Θ

το όγδοο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Κατά την κλασική περίοδο (5ος-4ος αι. π.Χ.) προφερόταν ως [t] με δασύτητα, δηλ. ως [th], κατά την προφορά του οποίου εκβαλλόταν από το στόμα ελαφρό ρεύμα αέρα, όπως περίπου προφέρεται το t στο αγγλικό ten.

• ως αριθμητικό σύμβολο: θ΄= 9, αλλά ͵θ = 9.000.

ο κοινός τύπος είναι θάλασσα.

θάλασσα, και ειδικότερα η Μεσόγειος: ἡ παρ' ἡμῖν θάλαττα = η θάλασσά μας. πολλὰ ἐπιόντα ὑπομένω κατά τε γῆν καὶ κατὰ θάλατταν = υπομένω πολλές επιθέσεις και από την ξηρά και από τη θάλασσα..

ΝΕ θάλασσα.

αυτός που κυριαρχεί στη θάλασσα, που έχει μεγάλη ναυτική δύναμη.

ΝΕ θαλασσοκράτορας.

κλαδί, και ειδικότερα θαλλὸς ἐλαίας κλαδί ελιάς: στεφανῶ τὸν νικῶντα θαλλοῦ στεφάνῳ = στεφανώνω το νικητή με στεφάνι από κλαδί ελιάς.

Παρατ.	ἔθαλλον
Μέλλ.	θαλῶ
Αόρ. α΄	ἔθηλα
Αόρ. β΄	ἔθαλον
Παρακ.	τέθηλα

1. για φυτά είμαι γεμάτος φύλλα, λουλούδια ή καρπούς. = ἀνθέω, ἀκμάζω.

2. ευτυχώ: ζῇ καὶ θάλλει. = εὐδαιμονέω.

ΝΕ θάλλω (με σημ. 2).

ζέστη: θάλπος καὶ ψῦχος. ≠ ψῦχος.

Μέλλ.

θάλψω

παθ. φωνή θάλπομαι ζεσταίνομαι: θάλπομαι τοῦ θέρους = ζεσταίνομαι το καλοκαίρι.

ΝΕ στο σύνθ. περιθάλπω.

έκπληξη και θαυμασμός: ὁ στόλος τόλμης θάμβει περιβόητος ἐγένετο = ο στόλος έγινε ξακουστός, χάρη στο θαυμασμό για την τόλμη του.

ΝΕ θάμβος «αίγλη»,

1. θανατηφόρος: θανάσιμα φάρμακα = θανατηφόρα δηλητήρια.

2. ετοιμοθάνατος: ἄνδρα θανάσιμον ἤδη ὄντα ἰάσατο = θεράπευσε έναν άντρα που ήταν πλέον ετοιμοθάνατος.

ΝΕ θανάσιμος (με τη σημ. 1).

Παρατ.	ἐθανάτουν
Μέλλ.	θανατώσω
Mέσ. μέλλ. με παθ. σημ.	θανατώσομαι
Παθ. αόρ.	ἐθανατώθην

1. σκοτώνω, θανατώνω, εκτελώ κάποιον. = ἀποκτείνω.

2. καταδικάζω κάποιον σε θάνατο.

ΝΕ θανατώνω (με τη σημ. 1).

ο ενδέκατος μήνας του αττικού ημερολογίου, από 15 Απριλίου έως 15 Μαΐου, εποχή στην οποία γιορτάζονταν τα Θαργήλια προς τιμήν του Απόλλωνα.

ο κοινός τύπος είναι θαρσαλέος

Συγκριτικός

θαρραλεώτερος

1. τολμηρός, θαρραλέος.

• θαρραλέως ἔχω πρός τι = αντιμετωπίζω κάτι θαρραλέα.

2. θρασύς, αυθάδης.

3. αυτός τον οποίο επιχειρεί κανείς με αυθάδεια χωρίς να υπολογίσει τον κίνδυνο: οἱ δειλοὶ ἐπὶ τὰ θαρραλέα ἔρχονται = οι δειλοί πηγαίνουν σε πράγματα που τους φαίνονται ακίνδυνα.

ΝΕ θαρραλέος (με τη σημ. 1).

ο κοινός τύπος είναι θαρσέω -ῶ

1. έχω θάρρος ή θράσος: λέγε θαρρῶν = μίλα με θάρρος. = τολμάω.

2. είμαι θρασύς, παράτολμος, υπερβολικά τολμηρός: ὕβρει θαρσῶ = γίνομαι υπερβολικά τολμηρός από υπεροψία.

3. δε φοβάμαι κάποιον ή κάτι: θάνατον θαρρῶ = δε φοβάμαι το θάνατο. ≠ δέδοικα «φοβάμαι».

ο κοινός τύπος είναι θάρσος

θάρρος, τόλμη: θάρρος πρὸς τοὺς πολεμίους = θάρρος απέναντι στους εχθρούς. τοὺς Ἀθηναίους θάρσος ἔλαβε = οι Αθηναίοι πήραν θάρρος.

ΝΕ θάρρος.

ο κοινός τύπος είναι θαρσύνω

δίνω θάρρος: (Περικλῆς) ἐβούλετο θαρσῦναι τοὺς Ἀθηναίους = ο Περικλής ήθελε να δώσει θάρρος στους Αθηναίους.

ΝΕ το σύνθ. ενθαρρύνω.

συγκριτικός βαθμός του επιθέτου ταχὺς

1. κάτι που προκαλεί θαυμασμό ή απορία, κάτι που σε παραξενεύει: θαῦμα οὐδὲν τὸ μὴ πείθεσθαι τοὺς πολλοὺς τοῖς λεγομένοις = καθόλου δεν είναι παράξενο που οι πολλοί δεν πείθονται στα λόγια αυτά.

2. στον πληθ. θαύματα τεχνάσματα ταχυδακτυλουργών.

3. έκπληξη: ἐν θαύματί εἰμι = είμαι έκπληκτος.

Παρατ.	ἐθαύμαζον
Μέσ. μέλλ. με ενεργ. σημ.	θαυμάσομαι
Αόρ.	ἐθαύμασα
Παρακ.	τεθαύμακα
Παθ. μέλλ.	θαυμασθήσομαι
Παθ. αόρ.	ἐθαυμάσθην
Παθ. παρακ.	τεθαύμασμαι

1. θαυμάζω, βλέπω ή αντιμετωπίζω κάτι με θαυμασμό: θαυμάζω τινὰ ἐπὶ σοφίᾳ = θαυμάζω κάποιον για τη σοφία του.

2. εκπλήσσομαι, απορώ, παραξενεύομαι: θαυμάζω τούτου τῆς διανοίας = απορώ με τον τρόπο σκέψης αυτού του ανθρώπου.

ΝΕ θαυμάζω (με τη σημ. 1).

Συγκριτικός	θαυμασιώτερος
Υπερθετικός	θαυμασιώτατος

1. εκπληκτικός, δηλ. που σου προκαλεί έκπληξη, απορία και σε κάνει να παραξενεύεσαι: Σωκράτης πρὸς τὰς τοῦ χειμῶνος καρτερήσεις θαυμάσια ἠργάζετο = ο Σωκράτης όσον αφορά την αντοχή του στο ψύχος έκανε πράγματα εκπληκτικά.

2. αυτός που αξίζει να τον θαυμάζει κανείς: σε προσφώνηση, συχνά ειρωνικά ὦ θαυμάσιε! = τι άνθρωπος είσαι εσύ!

ΝΕ θαυμάσιος (με τη σημ. 2).

Συγκριτικός	θαυμαστότερος
Υπερθετικός	θαυμαστότατος

1. ασυνήθιστος, που προκαλεί έκπληξη, παράξενος: καὶ ὃ πάντων θαυμαστότατον, Σωκράτη μεθύοντα οὐδεὶς πώποτε ἑόρακε = και το πιο απίστευτο από όλα, μεθυσμένο το Σωκράτη δεν τον έχει δει κανένας ως τώρα.

2. αξιοθαύμαστος: ἔργα μεγάλα καὶ θαυμαστά.

ΝΕ θαυμαστός (με τη σημ. 2).

1. το να κοιτάζει κάποιος κάτι, η θέα: ἔρχομαι ἐπὶ θέαν τινός = πηγαίνω να δω κάποιον.

2. το αποτέλεσμα της θέας, το θέαμα: θέαι ἀμήχανοι τὸ κάλλος = θεάματα ακαταμάχητα στην ομορφιά.

3. η θέση από όπου μπορεί να βλέπει κανείς καλά κάτι: θέαν καταλαμβάνω = πιάνω θέση, για να βλέπω.

ΝΕ θέα (με τις σημ. 1 & 3).

η θεά.

Παρατ.	ἐθεώμην
Μέλλ.	θεάσομαι
Αόρ.	ἐθεασάμην
Παρακ.	τεθέαμαι

αποθετικό ρήμα

1. κοιτάζω, παρατηρώ: ἐθεᾶτο τὴν θέσιν τῆς πόλεως.

• επιθεωρώ: θεῶμαι τὸ στράτευμα.

2. παρακολουθώ ως θεατής: οἱ θεώμενοι = οι θεατές.

ΝΕ θεώμαι «με βλέπουν» παθ. σημ. σχετική με τη σημ. 1.

Συγκριτικός	θειότερος
Υπερθετικός	θειότατος

1. θεϊκός, θείος.

2. ως ουσιαστικό τὸ θεῖον η θεία δύναμη, το θείο.

ΝΕ θείος, και με τις δύο σημ. (στη ΝΕ η λέξη σημαίνει και «αδελφός του πατέρα»· η σημ. αυτή προέκυψε στο βασίλειο των Πτολεμαίων, όπου θεὸς ήταν ο βασιλιάς και θεῖος «θεϊκός» ο αδελφός του).

κανόνας δικαίου που έχει καθιερωθεί από την παράδοση και τo έθιμο: θέμις ἐστί = είναι δίκαιο, σωστό.

ΝΕ Θέμις (λόγ.).

νόμιμος, δίκαιος.

ΝΕ θεμιτός (με την ίδια σημ.).

αχώριστο μόριο. Ως β΄ συνθετικό δηλώνει την κίνηση από έναν τόπο: οἴκοθεν = από το σπίτι. ἄλλοθεν = από αλλού.

• με όνομα προσώπου θεόθεν = από τούς θεούς. ≠ -δε, που ως β΄ συνθετικό δηλώνει κίνηση προς έναν τόπο, λ.χ. οἴκα-δε «προς το σπίτι».

Συγκριτικός	θεοειδέστερος
Υπερθετικός	θεοειδέστατος

θεόμορφος, δηλαδή πολύ ωραίος: ὁ θεοειδὴς Πάρις = ο πανέμορφος Πάρης. ἡ ψυχὴ θεοειδές τί ἐστι = η ψυχή είναι κάτι θεόμορφο.

ΝΕ θεοειδής (λόγ.).

Συγκριτικός	θεοφιλέστερος
Υπερθετικός	θεοφιλέστατος

αυτός που είναι αγαπητός στους θεούς.

ΝΕ θεοφιλής.

υπηρέτρια. = θεραπαινίς.

1. η προσφορά υπηρεσίας, η φροντίδα, η περιποίηση: θεραπεία σώματος = φροντίδα του σώματος. = φροντίς, ἐπιμέλεια.

2. λατρεία: θεραπεία θεῶν = η λατρεία των θεών.

3. περιποίηση κάποιου που αποσκοπεί στην εξασφάλιση της εύνοιάς του: θεραπεία τῶν ἀεὶ προεστώτων = περιποίηση προς τους εκάστοτε άρχοντες. ἐν πολλῇ θεραπείᾳ ἔχω τινά = περιποιούμαι κάποιον πολύ (με την ελπίδα να αποκτήσω ένα όφελος).

4. η περίθαλψη αρρώστου, θεραπεία: αἱ ὑπὸ τῶν ἰατρῶν θεραπεῖαι διὰ καύσεων γιγνόμεναι = οι θεραπείες που γίνονται από τους γιατρούς με καυτηριασμό.

ΝΕ θεραπεία (με τη σημ. 4).

1. αυτός που υπηρετεί τους θεούς: θεραπευτὴς θεοῦ = ιερέας.

2. αυτός που υπηρετεί ένα υψηλό πρόσωπο.

3. αυτός που φροντίζει, περιποιείται κάτι: ὁ θεραπευτὴς τοῦ σώματος.

4. αυτός που περιθάλπει ασθενείς, ο γιατρός.

ΝΕ θεραπευτής (με τη σημ. 4).

Παρατ.	ἐθεράπευον
Μέλλ.	θεραπεύσω
Μέσ. μέλλ. με παθ. σημ.	θεραπεύσομαι
Παθ. μέλλ.	θεραπευθήσομαι
Μέσ. αόρ.	ἐθεραπευσάμην
Παθ. αόρ.	ἐθεραπεύθην

1. υπηρετώ κάποιον, του προσφέρω τις υπηρεσίες μου.

• ειδικότερα λατρεύω ένα θεό: θεραπεύω τοὺς θεούς/τὸν Διόνυσον.

2. κολακεύω: θεραπεύω τὸ πλῆθος = κολακεύω το λαό.

3. φροντίζω για κάτι: θεραπεύω τὸ σῶμα = ικανοποιώ τις ανάγκες του σώματος. θεραπεύω τὴν διάνοιαν = αναπτύσσω το μυαλό μου. θεραπεύω τὸ ξυμφέρον = φροντίζω για το συμφέρον μου.

4. θεραπεύω κάποιον ή κάτι ως γιατρός: θεραπεύω τὸ σῶμα/τοὺς ὀφθαλμούς. = ἰάομαι.

5. καλλιεργώ: θεραπεύω τὴν γῆν.

ΝΕ θεραπεύω (με τη σημ. 4).

υπηρέτης.

• μουσῶν θεράποντες = οι ποιητές και οι αοιδοί. Ἄρεως θεράποντες = οι πολεμιστές.

ΝΕ θεράπων «που θεραπεύει» (λ.χ. θεράπων ιατρός).

καλοκαίρι: θέρους ἀρχομένου = στην αρχή του καλοκαιριού. θέρους μεσοῦντος = στη μέση του καλοκαιριού.

ΝΕ θέρος (λόγ.).

1. τοποθέτηση: πλίνθων καὶ λίθων θέσις = η τοποθέτηση τούβλων και της πέτρας.

2. καθιέρωση, θέσπιση: θέσις νόμων = νομοθεσία. θέσις ὀνομάτων = ονοματοδοσία.

3. θέσει όταν κάποιος ή κάτι αποκτά μια νέα ιδιότητα που δεν την είχε από τη φύση του: Ἀθηναῖος θέσει = ξένος που έγινε Αθηναίος πολίτης (αλλά δεν είχε γεννηθεί στην Αθήνα). ≠ φύσει.

4. ο τόπος ή η κατάσταση όπου βρίσκεται κάποιος, η θέση: ἡ θέσις τῆς χώρας πρὸς τὰ πνεύματα = η θέση της χώρας ως προς τους ανέμους.

ΝΕ θέση (με τις σημ. 3 και 4).

1. αυτός που θέτει, καθιερώνει, θεσμούς, δηλαδή νόμους, ο νομοθέτης.

2. στην Αθήνα, στον πληθ. οἱ θεσμοθέται οι έξι από τους ἐννέα ἄρχοντας (ἄρχων). Συγκροτούσαν συλλογική αρχή.

1. θείος νόμος: θεσμὸς Ἀδραστείας = νόμος της Αδράστειας.

2. ανθρώπινος νόμος: οἱ θεσμοὶ τοῦ Δράκοντος.

ΝΕ θεσμός.

κάτι που πλησιάζει το θεό, θεόπνευστος, θεϊκός, αυτός που προκαλεί θαυμασμό ή κατάπληξη: σοφοὶ καὶ θεσπέσιοι ἄνδρες.

ΝΕ θεσπέσιος.

Παρατ.	ἔθεον
Μέλλ.	θεύσομαι & θεύσω
Για τους άλλους χρόνους τρέχω

τρέχω: δρομεὺς βραδέως θέων = δρομέας που τρέχει αργά. = τρέχω.

Παρατ.	ἐθεώρουν
Μέλλ.	θεωρήσω
Παρακ.	τεθεώρηκα
Παθ. μέλλ.	θεωρηθήσομαι

1. πηγαίνω εγώ ως θεωρός, δηλαδή ως αντιπρόσωπος της πόλης μου, ή στέλλω άλλους θεωρούς, σε μαντείο, σε αγώνες ή σε εορτές: ἐγὼ τεθεώρηκα οὐδαμοῦ πλὴν εἰς Πάρον = εγώ δεν έχω πάει ως επίσημος απεσταλμένος πουθενά εκτός από την Πάρο. τὰ Ἴσθμια ἐγίγνετο καὶ Ἀθηναῖοι ἐθεώρουν ἐς αὐτά = τελούνταν τα Ίσθμια και οι Αθηναίοι έστειλαν αντιπροσώπους τους σε αυτά.

2. παρακολουθώ ως θεατής: θεωρῶ τὰ Ὀλύμπια = παρακολουθώ τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

3. βλέπω, παρατηρώ: θεωρῶ τὰ περὶ τὸν πόλεμον = παρατηρώ πώς διεξάγεται ένας πόλεμος. = θεάομαι.

4. επιθεωρώ (στρατιώτες).

5. για διανοητική ενέργεια εξετάζω, κρίνω, σκέπτομαι, θεωρώ: τοῦτο θεώρει, εἰ τἀληθῆ λέγω = τούτο εξέταζε, αν λέω την αλήθεια. = σκοπέω.

ΝΕ θεωρώ (με τη σημ. 5).

θέαμα: λόγοι και θεωρήματα.

ΝΕ θεώρημα «βασική αρχή» (λ.χ. μαθηματικό).

1. αποστολή θεωρῶν, δηλ. αντιπροσώπων μιας πόλης, σε μαντείο ή σε πανελλήνιους αγώνες ή οι ίδιοι οι αντιπρόσωποι: ἑκάστου ἔτους θεωρίαν ἀπάγω εἰς Δῆλον = στέλνω κάθε χρόνο αντιπροσώπους στη Δήλο.

2. το αξίωμα του θεωροῦ, του αντιπροσώπου μιας πόλης.

3. το να παρακολουθεί κανείς ένα θέαμα αγώνων ή θεατρικής παράστασης ως θεατής: οὔτ' ἐπὶ θεωρίαν πώποτ' ἐκ τῆς πόλεως ἐξῆλθες, ὦ Σώκρατες = και ποτέ, Σωκράτη, δε βγήκες από την πόλη ούτε για να παρακολουθήσεις πανελλήνιους αγώνες.

4. το να βλέπει, να παρατηρεί κανείς κάτι: θεωρίας ἕνεκεν = (ταξιδεύει) για να δει και να γνωρίσει άγνωστα μέρη.

5. για διανοητική ενέργεια εξέταση, έρευνα: θεωρίαν ποιοῦμαι περί τινος = εξετάζω ένα θέμα.

ΝΕ θεωρία «θεωρητική πλευρά, ανάλυση κτλ.».

1. αντιπρόσωπος που στέλνει μια πόλη σε μαντείο, σε αγώνες ή σε εορτές: ἔπεμψαν αὐτὸν θεωρὸν εἰς τὰ Πύθια = τον έστειλαν να τους αντιπροσωπεύσει στους Πυθικούς αγώνες (στους Δελφούς).

2. θεατής.

3. περιηγητής.

1. κιβώτιο.

2. τάφος, μέθοδος ταφής: ὦ παῖδες Ἑλλήνων ἴτε, ἐλευθεροῦτε... θήκας τε προγόνων = ορμάτε εμπρός παιδιά των Ελλήνων, ελευθερώστε… και τους τάφους των προγόνων. εἰς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο = κατέφυγαν σε αδιάντροπες μεθόδους ταφής.

ΝΕ θήκη (με τη σημ. 1).

θηλυκός: θήλεια ἔλαφος = θηλυκό ελάφι, ελαφίνα. ≠ ἄρρην «αρσενικός».

ΝΕ θήλυς (λόγ.).

μυθολογικό τέρας. = θηρίον.

1. κυνήγι άγριων ζώων.

2. μεταφορικά επιδίωξη, συνεχής προσπάθεια για να πετύχει κανείς κάτι: ἡ θήρα τοῦ ἡδέος = το κυνήγι της ηδονής.

ΝΕ θήρα (και με τις δύο σημ.).

Παρατ.	ἐθήρων
Μέλλ.	θηράσω
Αόρ.	ἐθήρασα
Παρακ.	τεθήρακα
Υπερσ.	ἐτεθηράκειν

1. κυνηγώ: λαγῶς ᾤχετο θηράσων = είχε φύγει, για να κυνηγήσει λαγούς. = θηρεύω, ἀγρεύω.

2. στη μέση φωνή με ενεργ. σημ. κυριολεκτικά και μεταφορικά θηρῶμαι κυνηγώ: οἱ θηρώμενοι = οι κυνηγοί. θηρῶμαι τὴν τῆς σωφροσύνης δόξαν.

Παρατ.	ἐθήρευον
Μέλλ.	θηρεύσω
Αόρ.	ἐθήρευσα
Παρακ.	τεθήρευκα
Μέσ. μέλλ.	θηρεύσομαι
Μέσ. αόρ.	ἐθηρευσάμην
Παθ. αόρ.	ἐθηρεύθην
Παθ. παρακ.	τεθήρευμαι

1. κυνηγώ: θηρεύω ὄρνιθας ἀγρίας = κυνηγώ άγρια πουλιά. θηρεύω ἰχθῦς = ψαρεύω. = ἀγρεύω, θηράω.

2. μεταφορικά προσπαθώ να πετύχω κάτι: θηρεύω εὐδαιμονίαν.

ΝΕ θηρεύω (και με τις δύο σημ.)

1. άγριο ζώο (από αυτά που κυνηγούν οι άνθρωποι).

2. γενικά ζώο.

3. θηρίο.

4. τέρας. = θήρ.

ΝΕ θηρίο (με τις σημ. 3, 4).

πολίτης που εκμίσθωνε την εργατική δύναμή του, έμμισθος εργάτης (σε αντίθεση με το δούλο, που πρόσφερε την εργατική του δύναμη χωρίς καμία πληρωμή).

• πληθυντικός οἱ θῆτες οι Αθηναίοι πολίτες που συγκροτούσαν την τέταρτη και χαμηλότερη εισοδηματική τάξη (τις ανώτερες τάξεις συγκροτούσαν από επάνω προς τα κάτω, κατά σειρά, οι πεντακοσιομέδιμνοι, οι ἱππεῖς και οι ζευγῖται).

δουλεύω με μισθό, είμαι έμμισθος εργάτης: θητεύω παρά τινι = δουλεύω σε κάποιον.

ΝΕ θητεύω «υπηρετώ σε μια θέση».

1. ομάδα πανηγυριστών που τραγουδούσε και χόρευε στους δρόμους προς τιμήν του Βάκχου (Διονύσου).

2. συντροφιά: τοῦ σοῦ θιάσου ἐστίν = είναι της παρέας σου, μέλος της συντροφιάς σου.

ΝΕ θίασος «σύνολο ηθοποιών κτλ.».

Παρατ.	ἔθλιβον
Μέλλ.	θλίψω
Αόρ.	ἔθλιψα
Παρακ.	τέθλιφα
Μέσ. μέλλ.	θλίψομαι
Παθ. μέλλ.	θλιβήσομαι
Παθ. αόρ. α΄	ἐθλίφθην
Παθ. αόρ. β΄	ἐθλίβην
Παθ. παρακ.	τέθλιμμαι

πιέζω, συμπιέζω: θλίβει με ὁ θώραξ = με πιέζει ο θώρακας. ὡς θλίβομαι! = πόσο πιέζομαι (από το βάρος).

ΝΕ θλίβω «πιέζω/προξενώ λύπη».

Μέλλ.	θανοῦμαι
Αόρ. β΄	ἔθανον
Παρακ.	τέθνηκα
Υπερσ.	ἐτεθνήκειν

1. πεθαίνω: οἱ τεθνηκότες = οἱ τεθνεῶτες = οἱ θανόντες = οι νεκροί (ἀποθνῄσκω).

2. χρησιμοποιείται σαν παθ. φωνή σκοτώνομαι: ὁ τεθνεὼς ὑπὸ τοῦ σοῦ πατρός = αυτός που σκοτώθηκε από τον πατέρα σου, αυτός που σκότωσε ο πατέρας σου. ≠ κτείνω «σκοτώνω».

που πεθαίνει, που δε ζει αιώνια: θνητοὶ ἄνδρες. θνητὰ ζῷα καὶ φυτά. ≠ ἀθάνατος.

• ως ουσιαστικό οἱ θνητοὶ οι άνθρωποι.

ΝΕ θνητός.

1. κυκλικό οικοδόμημα με κωνική στέγη.

2. στην Αθήνα το κυκλικό κτίριο που αποτελούσε την έδρα των Πρυτάνεων (πρύτανις).

ΝΕ ο θόλος «κυκλική στέγη».

1. κάνω θόρυβο.

2. φωνάζω επιδοκιμάζοντας όσα λέγονται, επιδοκιμάζω: λόγος τεθορυβημένος = λόγος που επιδοκιμάστηκε.

3. φωνάζω αποδοκιμάζοντας όσα λέγονται: δέομαι ὑμῶν μὴ θορυβεῖν ἐφ' οἷς ἂν λέγω ἀλλ' ἀκούειν = σας παρακαλώ να μη δείχνετε την αποδοκιμασία σας για όσα λέγω, αλλά να με ακούτε.

4. καταθορυβώ κάποιον, του προκαλώ σύγχυση.

ΝΕ θορυβώ (με τις σημ. 1, 4).

1. ο θόρυβος, η φασαρία που προκαλεί συγκεντρωμένο πλήθος. ≠ ἠρεμία, ἡσυχία.

2. ζωηρές εκδηλώσεις επιδοκιμασίας.

3. ζωηρές εκδηλώσεις αποδοκιμασίας.

4. σύγχυση, ταραχή: ἐγένετο ὁ θόρυβος μέγας = η ταραχή που δημιουργήθηκε ήταν μεγάλη (την ώρα της μάχης).

ΝΕ θόρυβος.

1. θάρρος, τόλμη.

2. με αρνητ. σημ. αλόγιστο θάρρος, θράσος, θρασύτητα: τοῦ θράσους ἐπέσχομεν τοῦτον = τον σταματήσαμε από τη θρασύτητά του.

ΝΕ θράσος (με τη σημ. 2).

Μέσ. αόρ.

ἐθρασυνάμην

1. δίνω θάρρος: ὁρῶν δὲ Νικίας τὸ στράτευμα ἀθυμοῦν ἐθάρσυνέ τε καὶ παρεμυθεῖτο = βλέποντας ο Νικίας ότι οι στρατιώτες είχαν χάσει το ηθικό τους τους έδινε θάρρος και τους παρηγορούσε.

2. παθ. και μέση φωνή θρασύνομαι παίρνω θάρρος, ενθαρρύνομαι: οὐκ ἀλόγως θρασυνόμεθα = δεν παίρνουμε θάρρος απερίσκεπτα. ≠ φοβέομαι.

3. παθ. φωνή θρασύνομαι δείχνω αλόγιστο θάρρος, αποθρασύνομαι: τούτῳ δὲ θρασυνομένῳ οὐχ ὑπεχώρησα = μπροστά σ' αυτόν που είχε αποθρασυνθεί, εγώ δεν έκανα πίσω.

ΝΕ το σύνθ. αποθρασύνομαι (με τη σημ. 3).

Συγκριτικός	θρασύτερος
Υπερθετικός	θρασύτατος

1. τολμηρός, γενναίος: θρασὺς τὸ ἦθος. ἡ ἐλπὶς θρασεῖα τοῦ μέλλοντος = η ελπίδα μου για το μέλλον είναι ακλόνητη.

2. υπερβολικά τολμηρός, ώστε να γίνεται αλαζονικός, θρασύς.

ΝΕ θρασύς (με τη σημ. 2).

Αόρ.	ἔθραυσα
Παθ. αόρ.	ἐθραύσθην
Παθ. παρακ.	τέθραυσμαι

σπάζω: θραύω τοὺς λίθους = σπάω τις πέτρες.

1. κυρίως για ημερωμένα ζώα, πρόβατα και κατσίκες ζώο, ήμερο συνήθως, που έχει τραφεί και έχει μεγαλώσει.

2. για ανθρώπους πλάσμα, δημιούργημα: δύσκολον θρέμμα ὁ ἄνθρωπος = ο άνθρωπος είναι δύσκολο πλάσμα.

ΝΕ θρέμμα (με τη σημ. 2, συνήθως στη φρ. γέννημα θρέμμα).

τρίχα.

• παροιμίες ἄξιον τριχός = που αξίζει όσο μια τρίχα (για κάτι που δεν έχει καμιά αξία). ἐκ τριχός κρέμαται = κρέμεται από μια τρίχα (δηλαδή βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο).

ΝΕ τρίχα.

ο κοινός τύπος είναι θρόος

1. φωνές διαμαρτυρίας μέσα σε πλήθος ή συνέλευση: οἱ δὲ αἰσθόμενοι τὸν θροῦν ἠξίουν… = και αυτοί, όταν αντιλήφθηκαν τις διαμαρτυρίες, ζητούσαν…

2. είδηση, φήμη, θόρυβος: ὡς γὰρ ὁ θροῦς διῆλθε τῆς ἐμῆς συμφορᾶς = όταν διαδόθηκε η είδηση για τη συμφορά μου...

μιλώ συχνά για κάποιο θέμα, το επαναλαμβάνω συνεχώς: οἱ ποιηταὶ ἡμῖν ἀεὶ θρυλοῦσιν ὅτι… = οι ποιητές επαναλαμβάνουν διαρκώς ότι…

• παθ. φωνή θρυλεῖται γίνεται πολύς λόγος για κάτι: τὸ θρυλούμενον / τὸ τεθρυλημένον = κάτι για το οποίο μιλούν όλοι.

ΝΕ θρυλείται / θρυλούνται «διαδίδεται / διαδίδονται», θρυλούμενα «διαδόσεις».

Μέσ. & παθ. μέλλ.	θρύψομαι & θρυφθήσομαι
Παθ. αόρ.	ἐθρύφθην
Παθ. παρακ.	τέθρυμμαι

1. σπάζω σε μικρά κομμάτια, θρυμματίζω.

2. μεταφορικά συνήθως στην παθ. φωνή θρύπτομαι α. καταστρέφομαι ηθικά: ἡδοναῖς θρύπτομαι = καταστρέφομαι από την άσωτη ζωή. β. κάνω καμώματα, κάνω νάζια: ἐθρύπτετο ὡς οὐκ ἐπιθυμῶν λέγειν = έκανε νάζια ότι δήθεν δεν ήθελε να πει.

ΝΕ θρύβω και (λόγ.) θρύπτω (με τη σημ. 1).

θυγατέρα, κόρη.

ΝΕ θυγατέρα (λόγ.).

1. ζώο που το πρόσφεραν ως θυσία, σφάγιο: θῦμα θύω = θυσιάζω σφάγιο.

2. αναίμακτη προσφορά, προσφορά καρπών, γεωργικών προϊόντων.

ΝΕ θύμα (μεταφορ., που έχει υποστεί μια αρνητικότατη ενέργεια, θύμα πολέμου κτλ.)

Συγκριτικός	θυμοειδέστερος
Υπερθετικός	θυμοειδέστατος

1. ψυχωμένος, αυτός που έχει νεύρο, ενεργητικότητα. ≠ ἄθυμος «ξέψυχος, υποτονικός».

2. οξύθυμος: ἐναντία θυμοειδεῖ πραεῖα φύσις = ο μειλίχιος χαρακτήρας είναι αντίθετος στον οξύθυμο.

• θυμοειδὴς ἵππος = άγριο άλογο.

3. στη φιλοσοφία τὸ θυμοειδές το ένα από τα τρία μέρη στα οποία διαίρεσε την ψυχή ο Πλάτωνας (τα άλλα δύο είναι το λογιστικόν καὶ το ἐπιθυμητικόν).

Μέσ. μέλλ.	θυμώσομαι
Μέσ. & παθ. αόρ.	ἐθυμώθην
Μέσ. & παθ. παρακ.	τεθύμωμαι

οργίζομαι: πᾶς παντὶ θυμοῦται = καθένας θυμώνει με τον καθένα.

ΝΕ θυμώνω.

1. επιθυμία: δειπνήσαντες ἀπελαύνετε ὅποι ὑμῖν θυμός = δειπνήστε και πηγαίνετε όπου επιθυμείτε.

2. ηθικό, θάρρος: θυμοῦ ἐμπίμπλαμαι = είμαι γεμάτος θάρρος, είναι ακμαίο το ηθικό μου.

3. οργή, θυμός: οἱ λογισμῷ ἐλάχιστα χρώμενοι θυμῷ = όσοι, εξαιτίας της οργής τους, ελάχιστα ακολουθούν τη λογική τους.

ΝΕ θυμός (με τη σημ. 3).

1. πόρτα: θύραν κρούω/πατάσσω/κόπτω = χτυπώ την πόρτα. θύραν ἀνοίγνυμι = ανοίγω την πόρτα. ἐπειδὴ ἐκρούσαμεν τὴν θύραν, ἀνοίξας καὶ ἰδὼν ἡμᾶς... = όταν χτυπήσαμε την πόρτα, αφού άνοιξε και μας είδε...

2. ιδιαίτερα για βασιλείς αἱ τοῦ βασιλέως θύραι τα ανάκτορα, η αυλή των ανακτόρων.

ΝΕ θύρα (λόγ., με τη σημ. 1).

1. προς την πόρτα, έξω από την πόρτα.

2. γενικά έξω: ἄπειμι θύραζε = βγαίνω έξω. οἱ θύραζε = όσοι βρίσκονται έξω. ≠ ἐντός, ἔνδον.

έξω από την πόρτα, απ' έξω: οὔτ' ἔνδοθεν, οὔτε θύραθεν = ούτε από μέσα ούτε απ' έξω. οἱ θύραθεν = οι ξένοι. ≠ ἔνδοθεν «από μέσα».

Παρατ.	ἔθυον
Μέλλ.	θύσω
Αόρ.	ἔθυσα
Παρακ.	τέθυκα
Μέσ. μέλλ.	θύσομαι
Μέσ. αόρ.	ἐθυσάμην
Παθ. αόρ.	ἐτύθην
Παθ. παρακ. κάποτε με μέση σημ.	τέθυμαι
Παθ. υπερσ.	ἐτεθύμην

1. θυσιάζω: θύω θεοῖς = προσφέρω θυσία στους θεούς. θύω ἑκατὸν βοῦς = θυσιάζω εκατό βόδια.

2. μέση φωνή θύομαι προσφέρω θυσία, για να μάθω κάτι από τους θεούς: ἐπ' ἐξόδῳ ἐθύετο Ξενοφῶν = ο Ξενοφών πρόσφερε θυσίες, για να μάθει αν πρέπει να επιχειρήσει την έξοδο.

3. γιορτάζω προσφέροντας θυσίες ή προσφορές: βασιλέως γενέθλια πᾶσα ἡ Ἀσία θύει = ολόκληρη η Ασία γιορτάζει τα γενέθλια του βασιλιά.

κολακεύω: θωπεύω τὸν δεσπότην λόγῳ = κολακεύω με τα λόγια μου τον άρχοντα.

ΝΕ θωπεύω.

1. εξοπλίζω με θώρακα: ἐθωράκισε τοὺς ἱππέας καὶ τοὺς ἵππους. οἱ τεθωρακισμένοι = οι στρατιώτες που φορούν θώρακα.

2. γενικά εξοπλίζω με αμυντικό οπλισμό.

ΝΕ θωρακίζω (με τη σημ. 2).