Γλωσσα
ΣΤ Δημοτικου

­ Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα
• Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
• Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
• Πώς μιλάμε για το χτες, το σήμερα, το αύριο (χρόνοι ρημάτων, επιρρήματα, ουσιαστικά, σύνδεσμοι)
• Πώς φτιάχνουμε την περίληψη μιας ιστορίας
• Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
• Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος

Κείμενα:

1. Ο θαλασσοπόρος (ποίημα)
2. Τα ψάθινα καπέλα (λογοτεχνική περιγραφή)
3. Ταξιδεύοντας με ελέφαντα (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Δύο μέρες στο βουνό (ανακοίνωση)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς περιγράφουμε ένα κτίσμα
• Ποιος είναι ο ρόλος του επιθέτου σε ένα περιγραφικό κείμενο
• Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν τόπο
• Με τις αγγελίες
• Με τις ελλειπτικές προτάσεις
• Με τα αριθμητικά επίθετα / αριθμητικά ουσιαστικά
• Με τις συντομογραφίες και τα αρκτικόλεξα
• Με την κλίση των θηλυκών ουσιαστικών σε -η και -ος

Κείμενα:

1. Το σπίτι μου (ποίημα)
2. Το σπίτι του ποιητή Καβάφη (λογοτεχνική περιγραφή)
3. Μικρές αγγελίες (αγγελία)
4. Κύριε, μας ενοχλείτε (άρθρο–δημοσιογραφικός σχολιασμός)

Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, δίνονται για επεξεργασία ποίημα, θεατρικό έργο και λογοτεχνικό αφηγηματικό κείμενο με σχετικό θέμα. Επίσης, επισημαίνονται τα ανάλογα κείμενα που μπορούν να διδαχθούν από το Ανθολόγιο, ενώ δίνονται και σχετικές προτάσεις για βιβλία, μουσική και ταινίες.

Κείμενα:

1. Η τελευταία Π.Α. εκατονταετία (ποίημα)
2. Η μικρή Ελλάδα υψώνει τη φωνή της (θεατρικό)
3. Ήρθαν (λογοτεχνική αφήγηση)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς δίνουμε οδηγίες για μια συνταγή
• Πώς σχηματίζουμε την προστακτική των σύνθετων ρημάτων
• Πώς χρησιμοποιούμε τις αποτελεσματικές προτάσεις
• Με τον τρόπο που η διαφήμιση ενημερώνει και προσπαθεί να πείσει τον καταναλωτή για το προϊόν που διαφημίζεται
• Με το σχηματισμό και τη χρήση των παραθετικών επιθέτων και επιρρημάτων
• Με εκφράσεις και συμφράσεις
• Με τα αντώνυμα (αντίθετα) επιθέτων
• Με τις υποθετικές προτάσεις
• Με τα έναρθρα και τα άναρθρα ουσιαστικά
• Με τη χρήση των διαλυτικών
• Με τη σημασία και τη χρήση εκφράσεων

Κείμενα:

1. Η πολύ λαίμαργη φάλαινα (ποίημα)
2. Συνταγές μαγειρικής
3. Διαφημίσεις
4. Η χελώνα και ο Ρεβιθάκης (λαϊκό παραμύθι)
5. Ο μανδαρίνος και ο γάτος (κινέζικος μύθος)

Με αφορμή την επέτειο της 17ης Νοεμβρίου, δίνονται για επεξεργασία ποίημα, θεατρικό έργο και λογοτεχνικό αφηγηματικό κείμενο με σχετικό θέμα. Επίσης, επισημαίνονται τα ανάλογα κείμενα που μπορούν να διδαχθούν από το Ανθολόγιο, ενώ δίνονται και σχετικές προτάσεις για βιβλία, μουσική και ταινίες.

Κείμενα:

1. Οι τρεις μέρες (ποίημα)
2. Τα γενέθλια (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Αναμνήσεις από αυτόπτες μάρτυρες (μαρτυρίες)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον ότι η άποψη μας είναι σωστή
• Με τις αιτιολογικές προτάσεις
• Με τους τοπικούς προσδιορισμούς
• Πώς δίνουμε πληροφορίες για μια χώρα
• Ποιος είναι ο ρόλος του ενεστώτα σε ένα κείμενο που πληροφορεί / περιγράφει

Κείμενα:

1. Ποιήματα με ζωγραφιές (ποιήματα)
2. Αυτόχθονες λαοί - Σπίτι μας είναι η γη (πληροφοριακό κείμενο–επιχειρηματολογική επιστολή)
3. Αιολική γη (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Πορτογαλία (περιγραφή μέσα από πληροφοριακά κείμενα και εγκυκλοπαίδειες)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη
• Πώς μετατρέπουμε τις ονοματικές σε ρηματικές φράσεις (και αντίστροφα)
• Πώς κλίνονται τα επίθετα σε  -ης, -ης, -ες
• Πώς χρησιμοποιούνται οι παθητικές μετοχές με λειτουργία επιθέτου
• Πώς περιγράφουμε χώρους που μας κάνουν να νιώθουμε έντονα συναισθήματα
• Πώς μιλάμε κυριολεκτικά ή μεταφορικά για κάτι
• Πώς ξεχωρίζουμε μια απλή από μια επαυξημένη πρόταση
• Πώς περιγράφουμε μια σειρά από πράξεις, π.χ. έθιμα ή κοινωνικά γεγονότα και εκδηλώσεις
• Πώς χρησιμοποιούμε τον ενεστώτα και τον αόριστο
• Πώς κάνουμε μια περίληψη

Κείμενα:

1. Το σκιάχτρο (ποίημα)
2. Ολική καταστροφή στις καλλιέργειες (ειδησεογραφική περιγραφή, άρθρο–είδηση)
3. Τριάντα εννιά καφενεία και ένα κουρείο (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Καλοκαίρι με δρεπάνι, τσουγκράνα και αμίλητο νερό (απόσπασμα από ημερολόγιο)

Με αφορμή τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, δίνονται για επεξεργασία ποίημα και λογοτεχνικά και πληροφοριακά κείμενα με σχετικό θέμα. Επίσης, επισημαίνονται τα ανάλογα κείμενα που μπορούν να διδαχθούν από το Ανθολόγιο και παρατίθενται προτάσεις για βιβλία, μουσική και ταινίες.

Κείμενα:

1. Κάλαντα (ποιήματα)
2. Τα Χριστούγεννα του υπολογιστή (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Το φλουρί του φτωχού (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Η ιστορία της βασιλόπιτας (πληροφοριακό κείμενο)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς δίνουμε οδηγίες
• Πότε χρησιμοποιούμε στις οδηγίες μας προστακτική και πότε υποτακτική
• Πώς γράφονται οι καταλήξεις της προστακτικής
• Πώς δίνουμε πληροφορίες και οδηγίες για να χρησιμοποιήσουμε το διαδίκτυο
• Πότε χρησιμοποιούμε τις εξαρτημένες προτάσεις που εισάγονται με το «να»
• Πώς φτιάχνουμε μια αφήγηση
• Ποια πρόσωπα και ποιους χρόνους χρησιμοποιούμε στην αφήγηση

Κείμενα:

1. Λιλιπούπολη (τραγούδι)
2. Οδηγίες χρήσης (κείμενο οδηγιών χρήσης οικιακής συσκευής)
3. Πάμε μια βόλτα στον Γουέμπι; (κείμενο οδηγιών χρήσης του διαδικτύου)
4. Το μηχάνημα (λογοτεχνική αφήγηση)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς διηγούμαστε κάτι που μας συνέβη
• Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο, το ρήμα και τα συμπληρώματά του
• Με την περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες περιστάσεις (κανόνες)
• Με τη χρήση των αντωνυμιών
• Με τα συνώνυμα και τα αντώνυμα (αντίθετα) λέξεων
• Πώς κάνουμε μια έρευνα
• Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά
• Ποιος είναι ο ρόλος των χρονικών και τοπικών προσδιορισμών
• Πότε δύο λέξεις γράφονται σε μία

Κείμενα:

1. Η ιστορία του Ζάχου που χαζεύει (ποίημα)
2. Με λένε Σόνια (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Δρόμο παίρνω ... δρόμο αφήνω! (λογοτεχνική αφήγηση, οδηγίες–κανόνες)
4. Οικιακές ... παγίδες για παιδιά (ειδησεογραφική περιγραφή–άρθρο)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς περιγράφουμε ένα πρόσωπο
• Πώς λειτουργεί η γενική πτώση
• Πώς συνδέονται οι προτάσεις μεταξύ τους (παρατακτική και υποτακτική σύνδεση, ασύνδετο σχήμα)
• Ποια είναι τα είδη των εξαρτημένων προτάσεων
• Πώς συνδέονται δύο προτάσεις που έχουν αντίθετο νόημα

Κείμενα:

1. Συνάντηση Τηλέμαχου - Οδυσσέα (απόσπασμα από τη ραψωδία π της Οδύσσειας του Ομήρου)
2. Ώρες με τη μητέρα μου (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Πρέπει να φανώ γενναίος (λογοτεχνική αφήγηση)
4. Μια οικογένεια ανάμεσα στις άλλες (άρθρο)

Με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου, δίνονται για επεξεργασία κλέφτικο τραγούδι, θεατρικό έργο και κείμενα από ιστορικές πηγές με σχετικό θέμα. Επίσης, επισημαίνονται τα ανάλογα κείμενα που μπορούν να διδαχθούν από το Ανθολόγιο και παρατίθενται προτάσεις για σχετικά βιβλία, μουσική και ταινίες.

Κείμενα:

1. Κάτω στου Βάλτου τα χωριά (κλέφτικο τραγούδι)
2. Η πολιορκία και η έξοδος του Μεσολογγίου (θεατρικό)
3. Ο λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα (κείμενο από ιστορική πηγή)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς παίρνουμε πληροφορίες κάνοντας ερωτήσεις
• Πώς μετατρέπουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο
• Πώς ενώνονται οι προτάσεις μεταξύ τους
• Με την περιγραφή μιας προσωπικής εμπειρίας
• Με σχηματισμούς επιθέτων όπως στα αρχαία ελληνικά: σε -ων, -ουσα, -ον και -ύς, -εία, -ύ
• Πώς φτιάχνουμε μια εικονογραφημένη ιστορία
• Πώς μετατρέπουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο

Κείμενα:

1. Χτίστες(ποίημα)
2. Συνέντευξη με τον κ. Μανόλη, Συνέντευξη με τον Αντώνη (αυθεντικές συνεντεύξεις)
3. Επιστήμη με άρωμα γυναίκας (άρθρο–προσωπική μαρτυρία)
4. Η ιπτάμενη σκάφη (Φρουτοπία, εικονογραφημένη ιστορία)

Με αφορμή τη γιορτή του Πάσχα, δίνονται ύμνοι και εγκώμια της Μεγάλης Εβδομάδας, λογοτεχνικό κείμενο και δημοτικό τραγούδι. Επίσης, επισημαίνονται τα ανάλογα κείμενα που μπορούν να διδαχθούν από το Ανθολόγιο και παρατίθενται προτάσεις για σχετικά βιβλία, μουσική και ταινίες.

Κείμενα:

1. Ύμνοι και εγκώμια της Μεγάλης Εβδομάδας
2. Παιδικό Πάσχα (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Το μοιρολόγι της Παναγίας (δημοτικό τραγούδι)
4. Διπλή γιορτή (λογοτεχνική αφήγηση)

Με τι θα ασχοληθούμε:

• Πώς παρουσιάζουμε και σχολιάζουμε ένα καλλιτεχνικό θέαμα (ταινία) αναλυτικά και περιληπτικά
• Πώς φτιάχνουμε ενημερωτικά κείμενα για μια εκδήλωση (ανακοίνωση, αφίσα, προσκλήσεις, πρόγραμμα)
• Πότε και πώς χρησιμοποιούμε την παρομοίωση και τη μεταφορά
• Ποιος είναι ο ρόλος των χρονικών προσδιορισμών

Κείμενα:

1. Γράμμα στον Τσάρλι Τσάπλιν (ποίημα)
2. Μια σχολική παράσταση στο δάσος (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Διάφορα ενημερωτικά κείμενα (ανακοίνωση, αφίσα, πρόσκληση, πρόγραμμα)
4. Παρουσιάσεις και κριτικές θεαμάτων

Με τι θα ασχοληθούμε

• Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
• Πώς ξεχωρίζουμε την ενεργητική και την παθητική σύνταξη
• Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά
• Πώς κάνουμε έναν απολογισμό (για όσα είδαμε, ακούσαμε, μάθαμε και αισθανθήκαμε) μετά από επίσκεψη σε κάποιο χώρο
• Πώς πείθουμε κάποιον, δικαιολογώντας αυτά που λέμε
• Πώς ξεχωρίζουμε τα μεταβατικά από τα αμετάβατα ρήματα, καθώς και τα ρήματα που παίρνουν αντικείμενο από αυτά που παίρνουν κατηγορούμενο
• Πώς επιλέγουμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε από ενημερωτικά κείμενα

Κείμενα:

1. Στο μουσείο (ποίημα)
2. Το άγαλμα που κρύωνε (λογοτεχνική αφήγηση)
3. Άρθρα–παρουσιάσεις (Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Κορίνθου, Μουσείο Αρχαίων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μουσικών Οργάνων Θεσσαλονίκης, Μουσείο Αφής, Ελληνικό Παιδικό Μουσείο)
4. Κατάλογοι μουσείων (Θεματικός κατάλογος μουσείων, Πάμε ... μουσεία;)

Με τι θα ασχοληθούμε: ­

• Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον για την άποψή μας
• Με τα απρόσωπα ρήματα
• Με τις τελικές και αποτελεσματικές προτάσεις
• Πώς γίνεται μια επαυξημένη πρόταση απλή, και το αντίστροφο
• Πώς μετατρέπονται οι ονοματικές φράσεις σε ρηματικές, και αντίστροφα
• Πώς σχηματίζεται ο αόριστος οριστικής σε ρήματα με εσωτερική αύξηση

Κείμενα:

1. Ανατολή θανάτου και Ομορφίτα (ποιήματα)
2. Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ (απόσπασμα από ημερολόγιο)
3. Όαση ειρήνης (άρθρο)
4. Αφίσα