Μελετη ΠεριβαλλοντοΣ
Δ Δημοτικου

Στο Κεφάλαιο 1- Πρώτη γνωριμία με την Ελλάδα, κεντρική έννοια  είναι αυτή του γεωγραφικού διαμερίσματος.

Στο Κεφάλαιο 2 - Γνωρίζουμε καλύτερα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας,  γίνεται  μια γενική αναφορά στα γεωμορφολογικά όρια των γεωγραφικών διαμερισμάτων. Επίσης, δίνονται ορισμοί των γεωγραφικών όρων  της ηπειρωτικής και της νησιωτικής Ελλάδας και σχετικά παραδείγματα.

Στο Κεφάλαιο 3 - Το γεωγραφικό διαμέρισμα όπου ζούμε, οι μαθητές  μελετούν στοιχεία του γεωγραφικού διαμερίσματός τους, τα οποία είναι διαφορετικά για τα εννέα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας.

Στο Κεφάλαιο 4 - Πολιτικός χάρτης της Ελλάδας: Μια άλλη ματιά στα γεωγραφικά διαμερίσματα, κεντρική γεωγραφική έννοια είναι η έννοια του νομού (πρωτεύουσα νομού, υπηρεσίες, κατανομή πληθυσμού).

Στο Κεφάλαιο 5 - Ο τόπος μας: Τα φυσικά χαρακτηριστικά του, οι μαθητές μελετούν τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου που κατοικούν και του νομού τους. Επίσης,  εντοπίζουν σχέσεις των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών με το κλίμα, τη χλωρίδα, την πανίδα, τα προϊόντα, τη θέση και τον πληθυσμό πόλεων και των χωριών του νομού.

Στο Κεφάλαιο 6 - Ο τόπος μας : Ο τρόπος ζωής άλλοτε και τώρα, οι μαθητές μελετούν τον τρόπο ζωής στον τόπο τους και στο νομό τους (ασχολίες, συνήθειες, τεχνικά έργα, αρχιτεκτονική, συγκοινωνίες). Επίσης, εντοπίζουν κάποιες σχέσεις των θεμάτων που μελέτησαν με τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου τους. Τέλος, συγκρίνουν πώς είναι ο τόπος τους σήμερα με το πώς ήταν παλιότερα

Στο Κεφάλαιο 7 - Ο τόπος μας : Μέρη με ιστορία, οι μαθητές μελετούν την ιστορία και τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία του τόπου που κατοικούν και του νομού τους, και  εντοπίζουν σχέσεις αυτών με τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου τους.

Στο Κεφάλαιο 8 - Σημαντικά έργα, κεντρική είναι η έννοια "σημαντικό έργο". Παρουσιάζονται έργα που διευκολύνουν τη μετακίνηση των ανθρώπων, όπως και έργα που διευκολύνουν άλλες κοινωνικές ανάγκες. Γίνεται αναφορά στις θετικές και τις αρνητικές επιπτώσεις των έργων.

Στο Κεφάλαιο 9 - Πώς κατασκευάζεται ένα έργο, οι μαθητές  διαπιστώνουν τη συμβολή επαγγελματιών διαφόρων ειδικοτήτων στην επίτευξη έργων μεγάλης εμβέλειας. Επίσης, πληροφορούνται για τον τρόπο κατασκευής σημαντικών έργων στο παρελθόν.

Στο Κεφάλαιο 10 -Πώς ένα σημαντικό έργο αλλάζει τη ζωή μας, οι μαθητές διαπιστώνουν τη συμβολή επαγγελματιών διαφόρων ειδικοτήτων στην επίτευξη έργων μεγάλης εμβέλειας. Επίσης, πληροφορούνται για τον τρόπο κατασκευής σημαντικών έργων και στο παρελθόν.

Στο Κεφάλαιο 1 - Ο πολιτισμός των Ελλήνων, μελετάται η έννοια του πολιτισμού και αναλύεται σε διάφορους τομείς - άξονες, όπως τέχνη, αρχιτεκτονική, γλώσσα, εκπαίδευση. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι πολιτισμός είναι καθετί μικρό ή μεγάλο, που χαρακτηρίζει τον τρόπο ζωής μιας κοινωνίας σε συγκεκριμένο χρόνο.

Στο Κεφάλαιο 2 - Η παράδοσή μας: όσα "έφτασαν" σε μας από παλιά, προσεγγίζεται, μέσα από παραδείγματα,  η σημασία της λέξης παράδοση.

Στο Κεφάλαιο 3 - Ένας διάλογος με τον πολιτισμό, γίνεται αναφορά στο ρόλο των μουσείων στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών, στη διαλεκτική σχέση που αναπτύσσει ο επισκέπτης με τα εκθέματα, καθώς και στις «περιπέτειες» πολλών έργων τέχνης από την εποχή που δημιουργούνται μέχρι να εκτεθούν και πάλι στο κοινό.

Το Κεφάλαιο 4 - Θρησκευτικά μνημεία στον τόπο μας, αναφέρεται στη σχέση των θρησκευτικών μνημείων με την καθημερινότητα των κατοίκων ενός τόπου και κατά συνέπεια με την πολιτιστική τους ταυτότητα.

Το Κεφάλαιο 5 - Από πολιτισμό σε πολιτισμό, αναφέρεται στη διαφορετικότητα αλλά και τα κοινά στοιχεία των πολιτισμών του κόσμου. Τονίζεται επίσης η αδιάκοπη ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Το Κεφάλαιο 6 - Αθλητισμός και πολιτισμός, αναφέρεται στον αθλητισμό και τον πρωταθλητισμό. Αναδεικνύονται οι αξίες της επικοινωνίας και της φιλίας  των λαών και γίνεται μια προσπάθεια της ανάδειξης του φίλαθλου πνεύματος σε αντιδιαστολή με το πνεύμα του φανατικού οπαδού.

Το Κεφάλαιο 1 - Οικοσυστήματα της Ελλάδας, αναφέρεται στην έννοια του οικοσυστήματος, τα βασικά του στοιχεία (έμβια, άβια), τις αλληλεπιδράσεις τους, τις τροφικές αλυσίδες και τις επιπτώσεις των ανθρώπινων παρεμβάσεων.

Στο Κεφάλαιο 2 - Οικοσυστήματα του τόπου μας, οι μαθητές παρατηρούν,  αναγνωρίζουν και περιγράφουν στοιχεία (έμβια και άβια) ενός οικοσυστήματος της περιοχής τους. Επίσης,  περιγράφουν τις αλληλεπιδράσεις των στοιχείων του και συζητούν για τους παράγοντες που θα προκαλούσαν ή έχουν προκαλέσει διαταραχή στην ισορροπία του οικοσυστήματος που μελετούν καθώς και τις επιπτώσεις από τη διαταραχή αυτή.

Στο Κεφάλαιο 3 - Σπονδυλωτά και ασπόνδυλα ζώα, παρουσιάζεται η ταξινόμηση των ζώων σε σπονδυλωτά και ασπόνδυλα με το λύκο και τη μέλισσα ως χαρακτηριστικά ζώα των δύο αντίστοιχων κατηγοριών.

Στο Κεφάλαιο 4 - Διαδρομές της γύρης, ταξίδια των σπόρων. Ο πολλαπλασιασμός των φυτών, παρουσιάζεται συνοπτικά ο κύκλος ζωής του φυτού (επικονίαση, γονιμοποίηση, δημιουργία καρπού και σπέρματος, μεταφορά και βλάστηση του σπέρματος).

Στο Κεφάλαιο 5 - Εμείς και το περιβάλλον σήμερα, ευαισθητοποιηούνται  σχετικά με προβλήματα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, διατυπώνουν  τις απόψεις τους για τη δημιουργία τους και τις προτάσεις για την αντιμετώπισή τους.

Στο Κεφάλαιο 6 - Η ρύπανση του αέρα, γίνεται αναφορά στις σημαντικότερες εστίες ατμοσφαιρικής ρύπανσης και στις λύσεις που αναζητεί ο άνθρωπος για να εξασφαλίσει «φιλικότερους» προς το περιβάλλον τρόπους μετακίνησης.

Το Κεφάλαιο 7 - Απορρίμματα: Υπάρχουν λύσεις! αναφέρεται στη Γη ως σύστημα, στο οποίο η αυξανόμενη παραγωγή αγαθών έχει ως συνέπεια τη μείωση των φυσικών πόρων. Εστιάζει στη διαχείριση των απορριμμάτων (επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση) με στόχο τη διαφύλαξη του φυσικού πλούτου του πλανήτη.

Το Κεφάλαιο 8 - Το νερό, πολύτιμες σταγόνες, αναφέρεται στη σημασία του νερού για τη ζωή και ειδικότερα στις χρήσεις του από τον άνθρωπο και τονίζεται η ανάγκη εξοικονόμησής του.

Στο Κεφάλαιο 9 - Θέλουμε καθαρές θάλασσες και ακτές!, αναφέρονται επιγραμματικά κάποιοι σημαντικοί λόγοι που η θάλασσα και οι ακτές κινδυνεύουν, καθώς και τρόποι προστασίας τους, με σκοπό οι μαθητές να ευαισθητοποιηθούν για το πρόβλημα της ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών και να αναπτύξουν τρόπους και δεξιότητες παρέμβασης στο άμεσο κοινωνικό τους περιβάλλον για τη μείωση του προβλήματος της ρύπανσης των ακτών.

Στο Κεφάλαιο 10 -Τα δάση εκπέμπουν σήμα κινδύνου, περιγράφεται το οικοσύστημα του δάσους, η χρησιμότητά του και γίνεται αναφορά στις αιτίες από τις οποίες κινδυνεύει.

Στο Κεφάλαιο 11-Το πράσινο στις πόλεις, τονίζεται η αναγκαιότητα για πράσινο στις πόλεις, τόσο για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης όσο και για την αισθητική απόλαυση και ψυχαγωγία των κατοίκων.

Στο Κεφάλαιο 12 - Ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, παρουσιάζονται οι βασικές αιτίες που οδηγούν κάποια ζώα σε εξαφάνιση και οι τρόποι προστασίας τους.

Στο Κεφάλαιο 1 - Εργαζόμαστε όλοι! οι μαθητές  διαπιστώνουν την ποικιλία των επαγγελμάτων και  συνδέουν τα διαφορετικά επαγγέλματα των ανθρώπων με τον τόπο που ζουν.

Στο Κεφάλαιο 2 - Επαγγέλματα της στεριάς και της θάλασσας, παρουσιάζονται τα επαγγέλματα του πρωτογενούς τομέα, αναδεικνύεται η αναγκαιότητά τους και γίνεται σύνδεση με άλλα επαγγέλματα.

Το Κεφάλαιο 3 - Βιομηχανία και επαγγέλματα, αναφέρεται στο ρόλο και τη σημασία της βιομηχανίας για το σύγχρονο πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, καθώς και στα επαγγέλματα που σχετίζονται με αυτήν.

Στο Κεφάλαιο 4 - Επαγγέλματα που προσφέρουν υπηρεσίες, γίνεται λόγος για τα επαγγέλματα του τριτογενούς τομέα, δηλαδή τα επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών, και δίνονται παραδείγματα που αναδεικνύουν αν και πόσο χρειαζόμαστε τα επαγγέλματα αυτά στην καθημερινή μας ζωή

Στο Κεφάλαιο 5 - Πολλά επαγγέλματα, ένα προϊόν, παρουσιάζεται η διαδικασία παραγωγής ενός προϊόντος από την αρχική έως την τελική του μορφή, εμπλέκοντας επαγγέλματα και από τους τρεις παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.

Το Κεφάλαιο 1 - Το σώμα μας, αναφέρεται στο μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου, τη χρησιμότητά του και την ανάπτυξή του.

Στο Κεφάλαιο 2 - Φροντίζω το σώμα μου, οι μαθητές ερευνούν και αναγνωρίζουν συνήθειες που συμβάλλουν στη διατήρηση της καλής κατάστασης του μυοσκελετικού συστήματος. Επίσης,  αναγνωρίζουν τη σημασία της διατροφής, της άθλησης, της προσοχής και της πρόληψης των ατυχημάτων καθώς επίσης και των καθημερινών συνηθειών για τη διατήρηση υγιούς σώματος.

Στο Κεφάλαιο 1 - Αναμειγνύουμε υλικά, οι μαθητές ασκούνται στις επιστημονικές διαδικασίες (παρατήρηση, μέτρηση, πείραμα, ερμηνεία αποτελεσμάτων, εξαγωγή συμπερασμάτων, επικοινωνία κ.ά.). Επίσης, ταξινομούν τα διάφορα υλικά που χρησιμοποιούν σε στερεά και υγρά, και δημιουργούν μείγματα αναμειγνύοντας γνωστά και συνηθισμένα υλικά από την καθημερινή ζωή.

Στο Κεφάλαιο 2 - Πώς διαχωρίζουμε μείγματα; περιγράφονται οι τρόποι διαχωρισμού των μειγμάτων (διαλογή, κοσκίνισμα, έλξη με μαγνήτη και διήθηση).

Στο Κεφάλαιο 3 - Πώς μετράμε τη θερμοκρασία των σωμάτων; οι μαθητές μετρούν  με θερμόμετρα τη θερμοκρασία διαφόρων σωμάτων (π.χ. νερού, δωματίου, του σώματός τους κ.ά.).

Στο Κεφάλαιο 4 - Πού υπάρχει αέρας; οι μαθητές διαπιστώνουν την ύπαρξη του αέρα στην ατμόσφαιρα, στο νερό και στο έδαφος με περιγραφή και εκτέλεση απλών πειραμάτων.

Στο Κεφάλαιο 5 - Πάγος - νερό - υδρατμοί: Τι μένει ίδιο, τι αλλάζει; οι μαθητές διαπιστώσουν ότι η κατάσταση μερικών στερεών, υγρών και αερίων σωμάτων αλλάζει καθώς θερμαίνονται ή ψύχονται, αλλά η σύστασή τους παραμένει ίδια (η τήξη, η πήξη, η εξάτμιση, ο βρασμός και η υγροποίηση είναι αντιστρέψιμες μετατροπές των καταστάσεων της ύλης).

Στο Κεφάλαιο 6 - Το φως ταξιδεύει ... και «συναντά» σώματα, οι μαθητές αναγνωρίζουν ιδιότητες του φωτός (ευθύγραμμη διάδοση), ταξινομούν σώματα σε διαφανή, ημιδιαφανή και αδιαφανή, και διαπιστώνουν ότι τα περισσότερα αντικείμενα που εκπέμπουν φως εκπέμπουν και θερμότητα.

Στο Κεφάλαιο 1 -Διαφορετικοί λαοί, διαφορετικές γλώσσες, παρουσιάζονται διάφοροι τρόποι επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων που μιλούν διαφορετικές γλώσσες καθώς και η ανάγκη εκμάθησης και άλλων γλωσσών, εκτός της μητρικής, από την παιδική ηλικία.

Το Κεφάλαιο 2 - Διαβάζουμε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, αναφέρεται στη λειτουργία του τύπου (εφημερίδες, περιοδικά) και του βιβλίου καθώς και στη σχέση του αναγνώστη με αυτά. Γίνεται επίσης λόγος για τον τόπο διάθεσης και τους τρόπους αγοράς (π.χ. συνδρομή).

Στο Κεφάλαιο 3 - Ακούμε ραδιόφωνο, παρακολουθούμε τηλεόραση, περιγράφεται η χρησιμότητα του ραδιοφώνου στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία των ακροατών. Επίσης περιγράφεται η χρησιμότητα της τηλεόρασης αλλά και τα προβλήματα που δημιούργησε σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Τέλος, αναφέρονται τρόποι ορθής χρήσης της τηλεόρασης.

Το Κεφάλαιο 4 - Νέοι «δρόμοι» επικοινωνίας και ενημέρωσης, αφορά στις θετικές συνέπειες από την εξέλιξη των ΜΜΕ στην ενημέρωση των ανθρώπων. Επίσης αναφέρεται σε δυνατότητες του Διαδικτύου ενώ ταυτόχρονα εφιστά την προσοχή των μαθητών σε κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση του.

Στο Κεφάλαιο 5 - Ενημερωνόμαστε με πολλούς τρόπους, οι μαθητές προβληματίζονται για τη σημασία της έγκυρης και πολυφωνικής ενημέρωσης, και διερευνούν κριτήρια σύμφωνα με τα οποία θα μπορούν να επιλέγουν και να αξιολογούν την ενημέρωσή τους.

Στο Κεφάλαιο 6 - Γινόμαστε μικροί ερευνητές, οι μαθητές εξοικειώνονται  με την πορεία που μπορούν να ακολουθούν όταν ερευνούν ένα συγκεκριμένο θέμα /ερώτημα.