Νεα Ελληνικη Γλωσσα
Β Γενικου Λυκειου – ΓενικηΣ ΠαιδειαΣ

Η ενότητα αυτή ξεκινά με μία εισαγωγή στο γεγονός και το σχόλιο στην είδηση και στους τρόπους με τους οποίους τα στοιχεία αυτά προβάλλονται και διαπλέκονται σε μία είδηση. Στη συνέχεια εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και παρουσιάζεται μία είδηση ως προς την οπτική γωνία του δημοσιογράφου, τον τίτλο και τα συντακτικά στοιχεία. Δίνεται λεξιλόγιο σχετικό με το σχόλιο, την είδηση και το χρόνο και θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας γενικότερα. Στα πλαίσια της οργάνωσης του λόγου διδάσκεται η ανάπτυξη κειμένου με τη χρήση του παραδείγματος.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να αναπτύξουν, με την προσέγγιση της δημοσιογραφικής είδησης, την ικανότητα να αφηγούνται με συντομία, σαφήνεια και ακρίβεια.
• Να αποκτήσουν κριτική στάση απέναντι στα μέσα ενημέρωσης και να ασκηθούν στη διάκριση του γεγονότος από το σχόλιο σε μια είδηση.
• Να κατανοήσουν τη χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Η ενότητα αυτή ξεκινά με εισαγωγικές πληροφορίες για τα βιογραφικά είδη και στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά και παραδείγματα βιογραφιών, μυθιστορηματικών βιογραφιών, βιογραφικών σημειωμάτων, αυτοβιογραφιών και μυθιστορημάτων με αυτοβιογραφικά στοιχεία, αυτοβιογραφικών σημειωμάτων, απομνημονευμάτων, ημερολογίου και συστατικής επιστολής. Τα θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετίζονται με την εργασία, την επιλογή επαγγέλματος, το χαρακτηρισμό ενός ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις και το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό. Στα πλαίσια της οργάνωσης του λόγου διδάσκεται η ανάπτυξη παραγράφου με σύγκριση και αντίθεση και ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή ενός κειμένου. Η ενότητα ολοκληρώνεται με ένα παράρτημα που περιλαμβάνει κειμενικά δείγματα διαφόρων βιογραφικών ειδών για επιπλέον μελέτη.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να αναγνωρίζουν τις διάφορες μορφές αφηγηματικού λόγου βιογραφικών ειδών, π.χ. ημερολόγιο, βιογραφικό σημείωμα, εί­δηση, σχόλιο, κριτική, ε­πιστολή κτλ., και να τις χρησιμοποιούν με το πιο κατάλληλο για την περίπτωση επίπεδο λόγου.
• Να ασκηθούν στον αφηγηματικό λόγο βιογραφικών ειδών.
• Να ασχοληθούν με ορισμένα βιογραφικά είδη που εξυπηρετούν τις θεωρητικές και πρακτικές ανάγκες της καθημερινής επικοινωνίας.
• Να κατανοήσουν ότι σε κάθε βιογραφικό είδος χρησιμοποιείται διαφορετικό ύφος και γλωσσική ποικιλία, ανάλογα με το είδος, το σκοπό του βιογράφου και το δέκτη στον οποίο απευθύνεται.
• Να διαπιστώσουν, προσεγγίζοντας ποικίλα βιογραφικά είδη διαφόρων εποχών, τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο έργο, τη ζωή, το χαρακτήρα ενός ατόμου και την εποχή στην οποία αυτό ζει.
• Να κατανοήσουν τη χρήση της σύγκρισης-αντίθεσης στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Η ενότητα αφορά την παρουσίαση και την κριτική βιβλίων και καλλιτεχνικών έργων και δομείται σε δύο υποενότητες. Στην πρώτη διερευνάται η παρουσίαση και η κριτική βιβλίου, με εστίαση στην σύνταξη της ταυτότητάς του, τον τρόπο βιβλιοπαρουσίασης και τη βιβλιοκριτική, λογοτεχνική ή άλλων κειμένων. Στη δεύτερη υποενότητα, που αφορά την παρουσίαση και την κριτική μιας θεατρικής παράστασης, παρατίθενται δείγματα θεατρικών κριτικών και σχετικό λεξιλόγιο. Η ενότητα ολοκληρώνεται θεματικά με την παρουσίαση και την κριτική άλλων μορφών τέχνης, όπως οι κινηματογραφικές ταινίες, η μουσική και η ζωγραφική. Ως προς τη σύνταξη, στην ενότητα διδάσκεται το φαινόμενο της απλής και της διαδοχικής υπόταξης και οι αναφορικές προτάσεις. Τα θέματα που προτείνονται για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετίζονται με την τέχνη, την κριτική ενός έργου τέχνης, την κριτική/ αξιολόγηση ενός ατόμου και την αυτοκριτική. Στα πλαίσια της οργάνωσης του λόγου παρουσιάζεται ο τρόπος ανάπτυξης μιας παραγράφου με ορισμό και διαίρεση έννοιας.

Διδακτικοί στόχοι:

 Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να επισημάνουν τις διαφορές ανάμεσα στην παρουσίαση ενός αντικειμένου και την κριτική του αποτίμηση.
• Να προσεγγίσουν τα διάφορα είδη παρουσίασης και κριτικής (π.χ. βιβλιοπαρουσίαση - βιβλιοκριτική, παρουσίαση - κριτική έργου τέχνης, κριτική ενός ατόμου κτλ.).
• Να αποκτήσουν την ικανότητα να παρουσιάζουν επαρκώς ένα «αντικείμενο» και να το αξιολογούν κριτικά με τεκμηριωμένα επιχειρήματα.
• Να καλλιεργήσουν παράλληλα με την κριτική σκέψη και την εκφραστική τους ικανότητα.
• Να κατανοήσουν τη χρήση του ορισμού και της διαίρεσης μίας έννοιας στην ανάπτυξη μίας παραγράφου ή ενός ευρύτερου κειμένου.
• Να κατανοήσουν τη διαφορά απλής και διαδοχικής υπόταξης.
• Να κατανοήσουν τις αναφορικές δευτερεύουσες προτάσεις.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.

Η ενότητα αυτή δομείται σε δύο υποενότητες. Στην πρώτη εξετάζονται οι σημειώσεις από γραπτό και από προφορικό λόγο. Παρουσιάζονται οι τεχνικές με τις οποίες μπορούμε να κρατήσουμε σημειώσεις κατά παράγραφο και κατά ευρύτερες νοηματικές ενότητες, καθώς και η μεθοδολογία σύνταξης του διαγράμματος ενός κειμένου, ενώ επισημαίνονται σύντομα και οι ιδιαιτερότητες των σημειώσεων από προφορικό λόγο. Στη δεύτερη υποενότητα παρουσιάζεται η μεθοδολογία της περίληψης, οι διαφορές ανάμεσα στην εκτενή και τη συνοπτική περίληψη, η λειτουργία της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης στην περίληψη και δίνονται παραδείγματα περιλήψεων που εξυπηρετούν ποικίλους σκοπούς. Τέλος, εξετάζεται η περίληψη προφορικού κειμένου και συγκεκριμένα η δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης και η περίληψη (σε προφορικό και γραπτό λόγο) μιας συζήτησης. Τα θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση της ενότητας αφορούν τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή.

Διδακτικοί στόχοι:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

• Να ασκηθούν στην αφαιρετική διαδικασία με την οποία διατηρούν τα ουσιώδη και παραλείπουν τα επουσιώδη και δευτερεύοντα, ανάλογα με το σκοπό τους.
• Να κατακτήσουν ένα λόγο σαφή και νοηματικά πυκνό, οξύνοντας παράλληλα την κριτική τους ικανότητα.
• Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, δεδομένου ότι οι λέξεις είναι φορείς εννοιών.
• Να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου μέσω κειμένων με επικοινωνιακό χαρακτήρα.
• Να ασκηθούν στην κατανόηση κειμένου.