Τα μετά τη μάχη

  [4] Μακεδόνων δὲ τῶν μὲν ἑταίρων ἀμφὶ τοὺς εἴκοσι καὶ πέντε ἐν τῇ πρώτῃ προσβολῇ ἀπέθανον·  καὶ τούτων χαλκαῖ εἰκόνες ἐν Δίῳ ἑστᾶσιν, Ἀλεξάνδρου κελεύσαντος Λύσιππον ποιῆσαι, ὅσπερ καὶ Ἀλέξανδρον μόνος προκριθεὶς ἐποίει· τῶν δὲ ἄλλων ἱππέων ὑπὲρ τοὺς ἑξήκοντα, πεζοὶ δὲ ἐς τοὺς τριάκοντα. [5] Καὶ τούτους τῇ ὑστεραίᾳ ἔθαψεν Ἀλέξανδρος ξὺν τοῖς ὅπλοις τε καὶ ἄλλῳ κόσμῳ· γονεῦσι δὲ αὐτῶν καὶ παισὶ τῶν τε κατὰ τὴν χώραν ἀτέλειαν ἔδωκε καὶ ὅσαι ἄλλαι ἢ τῷ σώματι λειτουργίαι ἢ κατὰ τὰς κτήσεις ἑκάστων εἰσφοραί. Καὶ τῶν τετρωμένων δὲ πολλὴν πρόνοιαν ἔσχεν, ἐπελθών τε αὐτὸς ἑκάστους καὶ τὰ τραύματα ἰδὼν καὶ ὅπως τις ἐτρώθη ἐρόμενος καὶ ὅ τι πράττων εἰπεῖν τε καὶ ἀλαζονεύσασθαί οἱ παρασχών. [6] Ὁ δὲ καὶ τῶν Περσῶν τοὺς ἡγεμόνας ἔθαψεν· ἔθαψε δὲ καὶ τοὺς μισθοφόρους Ἕλληνας, οἳ ξὺν τοῖς πολεμίοις στρατεύοντες ἀπέθανον· ὅσους δὲ αὐτῶν αἰχμαλώτους ἔλαβε, τούτους δὲ δήσας ἐν πέδαις εἰς Μακεδονίαν ἀπέπεμψεν ἐργάζεσθαι, ὅτι παρὰ τὰ κοινῇ δόξαντα τοῖς Ἕλλησιν Ἕλληνες ὄντες ἐναντία τῇ Ἑλλάδι ὑπὲρ τῶν βαρβάρων ἐμάχοντο. [7] Ἀποπέμπει δὲ καὶ εἰς Ἀθήνας τριακοσίας πανοπλίας Περσικὰς ἀνάθημα εἶναι τῇ Ἀθηνᾷ ἐν πόλει· καὶ ἐπίγραμμα ἐπιγραφῆναι ἐκέλευσε τόδε· Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων.

εἰκὼν

ανδριάντας

4

ἑστᾶσιν (παρακ. του ρ. ἵσταμαι, αντί ἐστήκασιν)

έχουν στηθεί

Ἀλεξάνδρου κελεύσαντος

αφού διέταξε ο Αλέξανδρος

μόνος προκριθεὶς ἐποίει Ἀλέξανδρον

μόνος προτιμήθηκε και κατασκεύαζε τους ανδριάντες του Αλεξάνδρου

ἄλλῳ κόσμῳ

με άλλες στρατιωτικές τιμές

5

ἀτέλεια τῶν κατὰ τὴν χώραν

απαλλαγή από τον φόρο των γεωργικών προϊόντων

τῷ σώματι λειτουργίαι

σωματικές υπηρεσίες

εἰσφοραὶ κατὰ τὰς κτήσεις ἑκάστων

έκτακτες συνεισφορές ανάλογα με την περιουσία του καθενός

τετρωμένων (μτχ. παρακ. του ρ. τιτρώσκομαι)

πληγωμένων, τραυματιών

πρόνοιαν ἔχω

φροντίζω

ἐπελθὼν (ἔπειμι)… ἑκάστους

αφού επισκέφθηκε ο ίδιος τον καθένα χωριστά

ὅπως τις ἐτρώθη (τιτρώσκομαι)

πώς πληγώθηκε ο καθένας

ἐρόμενος (μτχ. αορ. β’ του ρ. ἐρωτάω-ῶ)

αφού (τους) ρωτούσε

εἰπεῖν καὶ ἀλαζονεύσασθαί οἱ (= αὐτῷ) παρασχὼν

αφού επέτρεψε στον καθένα να αφηγηθεί και να υπερηφανευτεί για τα κατορθώματά του

6

δήσας (μτχ. αορ. του ρ. δέω-ῶ) ἐν πέδαις

αφού τους έδεσε με χειροπέδες

ἀπέπεμψεν ἐργάζεσθαι

τους έστειλε να καλλιεργούν τη γη

παρὰ τὰ κοινῇ δόξαντα

παρά τις κοινές αποφάσεις

7

ἀνάθημα < ἀνατίθημι

αφιέρωμα

ἐν πόλει

στην Ακρόπολη

ἐπίγραμμα

επιγραφή

ἀπὸ τῶν βαρβάρων

από τα λάφυρα των βαρβάρων

4.

ἀμφὶ τοὺς εἴκοσι καὶ πέντε... ἀπέθανον· οι απώλειες των Μακεδόνων ήταν πολύ μικρές. Σκοτώθηκαν είκοσι πέντε εταίροι, εξήντα ιππείς και τριάντα πεζοί. Ο Πλούταρχος, ακολουθώντας την άποψη του Αριστοβούλου, αναφέρει τριάντα τέσσερις νεκρούς, από τους οποίους εννέα πεζούς.

ἐν Δίῳ· το Δίον ήταν πόλη της Ν. Μακεδονίας στην Πιερία. Υπήρχε ναός του Δία, θέατρο και στάδιο, όπου γίνονταν αγώνες προς τιμή του Δία (ἐν Δίῳ Ὀλύμπια) και των Μουσών. Στο Δίο είχαν στηθεί οι ανδριάντες των Μακεδόνων βασιλέων. Εκεί στήθηκαν και οι 25 ανδριάντες των εταίρων που έπεσαν στον Γρανικό, τους οποίους, μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους, το 168 π.Χ. ο Μέτελλος μετέφερε στη Ρώμη και στόλιζαν τη στοά που έχτισε ο ίδιος.

Ἀλεξάνδρου κελεύσαντος Λύσιππον ποιῆσαι· η φιλοτέχνηση των είκοσι πέντε έφιππων ανδριάντων των εταίρων από τον Λύσιππο, τον περίφημο Συκιώνιο γλύπτη, που ήταν ο επίσημος ανδριαντοποιός του Αλεξάνδρου, αποδεικνύει την ιδιαίτερη τιμή που απένειμε ο Αλέξανδρος στους νεκρούς εταίρους του.

5.

ἔθαψε ξὺν τοῖς ὅπλοις καὶ ἄλλῳ κόσμῳ· η απόδοση τιμών στους νεκρούς των πολέμων προϋπήρχε στην Ελλάδα από την ομηρική εποχή (Ομ. Ιλ. Ψ, 257 κ.ε.). Σε πολλές περιπτώσεις την τελετή της ταφής των νεκρών συμπλήρωναν οι αθλητικοί και μουσικοί αγώνες και η εκφώνηση επιταφίων λόγων. Με τη μεγαλοπρεπή ταφή των νεκρών ο Αλέξανδρος απέβλεπε στο να κάνει τους στρατιώτες του προθυμότερους στη μάχη.

ἀτέλειαν ἔδωκε... εἰσφοραί· η απαλλαγή των γονέων και τέκνων των πεσόντων Μακεδόνων από τη φορολογία, τις έκτακτες υποχρεωτικές εργασίες και τις εισφορές είναι ένδειξη αναγνώρισης της προσφοράς τους και αποτελεί ιδιαίτερη τιμή γι' αυτούς. Στην εποχή μας η πατρίδα χορηγεί στους επιζώντες συγγενείς των νεκρών των πολέμων συντάξεις και προσφέρει και άλλα ευεργετήματα.

τῶν τετρωμένων πολλὴν πρόνοιαν ἔσχεν· η αγάπη και το ενδιαφέρον του βασιλιά προς τους στρατιώτες του αποδεικνύει ότι είναι αληθινός ηγέτης. Επισκέπτεται ο ίδιος τους τραυματίες, ακούει τα κατορθώματά τους και συνδέεται ψυχικά μαζί τους. Οι στρατιώτες βλέπουν και αισθάνονται τον ηγέτη κοντά τους.

6.

καὶ τῶν Περσῶν... ἔθαψε· η συμπεριφορά του Αλεξάνδρου προς τους νεκρούς αντιπάλους του είναι ιδιαίτερα τιμητική γι' αυτόν. Γνωρίζει να ανταμείβει έμπρακτα τους ανδρείους, ακόμη και αν είναι αντίπαλοί του. Την ίδια συμπεριφορά θα δείξει αργότερα και προς τον βασιλιά Πώρο, μετά τη μάχη στον Ύδασπη. Με τις ενέργειές του αυτές κερδίζει την αναγνώριση και των αντιπάλων του ακόμη.

παρὰ τὰ κοινῇ δόξαντα· οι Έλληνες μισθοφόροι πολέμησαν υπέρ των βαρβάρων, εναντίον των Ελλήνων, αντίθετα με την κοινή απόφαση των Ελλήνων που είχε ληφθεί στο συνέδριο της Κορίνθου, σύμφωνα με την οποία ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε αρχιστράτηγος του πολέμου κατά των Περσών. Ως αρχιστράτηγος της εκστρατείας τιμώρησε παραδειγματικά τους μισθοφόρους, στέλνοντάς τους σε βαριές εργασίες στη Μακεδονία.

7.

Ἀποπέμπει δὲ καὶ εἰς Ἀθήνας τριακοσίας πανοπλίας περσικάς· ο Αλέξανδρος, θέλοντας να ανακοινώσει στους Έλληνες και κυρίως στην Αθήνα, την πόλη που σεβόταν περισσότερο από κάθε άλλη στην Ελλάδα, τη νίκη στον Γρανικό, έστειλε 300 περσικές πανοπλίες ως αφιέρωμα στην Ακρόπολη, τις οποίες κρέμασαν στην ανατολική πλευρά του Παρθενώνα.

ἐπίγραμμα ἐπιγραφῆναι τόδε· με την επιγραφή αυτή φαίνεται η συνειδητή προσπάθεια του Αλεξάνδρου να προβάλλει τον πανελλήνιο χαρακτήρα της εκστρατείας. Η νίκη στον Γρανικό παρουσιάζεται ως νίκη όλων των Ελλήνων εναντίον των βαρβάρων. Ο ίδιος απευθύνεται στους Έλληνες ως ηγεμόνας της Κορινθιακής συμμαχίας. Με τη φράση: «καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων» είναι φανερό ότι θεωρεί τους Μακεδόνες Έλληνες, γι' αυτό προτιμά να μην τους αναφέρει. Και στην απάντηση προς τον Δαρείο (Β, 14, 4) γράφει «οἱ ὑμέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα», γεγονός που αποδεικνύει ότι θεωρεί τη Μακεδονία περιοχή της Ελλάδας.