Χημεια
Α ΕΠΑ.Λ.

­ Το Πρόγραμμα της Χημείας αρχίζει με ένα κεφάλαιο εισαγωγής σε βασικές έννοιες και αναπτύσσεται σε έξι ακόμα κεφάλαια με αντικείμενα: Περιοδικός Πίνακας και Δεσμοί, Χημικές Αντιδράσεις, Στοιχειομετρία, Θερμοχημεία, Γενικό μέρος Οργανικής Χημείας,Βιομόρια και άλλα μόρια.

• Στο πρώτο κεφάλαιο αρχικά επιχειρείται η ανάδειξη της σχέσης της Χημείας με την καθημερινότητα και τη ζωή, και στη συνέχεια εισάγονται συστηματικά βασικές έννοιες όπως τα γνωρίσματα και η σύσταση της ύλης, οι καταστάσεις της ύλης και οι μεταβολές τους, η ταξινόμηση των υλικών σωμάτων και ειδικότερα τα διαλύματα.
• Στο κεφάλαιο «Περιοδικός Πίνακας – Δεσμοί» προσεγγίζεται το άτομο και η ηλεκτρονιακή του δομή με βάση ένα απλό μοντέλο, και μέσω αυτού συζητείται ο περιοδικός πίνακας των στοιχείων. Επίσης εισάγεται η έννοια του χημικού δεσμού και των ειδών του καθώς και των παραγόντων οι οποίοι καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του στοιχείου. Το κεφάλαιο αυτό ολοκληρώνεται με τον αριθμό οξείδωσης, τη γραφή χημικών τύπων και την εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων.
• Στο κεφάλαιο «Χημικές Αντιδράσεις» παρουσιάζονται ζητήματα που σχετίζονται με το συμβολισμό των χημικών αντιδράσεων με τη χρήση χημικών εξισώσεων, εξετάζονται θέματα σχετικά με την ταχύτητα και την απόδοση μιας αντίδρασης και αναφέρονται ορισμένα είδη χημικών αντιδράσεων.
• Στη «Στοιχειομετρία», μετά από την εισαγωγή βασικών εννοιών όπως το ατομικό και το μοριακό βάρος, το molκαι ο γραμμομοριακός όγκος, γίνεται επεξεργασία βασικών στοιχειομετρικών δεδομένων με τη μελέτη της καταστατικής εξίσωσης των αερίων, της συγκέντρωσης διαλυμάτων και των ποσοτήτων των ουσιών που αντιδρούν ή παράγονται στις χημικές αντιδράσεις.
• Το κεφάλαιο «Ενεργειακές μεταβολές και χημικές αντιδράσεις (Θερμοχημεία)» πραγματεύεται τον ενδόθερμο και εξώθερμο χαρακτήρα των αντιδράσεων, ζητήματα ενθαλπίας, καθώς και τους νόμους της θερμιδομετρίας των Hess και Lavoisier-Laplace.
• Στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εισαγωγή στην Οργανική Χημεία με τη μελέτη του άνθρακα, της ταξινόμησης των οργανικών ενώσεων και των ομόλογων σειρών, καθώς και η ονοματολογία των οργανικών ενώσεων και τα ζητήματα ισομέρειας.
• Τέλος, στο κεφάλαιο «Βιομόρια και άλλα μόρια» προσεγγίζονται οι υδατάνθρακες, τα λίπη, τα έλαια και οι πρωτεΐνες, και δίνεται έμφαση στα σαπούνια και την απορρυπαντική δράση τους καθώς και το ρόλο των πρωτεϊνών.

Η διδασκαλία του μαθήματος αποβλέπει στην επίτευξη των παρακάτω γενικών σκοπών, σε σχέση με τους μαθητές:

• να χρησιμοποιούν τις σωστές μονάδες (SI) για κάθε μέγεθος
• να αναφέρουν τι δείχνει ο ατομικός και τι ο μαζικός αριθμός καθώς και ποια άτομα λέγονται ισότοπα
• να διακρίνουν τις καταστάσεις της ύλης (στερεή, υγρή, αέρια), τα χαρακτηριστικά κάθε μιας κατάστασης καθώς και τις μετατροπές καταστάσεων
• να ταξινομούν - διακρίνουν τα υλικά σώματα (ομογενή, ετερογενή, χημικές ουσίες, στοιχεία, ενώσεις, μίγματα, διαλύματα)
• να διακρίνουν διάφορα είδη έκφρασης της περιεκτικότητας διαλυμάτων (%w/w, %w/V, %V/V, ppm,ppb) και να αναφέρουν τον ορισμό της διαλυτότητας καθώς και τους παράγοντες που την επηρεάζουν
• να κατανέμουν τα ηλεκτρόνια ενός ατόμου σε στιβάδες και να αναφέρουν και να επεξηγούν το κριτήριο ταξινόμησης των στοιχείων στη σημερινή μορφή του περιοδικού πίνακα
• να αναφέρουν τι είναι ομάδα και τι περίοδος καθώς και τα κοινά χαρακτηριστικά των στοιχείων τους καθως και να αναφέρουν τη χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα
• να αναφέρουν και να ερμηνεύουν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ατόμου (ηλεκτρόνια εξωτερικής στιβάδας, ατομική ακτίνα) καθώς και να ερμηνεύουν τον τρόπο μεταβολής τους στον περιοδικό πίνακα
• να αναφέρουν - διακρίνουν τα κυριότερα είδη δεσμών (ιοντικός - ομοιοπολικός) και να γράφουν τους ηλεκτρονιακούς τύπους ορισμένων μορίων (χλωρίου, νερού, αμμωνίας, διοξειδίου του άνθρακα,…)
• να διακρίνουν - ταξινομούν τις αντιδράσεις και να συμπληρώνουν χημικές εξισώσεις ‚ να προβλέπουν αν γίνεται ή όχι μια αντίδραση (πχ. διπλής αντικατάστασης ή απλής αντικατάστασης)
• να αναφέρουν τον ορισμό του Α.Β. (σχετικής ατομικής μάζας) και του Μ.Β. (σχετικής μοριακής μάζας) καθως και να αναφέρουν και να χρησιμοποιούν την έννοια του mole και του γραμμομοριακού όγκου να αναφέρουν τα μεγέθη Ρ ,V , Τ, n , καθώς και τη σχέση που τα συνδέει (καταστατική εξίσωση αερίων).
• να υπολογίζουν τη συγκέντρωση ή τον όγκο ενός διαλύματος κατά την αραίωση ή την ανάμειξη του με άλλα διαλύματα
• να διακρίνουν τις αντιδράσεις σε εξώθερμες και ενδόθερμες σε σχέση με τις μεταβολές της ενθαλπίας καθως και να αναφέρουν τα διάφορα είδη μεταβολής της ενθαλπίας (καύσης, σχηματισμού εξουδετέρωσης).
• να αναφέρουν και να εφαρμόζουν το νόμο της θερμιδομετρίας καθως και τους νόμους των Hess και Lavoisier-Laplace καθώς και να εφαρμόζουν τους νόμους αυτούς σε υπολογισμούς
• Να είναι σε θέση οι μαθητές να ταξινομούν τις οργανικές ενώσεις με βάση τη χαρακτηριστική ομάδα (ομόλογες σειρές) και να γράφουν τους γενικούς μοριακούς τύπους των κυριότερων ομόλογων σειρών
• να αναφέρουν το βιοχημικό ρόλο- θρεπτική αξία των υδατανθράκων