φωτογραφία φόντου

Ανθολογιο ΑρχαϊκηΣ ΛυρικηΣ ΠοιησηΣ
Β Γενικου Λυκειου – ΘεωρητικηΣ ΚατευθυνσηΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Περιγραφη

Στο διδακτικό εγχειρίδιο Ανθολόγιο Αρχαϊκής Λυρικής Ποίησης ανθολογούνται και παρουσιάζονται, στο πρωτότυπο και σε μεταφράσεις, αντιπροσωπευτικά δείγματα της ιωνικής ελεγείας και της ιαμβογραφίας, της αιολικής μονωδίας και του δωρίζοντος χορικού άσματος: η ποίηση του Αρχίλοχου και του Mίμνερμου· της Σαπφώς και του Σόλωνα· του Aλκαίου και του Aλκμάνα· του Θέογνη και του Στησίχορου· του Σιμωνίδη του Kείου και του Πίνδαρου του Θηβαίου. Για καθέναν από τους δέκα αυτούς λυρικούς ποιητές παρέχονται τα απαραίτητα ποιητικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα, και τα αποσπάσματά τους, οσοδήποτε βραχέα, εντάσσονται σε ένα συνολικό ερμηνευτικό σχήμα, που αναδεικνύει το περιεχόμενο και το νόημά τους.

Ειδικότερα, το βιβλίο περιλαμβάνει:

(α) εισαγωγή, που αναφέρεται στις βασικές έννοιες, τα είδη και την εξέλιξη του αρχαϊκού λυρισμού,

(β) αποσπάσματα από το έργο των κυριότερων αρχαίων λυρικών ποιητών, συνοδευόμενα από βιογραφικά στοιχεία, λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων, και

(γ) στοιχεία αρχαιοελληνικών διαλέκτων και συσχετικοί χρονολογικοί πίνακες, που είναι διδακτικά πολύ χρήσιμοι για την ιστορική, τη γεωγραφική και την πολιτιστική οριοθέτηση του αρχαϊκού λυρισμού.  

Αναλυτικο Προγραμμα

Για το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος, μεταβείτε στην αντίστοιχη ενότητα ακολουθώντας τον σύνδεσμο 'Προγράμματα Σπουδών'.

Στοχοι

Το μάθημα φιλοδοξεί :

  • να φέρει τους μαθητές του Λυκείου σε επαφή με ένα γοητευτικό είδος της αρχαίας ποίησης που δεν το είχαν γνωρίσει στο Γυμνάσιο και να τους οδηγήσει σε συγκρίσεις με ανάλογες μορφές της σύγχρονης ποίησης,
  • να διαπιστώσουν οι μαθητές τις ιδιαιτερότητες της αρχαϊκής λυρικής ποίησης, τόσο τις εξωτερικές (διάλεκτοι, μέτρα, σύνθεση και έκφραση) όσο και τις εσωτερικές (ο κόσμος του παρόντος, στενά δεμένος με τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής, όπως τις βιώνει προσωπικά ο λυρικός ποιητής),
  • να επισημάνουν την ποικιλία των θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι λυρικοί ποιητές και αντικατοπτρίζουν την πολυμορφία της κοινωνικής ζωής, τη μοίρα του ανθρώπου, την ευτυχία ή τη δυστυχία του, τη σχέση του με το θείο, τη σχέση του με τους άλλους, τη στάση του απέναντι στη φιλία, στον έρωτα, την εργασία, τον πόλεμο, την ειρήνη κ.ά.,
  • να παρακολουθήσουν και να εκτιμήσουν την εξέλιξη της σκέψης και της έκφρασης στη λυρική ποίηση, σε σχέση με τα ομηρικά έπη που προηγήθηκαν, και τα είδη που ακολούθησαν (ιστορία, τραγωδία, ρητορική, φιλοσοφία),
  • να ασκηθούν σε ένα απλό αλλά αυστηρό είδος φιλολογικής παρατήρησης και ανάγνωσης,
  • να εστιάσουν κατά τη διδασκαλία το ενδιαφέρον τους σε προβλήματα παιδευτικής αξίας που θέτει η λυρική ποίηση: η φύση και ο άνθρωπος, η ζωή και θάνατος, η ευτυχία και η δυστυχία στην ανθρώπινη ζωή είναι θέματα διαχρονικά και πανανθρώπινα.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Εισαγωγή στην αρχαϊκή λυρική ποίηση (650-450 π.Χ.)

 

Η εισαγωγή χωρίζεται σε 3 μέρη.

Το πρώτο μέρος τιτλοφορείται «Εισαγωγή στην αρχαϊκή λυρική ποίηση (650-450 π.Χ.)» όπου παρακολουθείται η εξέλιξη της Λυρικής Ποίησης για δύο αιώνες και επιχειρείται να εξαρτηθεί η γένεση του αρχαίου λυρισμού (650-450 πΧ) με ρητό και ουσιαστικό τρόπο από το ηρωικό έπος του Ομήρου (συνθεμένο ± 750-700 πΧ), στην ανατροπή του οποίου, ιδεολογική και συνάμα μορφολογική, επιδίδεται συστηματικά ο γενάρχης της Λ.Π. Αρχίλοχος.

Στο δεύτερο μέρος της εισαγωγής, με τον τίτλο «Οι πολλαπλές μεταφράσεις», αναλύεται η στρατηγική παράθεσης δύο (κάποτε και τριών) μεταφράσεων για κάθε λυρικό ποίημα ή απόσπασμα.

Τέλος στο τρίτο μέρος της εισαγωγής «Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν τη λυρική ποίηση» παρουσιάζονται η λύρα και ο αυλός, αλλά και η κιθάρα, η φόρμιγξ, η ιαμβύκη, ο κλεψίαμβος και η βάρβιτος.

Αρχίλοχος

 

Ελεγειακός ποιητής και ιαμβογράφος 

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Αρχίλοxου, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

 

1. ἐν δορὶ (D2, 2W)
2. εἰμὶ δ΄ ἐγὼ θεράπων (D1, 1W)
3. οὐ φιλέω μέγαν (D60, 114W)
4. ἀσπίδι μὲν (D6, 5W)
5. χρημάτων ἄελπτον (D74, 122W)
6. θυμέ, θύμ' (D67a, 128W)
7. κήδεα μὲν στονόεντα (D7, 13W)
8. οὔ μοι τὰ Γύγεω (D22, 19W)
9. τοῖς θεοῖς (D58, 130W)
10. τοῖος ἀνθρώποισι θυμός (D68, 131-2W)


Μίμνερμος

 

Ελεγειακός ποιητής και μουσικός

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Μίμνερμου, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • ἡμεῖς δ', οἷά τε φύλλα (D2, 2W)
  • ἀλλ' ὀλιγοχρόνιον γίνεται (D5, 5. 4-8W)


Σαπφώ

Λυρική ποιήτρια, με κύριο εκφραστικό μέσο τη μονωδία.

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο της ποιήτριας, συνοδευόμενα, από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • οἶον τὸ γλυκύμαλον (116D, 224P)
  • ποικιλόθρον' ἀθανάτ' (1D, 191P)
  • οἰ μὲν ἰππήων στρότον (27aD, 195P)
  • ὀ μὲν γὰρ κάλος (49D, 207P)
  • κατθάνοισα δὲ κείσηι (58D, 211P)

 


Σόλων

Ελεγειακός ποιητής, ιαμβογράφος αλλά και σημαντικός πολιτικός και νομοθέτης

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Σόλωνα συνοδευόμενα, από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις. Συγκεκριμένα εξετάζεται το παρακάτω ποίημα:

  • ἡμετέρη δὲ πόλις … οὔποτ' ὀλεῖται (3D, 4W)


Αλκαίος

  

Λυρικός ποιητής μονωδιών 

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Αλκαίου, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

 

  • ἀσυννέτημμι … (30D, 148P)
  • ὠς λόγος κάκων (74D, 111P)


Αλκμάν

 

Χορικός ποιητής

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Αλκμάνα συνοδευόμενα, από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • ἔστι τις σιῶν τίσις (1D, 1P 36-49)
  • εὕδουσι δ' ὀρέων κορυφαί (58D, 34P)


Θέογνης

Ελεγειακός ποιητής

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Θέογνη συνοδευόμενα, από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • στ. 39-52 Kύρνε, κύει πόλις ἥδε
  • στ. 1135-1150 Ἐλπὶς ἐν ἀνθρώποισι


Στησίχορος

Έτσι ονομάστηκε ο χορικός ποιητής Τεισίας επειδή, τάχα, «πρώτος έστησε χορό».

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Στησίχορου, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • οὐκ ἔστ' ἔτυμος λόγος (11D, 62P)
  • ἄγε Mοῦσα λίγει' (16D, 104P)

Πίνδαρος

Ο κορυφαίος χορικός ποιητής

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Πίνδαρου, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

  • 14ος Ολυμπιόνικος (Ἀσωπίχω Ὀρχομενίῳ σταδιεῖ)
  • 7ος Πυθιόνικος (Mεγακλεῖ Ἀθηναίῳ τεθρίππῳ)

Σιμωνίδης

Λυρικός και ελεγειακός ποιητής

 

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία και αποσπάσματα από το έργο του Σιμωνίδη, συνοδευόμενα από λεξιλογικά σχόλια και μεταφραστικές αποδόσεις των κειμένων. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα παρακάτω ποιήματα-αποσπάσματα:

 

  • ἄνθρωπος ἐὼν (6D, 355P)
  • ἀνθρώπων ὀλίγον (9D, 354P)
  • ὅτε λάρνακι (13D, 371P)

 

Επίμετρο

Στο Επίμετρο του βιβλίου περιλαμβάνονται:

 Στοιχεία Διαλέκτων

  • Δίνονται πληροφορίες για την αιολική-λεσβιακή, την ιωνική και τη δωρική διάλεκτο (και τα σημεία διαφοροποίησής τους από την αττική διάλεκτο).

 Χρονολογικοί Πίνακες

  • Παρέχονται ένας συνοπτικός χρονολογικός πίνακας επικών και λυρικών ποιητών και ένας χρονολογικός πίνακας ιστορικών, πολιτιστικών και ποιητικών δεδομένων.

 Τέλος, στο Παράρτημα συγκεντρώνονται οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενα.