ΑρχεΣ ΛογιστικηΣ
Γ Γενικου Λυκειου - ΕπιλογηΣ

Στο πρώτο κεφάλαιο αναπτύσσονται οι βασικές έννοιες της Λογιστικής, όπως, ανάγκες και αγαθά, οικονομικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις. Σκοπός του κεφαλαίου είναι να αποκτήσει ο μαθητής εικόνα για την περιουσία της επιχείρησης, να κατανοήσει  που ανήκουν τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η επιχείρηση και ποιες μπορεί να είναι οι απαιτήσεις της και ποιες οι υποχρεώσεις της προς τρίτους και προς το φορέα. Επίσης, δίνεται έμφαση στην έννοια του ενεργητικού και του  παθητικού μιας επιχείρησης. Το κεφάλαιο κλείνει με τον ορισμό της λογιστικής επιστήμης και το ρόλο του λογιστή.

Η περιουσιακή συγκρότηση της επιχείρησης εμφανίζεται σε μια χρονική στιγμή (στατικά) με την απογραφή. Για το λόγο αυτό η επιχείρηση πρέπει να διενεργεί απογραφή και αποτίμηση των περιουσιακών της στοιχείων, ώστε να γνωρίζει:

• Την κάθε αξία που κατέχει
• Τις απαιτήσεις της
• Τις υποχρεώσεις της και την καθαρή της περιουσία

Οι μετασχηματισμοί των περιουσιακών στοιχείων αποτελούν βασική ενότητα του μαθήματος της λογιστικής. Μεταξύ των σκοπών της λογιστικής είναι ο προσδιορισμός της περιουσίας της επιχείρησης και η παρακολούθηση των μεταβολών της. Οι διαδοχικοί ισολογισμοί χρησιμεύουν για τη διαπίστωση των μεταβολών των περιουσιακών στοιχείων που επέρχονται ύστερα από κάθε λογιστικό γεγονός. Κλειδί για τη λειτουργία των λογαριασμών είναι οι κανόνες λειτουργίας τους οι οποίοι και περιγράφονται στο κεφάλαιο αυτό. Από τον ισολογισμό, στον οποίο εμφανίζονται περιληπτικά τα περιουσιακά στοιχεία σε μια δεδομένη στιγμή, προκύπτει η αναγκαιότητα να ανοιχθούν λογαριασμοί για την παρακολούθηση των μεταβολών των περιουσιακών στοιχείων. Με βάση αυτά, στο κεφάλαιο αυτό ο μαθητής, σύμφωνα με τους κανόνες λειτουργίας των λογαριασμών, είναι σε θέση να ανοίγει τους λογαριασμούς του ενεργητικού με χρέωση και του παθητικού με πίστωση και να τους λειτουργεί στη συνέχεια.

Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται στη διπλογραφική μέθοδο και τις βασικές αρχές της. Εξηγείται η έννοια του ημερολογίου, του Γενικού Καθολικού, καθώς και ο τρόπος τήρησής τους και προτείνονται εφαρμογές τήρησης ημερολογίου και Γενικού Καθολικού. Τέλος αναφέρεται το ισοζύγιο λογαριασμών γενικού καθολικού και δίνονται σχετικά παραδείγματα. Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι με την ολοκλήρωσή του να μπορεί ο μαθητής  να απαντά στις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Τι είναι διπλογραφική ή διγραφική μέθοδος;
• Τι καλείται ημερολογιακό άρθρο;
• Ποια βασική ισότητα υπάρχει στο ημερολόγιο και γιατί;
• Τι λέγεται μεταφορά από το Ημερολόγιο στο Γενικό Καθολικό;
• Τι είναι Ισοζύγιο;
• Ποια σχέση συνδέει το Ισοζύγιο με το Ημερολόγιο;

Οι λογαριασμοί που χρησιμοποιούνται από τη Λογιστική για την παρακολούθηση των περιουσιακών στοιχείων ποικίλλουν από επιχείρηση σε επιχείρηση, ανάλογα με το είδος της επιχείρησης (εμπορική, βιομηχανική, παροχής υπηρεσιών κτλ.), το μέγεθος της, τη νομική της μορφή (ατομική, εταιρική) κτλ.
Όλοι αυτοί οι λογαριασμοί διακρίνονται στις εξής γενικές ομάδες

• Λογαριασμοί Ενεργητικού
• Λογαριασμοί Πραγματικού Παθητικού
• Λογαριασμοί Καθαρής Περιουσίας

• Τι παρακολουθούμε με τους λογαριασμούς Καθαρής Περιουσίας;
• Τι πρέπει να κάνουμε για να υπολογίσουμε το τελικό αποτέλεσμα μιας χρήσης;
• Τι ρόλο παίζουν οι λογαριασμοί των εξόδων και των ζημιών;
• Πότε ο ισολογισμός έναρξης καταχωρείται στο ημερολόγιο;

Το κεφάλαιο αυτό πραγματεύεται την ανάγκη διάσπασης των λογαριασμών και αναλύει τα διαφορετικά είδη τους: γενικοί ή περιληπτικοί, ειδικοί ή αναλυτικοί, πρωτοβάθμιοι, δευτεροβάθμιοι, κλπ. Στη συνέχεια εξηγείται ο λογιστικός χειρισμός των γενικών και των ειδικών λογαριασμών και το ισοζύγιο λογαριασμών αναλυτικού καθολικού. Το κεφάλαιο κλείνει με εκτενή παραδείγματα και εφαρμογές με στόχο να μπορεί ο μαθητής να κάνει:

• καταχώρηση του ισολογισμού στο ημερολόγιο,
• ενημέρωση των λογαριασμών του γενικού καθολικού και των αναλυτικών,
• σύνταξη του ανακεφαλαιωτικού ισοζυγίου των λογαριασμών γενικού καθολικού,
• σύνταξη καταστάσεων συμφωνίας (ισοζυγίων) των αναλυτικών καθολικών.

Οι λογαριασμοί διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με τη φύση τους ή το περιεχόμενο τους. Με άλλους λογαριασμούς παρακολουθούνται αξίες π.χ. κτίρια εμπορεύματα κτλ., με άλλους σχέσεις με πρόσωπα π.χ. πελάτες, προμηθευτές κτλ., με άλλους αποτελέσματα, με άλλους ξένα περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στην επιχείρηση κτλ.
Ως προς το περιεχόμενο τους οι λογαριασμοί διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες:

• Αξιών
• Προσώπων
• Εξόδων
• Εσόδων
• Εκμετάλλευσης ή Κυκλοφορίας και Αποτελεσμάτων Χρήσης.
• Αμιγείς και Μεικτoί
• Τεχνικής Λογιστικής Φύσης (Αντίθετοι ή Αρνητικοί, Διάμεσοι, Μεταβατικοί)
• Τάξης

• Ποια στοιχεία λαμβάνονται υπόψη στην καταχώρηση κάθε λογιστικού γεγονότος;
• Ποια βιβλία πρέπει να τηρούν όλες οι επιχειρήσεις;
• Με ποιους λογιστικούς τρόπους διορθώνονται οι λανθασμένες καταχωρήσεις;

Στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης συντάσσεται ισολογισμός, που για το λόγο αυτό καλείται Ισολογισμός τέλους χρήσης.
Ακόμη, στο τέλος κάθε χρήσης προσδιορίζονται τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης και τα αποτελέσματα χρήσης που προέκυψαν στη διάρκεια της χρήσης.
Για να προσδιορισθούν τα αποτελέσματα μιας διαχειριστικής χρήσης, θα πρέπει να συσχετισθούν όλα τα έσοδα και έξοδα που αφορούν τη χρήση αυτή και μόνο αυτά, δηλαδή όλα τα δουλευμένα έσοδα και έξοδα της χρήσης.
Κατά συνέπεια, προκειμένου να προσδιορισθούν με ακρίβεια τα αποτελέσματα μίας χρήσης, θα πρέπει να γίνει χρονική τακτοποίηση των εσόδων και των εξόδων, δηλαδή να διαχωρισθούν τα έσοδα και έξοδα που αφορούν άλλη ή άλλες χρήσεις και να προσδιορισθούν με ακρίβεια τα έσοδα και έξοδα, που, παρά το ότι αφορούν τη συγκεκριμένη χρήση, δεν έχουν καταχωρηθεί στα βιβλία. Έτσι το αποτέλεσμα μιας χρήσης δεν επηρεάζεται από τα έσοδα και τα έξοδα άλλων χρήσεων, δηλαδή κάθε χρήση έχει αυτοτέλεια ως προς τα έσοδα και τα έξοδα.

Η λογιστική τυποποίηση και σχεδίαση, η οποία αποβλέπει στην ενιαία ονοματολογία, κωδικοποίηση και λειτουργία των λογαριασμών μέσα στα πλαίσια πάντοτε των αρχών των παραδεκτών από τη λογιστική θεωρία, θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα με το νόμο 1041/80 και το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 1123/80. Το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Ε.Γ.Λ.Σ.) εφαρμόστηκε σταδιακά από το 1987.  Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται στους σκοπούς και  στη διάρθρωση  του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχεδίου.