ΑρχεΣ ΟικονομιαΣ
Α Γενικου Λυκειου

Η οικονομική επιστήμη περιγράφει και αναλύει πολλά θέματα από την καθημερινή ζωή μας. Στο εισαγωγικό αυτό μέρος παρατίθεται υλικό από τον ημερήσιο Τύπο που περιέχει στατιστικά και πληροφοριακά στοιχεία με μορφή πινάκων και διαγραμμάτων, ώστε να έχουν οι μαθητές μια πρώτη εικόνα για μερικά από τα θέματα που αναλύονται στις επόμενες ενότητες.

Ο σκοπός του Δεύτερου κεφαλαίου είναι να προσεγγίσει ο μαθητής μία βασική έννοια της Οικονομικής, την έννοια του εμπορεύματος, και να κατανοήσει ότι οι οικονομικές σχέσεις, αν και εκφράζονται ως σχέσεις μεταξύ εμπορευμάτων, αποτελούν σχέσεις μεταξύ ανθρώπων. Είναι, δηλαδή, κοινωνικές σχέσεις. Στις σύγχρονες κοινωνίες τα εμπορεύματα αποτελούν το υλικό συγκρότησης τους, ακριβώς όπως τα κύτταρα αποτελούν το υλικό συγκρότησης των οργανισμών και τα μόρια το υλικό συγκρότησης της ύλης. Στο κεφάλαιο αυτό θα προσπαθήσουμε με απλό τρόπο να δείξουμε τη σημασία των εμπορευμάτων στην οργάνωση των κοινωνιών μας, τις ποικίλες σχέσεις και αλληλεξαρτήσεις που σχηματίζονται μεταξύ των εμπορευμάτων και να αποκαλύψουμε τις κοινωνικές σχέσεις, σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, που υποκρύπτονται στις σχέσεις μεταξύ εμπορευμάτων.

Ο κύριος στόχος του Τρίτου Κεφαλαίου είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις οικονομικές συνέπειες που προκύπτουν από το χαρακτηριστικό των εμπορευμάτων να ικανοποιούν ανθρώπινες ανάγκες. Από το σύνολο των ανθρώπινων αναγκών και επιθυμιών τα εμπορεύματα ικανοποιούν ένα τμήμα, τμήμα που συνεχώς διευρύνεται. Το οικονομικό σύστημα δεν αναγνωρίζει παρά ένα μέρος των αναγκών αυτών, εκείνες που εκδηλώνονται ως ζήτηση για συγκεκριμένα εμπορεύματα, συνοδεύονται δηλαδή από τους οικονομικούς πόρους που επιτρέπουν την απόκτηση των αναγκαίων εμπορευμάτων. Στο κεφάλαιο αυτό θα δούμε τις διάφορες κατηγορίες αναγκών και εμπορευμάτων που τις ικανοποιούν.

Το κεφάλαιο αυτό μας εξοικειώνει με τον κόσμο των επιχειρήσεων, τις μορφές, τον τρόπο λειτουργίας και τα κίνητρα που έχουν για την παραγωγή εμπορευμάτων. Η επιχείρηση αποτελεί τον αποκλειστικό θεσμό παραγωγής εμπορευμάτων στις σύγχρονες κοινωνίες και είναι χρήσιμη η αναλυτική παρουσίαση του ρόλου της και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει και δημιουργεί ταυτόχρονα η λειτουργία της.

Σ'αυτό το κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με την ανταλλαγή εμπορευμάτων μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών καθώς και μεταξύ των επιχειρήσεων. Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το μηχανισμό προσδιορισμού των τιμών. Επίσης θα μελετήσουμε τις διάφορες βασικές μορφές οργάνωσης της αγοράς. Χρήσιμο είναι να θυμηθούμε από προηγούμενα κεφάλαια την έννοια της ανταλλακτικής αξίας των εμπορευμάτων και τα διάφορα είδη ανταλλαγών.

Σ'άυτό το κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με τις λειτουργίες του χρήματος και με το ρόλο του στην κυκλοφορία των εμπορευμάτων, θα γνωρίζουμε τις διάφορες μορφές εμφάνισης του χρήματος, το δανεισμό και την αποταμίευση. Επίσης, θα επεξεργαστούμε το ρόλο των τραπεζών και τις λειτουργίες του τραπεζικού συστήματος. Τέλος, θα αναφερθούμε στο Χρηματιστήριο και στο Συνάλλαγμα. Χρήσιμο είναι να θυμηθούμε από το προηγούμενο κεφάλαιο το ρόλο του χρήματος στις συναλλαγές και τη δυνατότητα που έχουμε να μετρούμε την ανταλλακτική αξία των εμπορευμάτων.

Στο κεφάλαιο αυτό θα γνωρίσουμε την έννοια της διανομής του εισοδήματος και ορισμένα προβλήματα που συνδέονται με την άνιση διανομή του εισοδήματος στις σύγχρονες κοινωνίες. Πρώτα θα δούμε ότι στην οικονομική επιστήμη η έννοια τον εισοδήματος διαφέρει από την τρέχουσα σημασία τον στην καθημερινή ζωή. Στην καθημερινή ζωή η έννοια του εισοδήματος που χρησιμοποιούμε είναι το προσωπικό ή το ατομικό εισόδημα, θα γνωρίσουμε επίσης τη διάκριση μεταξύ λειτουργικής και προσωπικής διανομής του εισοδήματος, την έννοια των μεταβιβαστικών πληρωμών και θα συζητήσουμε το πρόβλημα της φτώχειας.

Ο σκοπος του Όγδοου Κεφαλαίου είναι να προσεγγίσει ο μαθητής τον κόσμο της μισθωτής εργασίας. Η μισθωτή εργασία, στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα της οικονομίας, αποτελεί την κυρίαρχη μορφή εργασίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Κυριαρχεί, τόσο εξαιτίας τον πλήθους των μισθωτών εργαζομένων, όσο και για το ρόλο της στην οργάνωση τον παραγωγικού σνστήματος, αλλά και στην πολιτική και κοινωνική ζωή.

Θα εξετάσουμε τις μορφές εργασίας στις σύγχρονες κοινωνίες, επαναλαμβάνοντας ορισμένα θέματα που ήδη συναντήσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, θα εξετάσουμε τις έννοιες της σύμβασης εργασίας και του διευθυντικού δικαιώματος και τους θεσμικούς περιορισμούς στους οποίους υπόκειται το διευθυντικό δικαίωμα, θα εμβαθύνουμε στην έννοια τον επαγγέλματος και των εργασιακών δεξιοτήτων που έχουμε συναντήσει στο Τέταρτο Κεφάλαιο. Θα εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο κάνουν οι επιχειρήσεις τις προσλήψεις του προσωπικού και τον τρόπο που ψάχνουμε να βρούμε εργασία. Τέλος, θα δούμε τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων και των εργοδοτών, τους στόχους και τα μέσα πον χρησιμοποιούν και τη σημασία των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Ο κόσμος της μισθωτής εργασίας, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον τον, έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των σημαντικότερων φιλοσοφικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών αναζητήσεων και συγκρούσεων τους δύο τελευταίους αιώνες. Ο κόσμος της μισθωτής εργασίας είναι ο κόσμος μας.

Ο σκοπός του Ένατου Κεφαλαίου είναι να παρουσιαστεί μια πρώτη προσέγγιση στα συνολικά οικονομικά μεγέθη των εθνικών λογαριασμών. Όλοι μας ακούμε συχνά εκφράσεις όπως «το Εθνικό Προϊόν αυξήθηκε με ρυθμό 1,5% το προηγούμενο έπος» ή ότι «αναμένεται αύξηση του εθνικού εισοδήματος στο επόμενο έτος μεγαλύτερη από τη φετινή». Τι σημαίνουν αυτές οι εκφράσεις; Γιατί δίνεται τόσο μεγάλη σημασία στο επίπεδο και στους ρυθμούς αύξησης αυτών των μεγεθών; Στα ερωτήματα αυτά, και σε πολλά παρόμοια, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια πρώτη απάντηση στο κεφάλαιο αυτό.

Το Δέκατο Κεφάλαιο αποσκοπεί να περιγράψει ένα μεγάλο τμήμα των Το παρεμβάσεων ο μαθητής και ο πολίτης συναντά στην καθημερινή του ζωή. Ο μαθητής αποκτά μια εικόνα για τα αίτια των παρεμβάσεων τον κράτους και τους στόχους που επιδιώκει το κράτος, όπως και τα μέσα που χρησιμοποιεί για να πετύχει τους στόχους τον. 

θα συζητήσουμε το ρόλο και τις κατηγορίες των δημοσίων δαπανών και τις πηγές των δημοσίων εσόδων, θα δούμε τις διάφορες κατηγορίες φόρων και θα μιλήσουμε για το δημόσιο δανεισμό ως πηγή χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών, θα δούμε τη θεσμική και οικονομική σημασία του δημόσιον προϋπολογισμού και το ρόλο των δημοσίων επιχειρήσεων.

Ο σκοπός του Ενδέκατου Κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει την έννοια της οικονομικής ανάπτυξης, τις συνέπειές της και τους παράγοντες που συμβάλλουν σ' αυτήν. Θα δούμε ότι η διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης αλλάζει συνεχώς το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, τα εμπορεύματα που χρησιμοποιούμε, τον τρόπο που εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Η αύξηση τον εργατικού δυναμικού και η βελτίωση των εργασιακών δεξιοτήτων που διαθέτει, η συσσώρευση του κεφαλαίου και η τεχνολογική καινοτομία είναι επίσης διαδικασίες σύμφυτες στη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλά πολλοί οικονομολόγοι έχουν επισημάνει ότι η διαδικασία οικονομικής ανάπτυξης ορισμένων χωρών ή περιοχών στηρίζεται στην εξαντλητική εκμετάλλευση των παραγωγικών δυνατοτήτων άλλων χωρών ή περιοχών. Οι πρώτες ευημερούν και αναπτύσσονται, ενώ οι δεύτερες εγκλωβίζονται στην οικονομική καθυστέρηση.

Ο σκοπός τον Δωδέκατου Κεφαλαίου είναι να εξετάσουμε την εμφάνιση ορισμένων σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που εμφανίζονται στις σύγχρονες κοινωνίες που παράγουν εμπορεύματα. Τα προβλήματα αυτοί, ανάλογα με την έντασή τους, αποτελούν δείγματα της αδυναμίας του οικονομικού συστήματος να επιλύσει με αυτόματο τρόπο ζητήματα κρίσιμα για την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος, αλλά και για την ευημερία εκείνων των κοινωνικών ομάδων που τα αντιμετωπίζουν.

Τα προβλήματα αυτά δεν εμφανίζονται πάντοτε, ούτε με την ίδια ένταση. Το πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της σταδιακής μείωσης των αποθεμάτων πολύτιμων φυσικών πόρων αποτελεί ένα μόνιμο χαρακτηριστικό των κοινωνιών μας. Το πρόβλημα, όμως, της ανεργίας, ή του πληθωρισμού, εμφανίζεται με μεγάλη ένταση για ορισμένες χρονικές περιόδους - που μπορεί να διαρκούν αρκετά χρόνια -, ενώ δεν αποτελεί σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα σε κάποιες άλλες περιόδους.

Τα προβλήματα αυτά αποτελούν μορφές της κρίσης του οικονομικού συστήματος. Από την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους εξαρτάται τόσο η ομαλή λειτουργία τον οικονομικού συστήματος, όσο και η ομαλή λειτουργία της πολιτικής και κοινωνικής ζωής μιας χώρας.

Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει μια περιγραφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τους σκοπούς της, την ιστορική εξέλιξη της, τα μέλη και τα όργανά της.

Θα αναφερθούμε στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και στις οικονομικές επιπτώσεις της Ένωσης. Θα δούμε τη σημασία του κοινοτικού Προϋπολογισμού και θα επισκοπήσουμε τις προοπτικές για την πλήρη ενοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου.