θα διαπιστ­ώσεις πώς πραγματώνεται η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και θα συνειδητοποιήσεις την αναγκαιότητα και τη σπουδαιότητα της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης για τη λειτουργία της δημοκρατίας.­­­­

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά

Έλληνας πολίτης, βουλευτική περίοδος, ολομέλεια βουλής, τμήματα βουλής, θερινές διακοπές, Βουλή των εφήβων, Κυβέρνηση, προϋπολογισμό κράτους, διεθνείς συμβάσεις, Σύνταγμα, Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προεδρικά Διατάγματα, Υπουργικό Συμβούλιο, Πρωθυπουργός, Υπουργός, εξωκοινοβουλευτικοί, Υπουργοί «άνευ χαρτοφυλακίου», Υφυπουργοί, Προεδρικά Διατάγματα, δικαστήρια, ισοβιότητα

 

Κεφάλαιο 11: Η Διοίκηση

Στο κεφάλαιο αυτό θα καταλάβεις τη σημασία που έχει η αυτοδιοίκηση για τη δημοκρατία, απο τη στιγμή που η συμμετοχή του πολίτη στην εκλογή των τοπικών αρχόντων ενδυναμώνε­ι το αίσθημα της ευθύνης και του καθήκοντος του α­πέναντι στην κοινωνία. Οι Δήμοι είναι θεσμός που συναντάται σε όλη την ιστορία­ του τόπου απ­ό την Αρχαιότητα (Κλεισθένης), το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα. Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση, που φέρνει πιο κοντά το λαό με τα τοπικά θέματα κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα. Το Κεφάλαιο αυτό θα σε βοηθήσει να γνωρίσεις τον τρόπο που οργανώνεται η κρατική διοίκηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :

Κρατική Διοίκηση, αποκεντρωτικό σύστημα, κεντρικά κρατικά όργανα, περιφερειακά όργανα, Περιφέρειες, αυτοδιοίκηση, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δήμος, κοινότητα, δημοτικά διαμερίσματα, συνοικιακά συμβούλια, παραγωγικές - επιχειρηματικές δραστηριότητες, Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις

Κεφάλαιο 12: Δικαιώματα και υποχρεώσεις του πολίτη

­

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις σου είναι συνδεδεμένα με την κατοχύρωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γι' αυτό μπορείς να διαβάσεις πάλι το κεφάλαιο για την εξέλιξη των πολιτευμάτων, το κράτος δικαίου και το κοινωνικό κράτος.
Το διήγημα «Ο δρόμος για το Βούπερταλ» από τη συλλογή «Τα θολά τζάμια» του Δημ. Νολα θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ομάδες των μεταναστών σήμερα. Με αυτόν τον τρόπο θα κατανοήσεις πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε τα ατομικά δικαιώματα όλων, ανεξάρτητα από φύλο, αναπηρία, γλώσσα, θρησκεία εθνικότητα.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά :­
δικαιώματα, υποχρεώσεις, ατομικά δικαιώματα, πολιτικά δικαιώματα, κοινωνικά δικαιώματα, προστασία δικαιωμάτων, Σύνταγμα, ευρωπαϊκή Ένωση, ΟΗΕ, αλληλεγγύη, τήρηση νόμων, δημοκρατία, ισότητα, προσωπική ελευθερία, άσυλο κατοικίας, ατομική ιδιοκτησία, ανεξιθρησκία, λογοκρισία, εκλογές, δημοψήφισμα, κοινωνική πρόνοια, ασφάλιση, περίθαλψη, προστασία περιβάλλοντος

Κεφάλαιο 13: Ευρωπαϊκή Ένωση

­Η ενότητα ξεκινά με την Ευρωπαϊκή Ιδέα και το σχόλιο του Ουγκώ και στη συνέχεια παρουσιάζονται οι τρεις βασικοί σταθμοί στη δημιουργία της Ε.Ε : 1951-1957-1992. Η ιστορική αυτή π­αρουσίαση γίνεται με τους χάρτες στο τέλος της ενότητας. Στη συνέχεια ­και αφ­ού με το σχόλιο 3 γίνει από τους μαθητές η διάκριση της ΕΟΚ και της EE, παρουσιάζεται η μεγάλη διεύρυνση του 2004 και συζητείται το σχόλιο 4 για το στάδιο διαπραγματεύσεων και αποδοχής του κεκτημένου. Όλες αυτές οι έννοιες (διαπραγματεύσεις, συνθήκες, κεκτημένο κ.ά.) παρουσιάζονται με διευκρινήσεις στο διαδικτυακό χώρο της EE στο link γλωσσάρι.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά:

Ευρωπαϊκή Ιδέα, γεωγραφική ενότητα, ευρωπαϊκό πολιτισμό, διαφωτισμός, αρχαία ελληνικη σκέψη, ρωμαϊκό δίκαιο, χριστιανισμός, Συνθήκη των Παρισίων, Συνθήκη της Ρώμης, Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ), Συνθηκη του Μάαστριχτ, Συνθήκη του Άμστερνταμ, Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ένωση ευρωπαϊκών κρατών, κράτη-μέλη, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο Υπουργών, θεσμικό τρίγωνο, πανευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες, νομοθετική εξουσία, προϋπολογισμός, Κοινοβουλευτικές Επιτροπές, Ελεγκτικό Συνέδριο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Συμβουλευτικά όργανα, Επιτροπή Περιφερειών, Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, Ιδρυτικές Συνθήκες, Οικονομική και Νομισματική Πολιτικη(ΟΝΕ), κοινό νόμισμα, ευρωπαϊκή κοινωνική πολιτική, 3. Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), ταυτότητα του ευρωπαίου πολίτη, ιθαγένεια της EE, εθνική ιθαγένεια, Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της EE, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αειφόρος ανάπτυξη

Κεφάλαιο 14: Η Διεθνής Κοινότητα

­Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι ανθρώπιν­οι πολιτισμοί πήραν ο ένας από τον άλλον τη σκυτάλη στον αγώνα της ανθρωπότητας για εξέλιξη. Απο τους Βαβυλώνιους και τους Αιγυπτίους, στου­ς Αρχαίους Έλληνες και μετά στους Ρωμαίους, τους Άραβες,  στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο, η σκυτάλη πέρασε μέσα από τους αιώνες, για να διαμορφώσει την κληρονομιά ενός παγκόσμιου πολιτισμού, του οποίου όλοι είμαστε ισότιμα μέλη. Το Κεφάλαιο αυτό θα σε ενημερώσει για τα διεθνή προβλήματα και τη διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη που οφείλει να χαρακτηρίζει τις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη, ώστε η ζωή των δισεκατομμυρίων ανθρώπων του πλανήτη μας να είναι αντάξια του παγκόσμιου πολιτισμού μας.

Βασικοί Όροι - Λέξεις κλειδιά:

διεθνής κοινότητα, διεθνείς σχέσεις, Διεθνείς Οργανισμοί, παγκόσμια ειρήνη, ανθρώπινα δικαιώματα, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, διεθνή συνεργασία, Διεθνείς Κυβερνητικοί Οργανισμοί (ΔΚΟ), Διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Συμβουλίο Ασφαλείας, Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, προστασίας ανθρώπινων δικαιωμάτων (Διεθνής Αμνηστία), Οικουμενική Διακήρυξη, γενοκτονία, Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (ΔΑΔ), διεθνείς κυρώσεις, δημοκρατικό πολίτευμα, διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια, Ολυμπιακή Εκεχειρία