Νεοελληνικη Γλωσσα - εκφραση εκθεση
Β ΕΠΑ.Λ.

Η ενότητα αυτή ξεκινά με μία εισαγωγή στο γεγονός και το σχόλιο στην είδηση και στους τρόπους με τους οποίους αυτά προβάλλονται και διαπλέκονται σε μία είδηση. Στη συνέχεια διδάσκεται ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και παρουσιάζεται μία είδηση, ως προς την οπτική γωνία του δημοσιογράφου, τον τίτλο και τα συντακτικά στοιχεία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ενότητα δίνεται λεξιλόγιο σχετικό με τα μέσα ενημέρωσης και το χρόνο και ανάλογα θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση, συγκεκριμένα για τον Τύπο, τη δημοσιογραφία, την πληροφόρηση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης γενικότερα. Τέλος, διδάσκεται η ανάπτυξη παραγράφου με τη χρήση του παραδείγματος.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να αναπτύξουν, με την προσέγγιση της δημοσιογραφικής είδησης, την ικανότητα να αφηγούνται με συντομία, σαφήνεια και ακρίβεια.
• Να αποκτήσουν κριτική στάση απέναντι στα μέσα ενημέρωσης και να ασκηθούν στη διάκριση του γεγονότος από το σχόλιο σε μια είδηση.
• Να κατανοήσουν τη χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Στην ενότητα αυτή, αρχικά, γίνεται μία εισαγωγή στα βιογραφικά είδη και στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά και παραδείγματα βιογραφιών, μυθιστορηματικών βιογραφιών, βιογραφικών σημειωμάτων –με έμφαση στα γεγονότα και τα σχόλια, στη δομή και το περιεχόμενό τους-, αυτοβιογραφιών και μυθιστορημάτων με αυτοβιογραφικά στοιχεία, αυτοβιογραφικών σημειωμάτων, απομνημονευμάτων, ημερολογίου και συστατικής επιστολής. Συγκεκριμένα, το είδος του αυτοβιογραφικού σημειώματος συγκρίνεται με το βιογραφικό σημείωμα και προβάλλεται η σημασία του έμμεσου σχολίου στο αυτοβιογραφικό σημείωμα, τονίζεται ο πρακτικός σκοπός του και δίνονται οι συνηθισμένες θεματικές του ενότητες. Ως προς τη συσταστική επιστολή, μετά τη σύγκριση με το βιογραφικό σημείωμα, τονίζεται το ύφος της συστατικής επιστολής, τα μέρη της και το λεξιλόγιο που συνήθως χρησιμοποιείται σε αυτήν. Παράλληλα, στην ενότητα παρουσιάζονται θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετικά με την εργασία, την επιλογή επαγγέλματος, το χαρακτηρισμό ενός ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις και το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό. Τέλος, διδάσκεται η ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση και αντίθεση και ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή ενός κειμένου. Η ενότητα ολοκληρώνεται με ένα παράρτημα που περιλαμβάνει κείμενα διαφόρων βιογραφικών ειδών για επιπλέον μελέτη.

Διδακτικοί στόχοι:

 Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να αναγνωρίζουν τις διάφορες μορφές αφηγηματικού λόγου βιογραφικών ειδών, π.χ. ημερολόγιο, βιογραφικό σημείωμα, εί­δηση, σχόλιο, κριτική, ε­πιστολή κτλ., και να τις χρησιμοποιούν με το πιο κατάλληλο για την περίπτωση επίπεδο λόγου.
• Να ασκηθούν στον αφηγηματικό λόγο βιογραφικών ειδών.
• Να ασχοληθούν με ορισμένα βιογραφικά είδη που εξυπηρετούν τις θεωρητικές και πρακτικές ανάγκες της καθημερινής επικοινωνίας.
• Να κατανοήσουν ότι σε κάθε βιογραφικό είδος χρησιμοποιείται διαφορετικό ύφος και γλωσσική ποικιλία, ανάλογα με το είδος, το σκοπό του βιογράφου και το δέκτη στον οποίο απευθύνεται.
• Να διαπιστώσουν, προσεγγίζοντας ποικίλα βιογραφικά είδη διαφόρων εποχών, τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο έργο, τη ζωή, το χαρακτήρα ενός ατόμου και την εποχή στην οποία αυτό ζει.
• Να κατανοήσουν τη χρήση της σύγκρισης-αντίθεσης στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Η ενότητα αυτή ξεκινά με την παρουσίαση και την κριτική ενός βιβλίου, που περιλαμβάνει την σύνταξη της ταυτότητάς του, τον τρόπο βιβλιοπαρουσίασης και τη βιβλιοκριτική –λογοτεχνική ή άλλων κειμένων- με το σχετικό λεξιλόγιο και τη σημασία του ύφους του κριτικού. Στη δεύτερη υποενότητα ,που αφορά την παρουσίαση και την κριτική μίας θεατρικής παράστασης, δίνονται κείμενα θεατρικών κριτικών και σχετικό με τη θεματική αυτή λεξιλόγιο. Η ενότητα ολοκληρώνεται θεματικά με την παρουσίαση και την κριτική άλλων μορφών τέχνης, όπως οι κινηματογραφικές ταινίες, η μουσική και η δισκογραφία και η ζωγραφική. Τα θέματα που προτείνονται για συζήτηση και έκφραση-έκθεση στην ενότητα αυτή σχετίζονται με την τέχνη, την κριτική ενός έργου τέχνης, ενός ατόμου και την αυτοκριτική. Τταυτόχρονα δίνεται και αντίστοιχο λεξιλόγιο. Ως προς τη σύνταξη, στην ενότητα διδάσκεται το φαινόμενο της απλής και της διαδοχικής υπόταξης και οι αναφορικές δευτερύουσες προτάσεις. Επίσης, παρουσιάζεται ο τρόπος ανάπτυξης μίας παραγράφου με ορισμό μίας έννοιας ή με τη διαίρεσή της.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να επισημάνουν τις διαφορές ανάμεσα στην παρουσίαση ενός αντικειμένου και την κριτική του αποτίμηση.
• Να προσεγγίσουν τα διάφορα είδη παρουσίασης και κριτικής (π.χ. βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική, παρουσίαση - κριτική έργου τέχνης, κριτική ενός ατόμου κτλ.).
• Να αποκτήσουν την ικανότητα να παρουσιάζουν επαρκώς ένα «αντικείμενο» και να το αξιολογούν κριτικά με τεκμηριωμένα επιχειρήματα.
• Να καλλιεργήσουν παράλληλα με την κριτική σκέψη και την εκφραστική τους ικανότητα.
• Να κατανοήσουν τη χρήση του ορισμού και της διαίρεσης μίας έννοιας στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να κατανοήσουν τη διαφορά απλής και διαδοχικής υπόταξης.
• Να κατανοήσουν τις αναφορικές δευτερεύουσες προτάσεις.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Στην υποενότητα των σημειώσεων, αρχικά, διδάσκεται ο τρόπος με τον οποίο κρατά κανείς σημειώσεις από γραπτό λόγο, τόσο κατά παράγραφο όσο και όταν η επεξεργασία γίνεται σε ευρύτερες νοηματικές ενότητες, και η δημιουργία διαγράμματος. Στη συνέχεια, ως προς τις σημειώσεις από προφορικό λόγο, τονίζονται οι δυσκολίες του εγχειρήματος και προβάλλεται ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται καλύτερα. Στην υποενότητα της περίληψης και πάλι ο διαχωρισμός γίνεται ανάμεσα σε περίληψη γραπτού και προφορικού λόγου. Ως προς την περίληψη γραπτού λόγου, διδάσκεται τι πρέπει να προσέχει κανείς σε μία περίληψη, η διαφορά ανάμεσα σε μία εκτενή και μία συνοπτική περίληψη, η σημασία της χρήσης της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης στην περίληψη, ενώ παράλληλα δίνονται παραδείγματα περιλήψεων από ποικίλα κείμενα. Τέλος, εξετάζεται η περίληψη προφορικού κειμένου και συγκεκριμένα η δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης και η περίληψη (σε προφορικό και γραπτό λόγο) μιας συζήτησης. Τα θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση της ενότητας αφορούν τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη κοινωνία.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να ασκηθούν στην αφαιρετική διαδικασία με την οποία διατηρούν τα ουσιώδη και παραλείπουν τα επουσιώδη και δευτερεύοντα, ανάλογα με το σκοπό τους.
• Να κατακτήσουν ένα λόγο σαφή και νοηματικά πυκνό, οξύνοντας παράλληλα την κριτική τους ικανότητα.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.