Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία

Περιγραφη

Το βιβλίο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ΄ Λυκείου έχει σκοπό να οδηγήσει τον μαθητή σε μια συστηματικότερη γνωριμία με τη λογοτεχνία. Τα κείμενα που ανθολογούνται στο βιβλίο αυτό είναι κλασικά κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τα οποία χωρίζονται σε θεματικές ενότητες και προσωπογραφίες λογοτεχνών. Τα συνοδευτικά κείμενα, στην τελευταία ενότητα του βιβλίου, έχουν ως σκοπό τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας και της ανάγνωσης των κειμένων στις άλλες ενότητες του βιβλίου. Ειδικότερα, η παρουσίαση των κειμένων στηρίζεται στα παρακάτω λογοτεχνικά είδη:

Α. Ποίηση

Β. Πεζογραφία

Γ. Συνοδευτικά κείμενα

Αναλυτικο Προγραμμα

Για το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος, μεταβείτε στην αντίστοιχη ενότητα ακολουθώντας τον σύνδεσμο 'Προγράμματα Σπουδών'.

Στοχοι

Με τη διδασκαλία των κειμένων στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας επιδιώκεται:

η καλλιέργεια της ικανότητας του μαθητή να εξασφαλίζει τις θεμελιώδεις πληροφορίες από το κείμενο,
η καλλιέργεια των αναγνωστικών και δημιουργικών δεξιοτήτων που διευκολύνουν την κατανόηση και απόλαυση σημαντικών λογοτεχνικών έργων,
η αναγνώριση της ποιότητας και η αποτίμηση του ρόλου των λογοτεχνικών κειμένων στη διαμόρφωση της πολιτιστικής μας ταυτότητας,
η ενίσχυση και η εκλέπτυνση της αφαιρετικής ικανότητας έτσι ώστε η βιωματική ανταπόκριση και η συμμετοχή στα λογοτεχνικά κείμενα να είναι ουσιαστική,
η ανάπτυξη ιδιαίτερων ψυχοκινητικών δεξιοτήτων και συμπεριφορών έτσι ώστε οι μαθητές να γίνουν ικανοί και δημιουργικοί αναγνώστες των λογοτεχνικών κειμένων.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ποίηση

Η ενότητα αυτή χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος μελετάται το αφηγηματικό ποίημα του Διονύσιου Σολωμού «Ο Κρητικός», έργο-σταθμός στην ποιητική του πορεία, στο οποίο ένας πρόσφυγας Κρητικός αναπολεί το συμβάν που καθόρισε τη ζωή του. Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται το κομβικής σημασίας ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος». Στο έργο αυτό ανιχνεύονται οι ιδεολογικοί κλυδωνισμοί στον χώρο της ευρύτερης αριστεράς και οι συνέπειές τους. Ο Ρίτσος μέσα από αυτόν τον ποιητικό μονόλογο αποπειράται να επαναπροσδιορίσει με τρόπο συμβολικό τη θέση του μέσα στον κόσμο. Στο τρίτο μέρος της ενότητας ανθολογούνται ποιήματα που έχουν ως θέμα την απόπειρα των ποιητών να μιλήσουν για την ποίηση και να έρθουν σε διάλογο με έργα ομότεχνών τους. Στο μέρος αυτό μπορεί κανείς να δει ποια είναι η προσωπική σχέση κάθε ποιητή με την τέχνη του, με τι σκοπό και με ποιον τρόπο την υπηρετεί. Μέσα από τα ποιήματα αυτά γίνεται ξεκάθαρη η πολιτική διάσταση της πράξης της ποίησης: το ποίημα αποτελεί μια πράξη ευθύνης και ο ποιητής συμβάλλει με τον τρόπο του στον κοινωνικό διάλογο για μια καλύτερη πραγματικότητα. Ξεχωριστή θέση σε αυτό το μέρος έχει η ποίηση της Κικής Δημουλά. Κύριο χαρακτηριστικό του έργου της είναι το αίσθημα της απώλειας και της ματαίωσης. Στο έργο της Δημουλά, η ποιήτρια έρχεται αντιμέτωπη με τα άψυχα αντικείμενα που την περιτριγυρίζουν, καθώς και με αφηρημένες έννοιες με τις οποίες συνομιλεί. Ο χρόνος, η φθορά, η απώλεια είναι τα εμπόδια, τα οποία η ποιήτρια καλείται να υπερπηδήσει, προκειμένου να επιτύχει κάποιου είδους κάθαρση και λύτρωση. Η γλωσσική της τόλμη και η ευρηματική της λεξιπλασία αποτελούν πολύτιμα εργαλεία σε αυτή της την προσπάθεια.

Εκπρόσωποι-λογοτέχνες:

Διονύσιος Σολωμός, Ο Κρητικός

Γιάννης Ρίτσος, Η σονάτα του σεληνόφωτος

Ποιήματα για την ποίηση

Κ. Π. Καβάφης, Καισαρίων, Ο Δαρείος, Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.

Νίκος Καρούζος, Διερώτηση για να μην κάθομαι άνεργος

Κώστας Καρυωτάκης, Μικρή Ασυμφωνία εις Α μείζον

Μαρία Πολυδούρη, Μόνο γιατί μ' αγάπησες

Γιάννης Σκαρίμπας, Χορός συρτός

Μίλτος Σαχτούρης, Ο ελεγκτής

Μανόλης Αναγνωστάκης, Επίλογος

Νίκος Εγγονόπουλος, Ποίηση 1948

Μανόλης Αναγνωστάκης, Στον Νίκο Ε... 1949

Οδυσσέας Ελύτης, Μικρή Πράσινη Θάλασσα

Γιώργης Παυλόπουλος, Τα Αντικλείδια

Η ποιήτρια Κική Δημουλά

Ο Πληθυντικός Αριθμός

Τα Πάθη της Βροχής

Σημείο Αναγνωρίσεως

Σκόνη

Κονιάκ Μηδέν Αστέρων

Γας Ομφαλός

Πεζογραφία

Η ενότητα αυτή χωρίζεται σε τέσσερις υποενότητες. Στις δύο πρώτες και στην τέταρτη, κοινός παρονομαστής είναι οι αφηγήσεις, οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν σε ένα βαθμό αυτοβιογραφικές. Το κείμενο του Στρατή Δούκα στην τρίτη ενότητα είναι εμπνευσμένο και αυτό από πραγματική ιστορία που άκουσε ο συγγραφέας. Στην πρώτη υποενότητα εξετάζεται το διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού «Το αμάρτημα της μητρός μου». Το διήγημα αναφέρεται σε ένα πραγματικό γεγονός της ζωής του συγγραφέα και για αυτόν τον λόγο χρησιμοποιείται στην αφήγηση το πρώτο πρόσωπο, πρωτοποριακή επιλογή για την πεζογραφία της εποχής. Το διήγημα του Βιζυηνού διακρίνεται για τη δομή και την άρτια τεχνική του, για την αφηγηματική του δεινότητα, την ψυχολογική εμβάθυνση, τη λεπτεπίλεπτη ανάπτυξη των χαρακτήρων και τη συμπονετική ματιά του αφηγητή. Εντυπωσιακός είναι και ο τρόπος με τον οποίο διαπλέκονται ο χρόνος της ιστορίας και ο χρόνος της αφήγησης. Στη δεύτερη υποενότητα, εξετάζεται το διήγημα «Όνειρο στο κύμα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το οποίο, σε ένα ποσοστό, είναι εμπνευσμένο από προσωπικά βιώματα του συγγραφέα. Το κείμενο του Παπαδιαμάντη είναι κείμενο εντυπωσιακής αφηγηματικής δεξιοτεχνίας, ιδεολογικών και φιλοσοφικών αναζητήσεων. Στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» του Στρατή Δούκα συναντάμε μιαν αφήγηση, η οποία εκτυλίσσεται μετά την καταστροφή της Σμύρνης: ένας έλληνας στρατιώτης συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στο εσωτερικό της Τουρκίας. Το κείμενο του Δούκα περιγράφει με τρόπο γλαφυρό τις περιπέτειες του στρατιώτη μέχρι την απόδρασή του. Ο φιλειρηνικός χαρακτήρας του έργου υπογραμμίζεται από την περιγραφή των κακουχιών και βασάνων τα οποία περνά ο ήρωας. Το έργο του Δούκα είναι βαθιά πολιτικό, καθώς καταδεικνύει την απάνθρωπη πλευρά του πολέμου: δεν υπάρχουν νικητές και χαμένοι, μας λέει ο Δούκας μέσα από το έργο του. Στην τελευταία υποενότητα, τα κείμενα του Γιώργου Ιωάννου, μέσα από την προσωπική του ματιά, μας ξεναγούν στην πόλη. Στα κείμενά του η εξωτερική περιπλάνηση είναι άρρηκτα δεμένη με την εσωτερική περιπλάνηση στους χώρους της ατομικής και συλλογικής μνήμης. Στα κείμενα του Ιωάννου ο αφηγητής μέσα από μια ανεπιτήδευτη γραφή συνθέτει θραυσματικές αφηγήσεις, οι οποίες ανακαλούν το παρελθόν με σκοπό τη διαπραγμάτευση του παρόντος.

Εκπρόσωποι-λογοτέχνες:

Γεώργιος Βιζυηνός, Το αμάρτημα της μητρός μου

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Όνειρο στο κύμα

Στρατής Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου

Σελίδες του Γιώργου Ιωάννου

Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς

Το Γάλα

Παναγία η Ρευματοκρατόρισσα

Ομίχλη

Στου Κεμάλ το Σπίτι

Το Λειρί του Πετεινού

Συνοδευτικά Κείμενα

Στην τελευταία ενότητα περιλαμβάνονται συνοδευτικά κείμενα τα οποία στοχεύουν στον εμπλουτισμό της διδακτικής και αναγνωστικής εμπειρίας των κειμένων του βιβλίου. Τα κείμενα αυτά δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας αλλά ένα τρόπο για να εμπλουτιστεί η εκπαιδευτική διαδικασία και να γίνει βαθύτερη η αναγνωστική απόλαυση.