Το αγαθό αποτελεί το «τέλος»¹όλων των πραγμάτων²

Κάθε τεχνική δεξιότητα [τέχνη] και κάθε γνωστική δραστηριότητα [έρευνα], παρόμοια και κάθε πράξη και κάθε διαδικασία επιλογής και προτίμησης έχει για στόχο της –κατά την παραδοχή όλων– κάποιο αγαθό³. Σωστά, επομένως, είπαν για το αγαθό πως είναι αυτό που αποτελεί τον στόχο όλων των πραγμάτων⁴[…] ∆εδομένου, τώρα, ότι υπάρχουν πολλών ειδών πράξεις⁵και πολλών ειδών τέχνες και επιστήμες, δεν μπορεί παρά να είναι πολλά τα τέλη [οι σκοποί]· το τέλος [ο σκοπός]⁶π.χ. της ιατρικής είναι η υγεία, της ναυπηγικής το πλοίο, της στρατηγικής η νίκη, της διαχείρισης του σπιτικού ο πλούτος […] Αν λοιπόν πράγματι υπάρχει κάποιο τέλος σε όλες τις πράξεις μας, ένα τέλος που το θέλουμε γι' αυτό το ίδιο και όλα τα άλλα για χάρη του⁷, και αν δεν επιδιώκουμε το καθετί για χάρη κάποιου άλλου πράγματος (γιατί τότε θα φτάναμε, βέβαια, στο άπειρο, με αποτέλεσμα η επιθυμία και η προσπάθειά μας να είναι κενή περιεχομένου και μάταιη), είναι φανερό ότι αυτό το τέλος είναι το αγαθό, και μάλιστα το υπέρτατο αγαθό⁸. ∆ε θα πρέπει τότε να πούμε ότι η γνώση αυτού του υπέρτατου αγαθού έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα για τη ζωή μας, και ότι σαν τοξότες που έχουμε τον συγκεκριμένο στόχο, πετυχαίνουμε και εμείς μέσω αυτού ευκολότερα και αποτελεσματικότερα το πρέπον;

1. Ο Αριστοτέλης στο Α' βιβλίο των Ηθικών Νικομαχείων προσπαθεί να βρει τον υπέρτατο σκοπό της ηθικής ζωής του ανθρώπου και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ιδανικό τέρμα της ηθικής πορείας του ανθρώπου είναι η ευδαιμονία. Εξετάζει επίσης τα τρία είδη της ανθρώπινης ζωής (βίος ἀπολαυστικός, βίος πολιτικός και βίος θεωρητικός) που εμφανίζονται ως τρόποι ζωής μέσα στην κοινωνία.
2. Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν κάποιο «τέλος», κάποιο τελικό σκοπό, δηλαδή στοχεύουν σε κάποιο αγαθό. Η ευδαιμονία αποτελεί τον τελικό σκοπό του ανθρώπου, το υπέρτατο αγαθό, που το επιδιώκουμε μόνο για το ίδιο και όχι για να αποκτήσουμε άλλα αγαθά. Γι' αυτό και η ηθική του ονομάζεται τελεολογική.
3. Κάθε τεχνική δεξιότητα… κάποιο αγαθό: πρόκειται για την εναρκτήρια πρόταση των Ηθικών Νικομαχείων, όπου παρουσιάζεται η κεντρική ιδέα όλης της πραγματείας, σύμφωνα με την οποία κάθε τέχνη και κάθε έρευνα, κάθε πράξη και επιλογή φαίνεται να αποσκοπεί σε κάποιο αγαθό και γι' αυτόν τον λόγο το αγαθό έχει ορισθεί ως αυτό στο οποίο τα πάντα αποσκοπούν.
4. Το αγαθό… το στόχο όλων των πραγμάτων: η ηθική είναι η επιστήμη που εξετάζει την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου στην ιδιωτική του ζωή και αναφέρεται στις πράξεις που αυτός επιτελεί. Σκοπός της ηθικής επιστήμης είναι να καταδείξει ποιο είναι το υπέρτατο αγαθό (τὸ ἄριστον) και πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί.
5. Υπάρχουν πολλών ειδών πράξεις: κάθε ανθρώπινη πράξη αποτελεί ενέργεια που αποβλέπει στην πραγματοποίηση κάποιου σκοπού. Οι σκοποί αυτοί μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: πρώτον, σ' αυτούς που τους επιδιώκουμε για να φτάσουμε σε έναν άλλο σκοπό, για να επιτύχουμε κάτι άλλο, και δεύτερον, σε σκοπούς που αποτελούν τον τελικό στόχο μας. Κατά τον ίδιο τρόπο, υπάρχουν αγαθά που τα επιθυμούμε για να αποκτήσουμε κάτι άλλο (όπως ο πλούτος ή η υγεία) και αγαθά που αποτελούν τον στόχο όλων των επιδιώξεών μας (όπως η ευδαιμονία).
6. Το τέλος: σκοπός, στόχος. Αναζητώντας τον απώτερο σκοπό, ο Αριστοτέλης αναζητά τον σκοπό κάθε ορθολογικής δράσης, δηλαδή τον ένα και μοναδικό σκοπό που δεν είναι ο ίδιος μέσο για κάποιον επιπλέον στόχο (ἐντελέχεια).
7. Ένα τέλος... για χάρη του: κατά τον Αριστοτέλη, χρειάζεται πάντοτε να υπάρχει ένας τελικός σκοπός της ανθρώπινης πρακτικής δραστηριότητας για χάρη του οποίου εκτελούνται όλες οι σκόπιμες πράξεις. Ο τελικός αυτός σκοπός είναι το αγαθό (το υπέρτατο αγαθό), το οποίο αποτελεί τον στόχο όλων των επιδιώξεών μας.
8. Το υπέρτατο αγαθό: το υπέρτατο αγαθό ταυτίζεται με την ευδαιμονία που αποτελεί τον τελικό σκοπό της ζωής των ανθρώπων. Η λέξη «ευτυχία» δεν αποδίδει πλήρως τη σημασία της «ευδαιμονίας», αφού η ευδαιμονία δεν αποτελεί απλώς μια γενική κατάσταση ευτυχίας και ευημερίας, αλλά είναι «ενέργεια της ψυχής σύμφωνα με την αρετή».

1. Ποια είδη τεχνών και επιστημών αναφέρει στο κείμενο ο Αριστοτέλης; Ποια αγαθά αντιστοιχούν σε καθεμιά από αυτές;
2. Ο Αριστοτέλης διακρίνει στο κείμενο τα «τέλη» από το «τέλος». Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί κάνει τη διάκριση αυτή;
3. Τι είναι η ευδαιμονία, κατά τον Αριστοτέλη; Ποιος είναι ο ορισμός που δίνει στο παράλληλο κείμενο (2);
4. Ποιοι είναι οι τρόποι ζωής στους οποίους αναφέρεται ο Αριστοτέλης στο παράλληλο κείμενο (1); Ποιον προτιμούν οι περισσότεροι άνθρωποι και ποιον ο Αριστοτέλης;

Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί τη λέξη «ευδαιμονία» και τη θεωρεί τελικό σκοπό (τέλος) της ανθρώπινης πράξης. Μπορείτε να ανατρέξετε σε προηγούμενους φιλοσόφους, όπως λ.χ. τους Προσωκρατικούς και τους Σοφιστές, και να βρείτε ποιους αντίστοιχους όρους αυτοί χρησιμοποιούν;