Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων (Γ Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Εισαγωγή Επιστροφή στην αρχική σελίδα του μαθήματος

εξώφυλλο

 

 

 

 

Ανθολόγιο
Φιλοσοφικών Κειμένων

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

 

 

   Αθανασία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη

Χριστίνα Σακελλίου

Ελένη Λεοντσίνη



metaixmio

 

Ανθολόγιο
Φιλοσοφικών Κειμένων

 

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

 

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ

 

 

 

 

 

 

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

ΑΘΗΝΑ

 

 

 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Αθανασία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη
Καθηγήτρια Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Χριστίνα Σακελλίου
Φιλόλογος,
Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Ελένη Λεοντσίνη
Διδάσκουσα (ΠΔ 407/80) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

ΚΡΙΤΕΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ

Ιωάννης Καλογεράκος
Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Πασχαλιά Γιαννακάκη
Σχολική Σύμβουλος
Μαρία Βασιλάκη
Σχολική Σύμβουλος

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Δήμητρα Αλατσατζή
Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ
ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ

Χριστίνα Βέικου
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Αναστασία Κυρκίνη-Κούτουλα
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ
ΤΟΥ ΥΠΟΕΡΓΟΥ

Χριστίνα Βέικου
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Αντωνία Δημητράσκου
Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Απεικόνιση της Φιλοσοφίας από τη ζωφόρο των Προπυλαίων
του Πανεπιστημίου Αθηνών (λεπτομέρεια με βάση σχέδιο
του Καρλ Ραλ, από τον Εδουάρδο Λεμπιέντσκυ, 1888)

ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ - MULTIMEDIA Α.Ε.

Γ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α:
«Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων»

Πράξη µε τίτλο:

ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
Δημήτριος Γ. Βλάχος
Οµότιµος Καθηγητής του Α.Π.Θ
Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

«Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή
υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάση
το ∆ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το Γυμνάσιο»

Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου
Αντώνιος Σ. Μπομπέτσης
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Γεώργιος Κ. Παληός
Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναπληρωτές Επιστηµονικοί Υπεύθυνοι Έργου
Ιγνάτιος Ε. Χατζηευστρατίου
Μόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Γεώργιος Χαρ. Πολύζος
Πάρεδρος Ε.Θ. του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Έργο συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
EIΣAΓΩΓH: Η Φιλοσοφία και η Ιστορία της Aρχαίας Eλληνικής Φιλοσοφίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩTΟ
Οι Προσωκρατικοί

Εισαγωγή
Ενότητα 1η: Από τη μυθο-λογική στην ορθο-λογική εξήγηση του κόσμου
Ενότητα 2η: Γνώση και αλήθεια
Ενότητα 3η: Αρετές και ευδαιμονία
Ενότητα 4η: Πολιτικές υποθήκες
Ανακεφαλαίωση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔEYTEPO
Σοφιστές και σοφιστική κίνηση

Εισαγωγή
Ενότητα 1η: Σοφιστική τέχνη και Σοφιστής
Ενότητα 2η: Η ρητορική τέχνη και η δύναμη του λόγου
Ενότητα 3η: Σχετικότητα της γνώσης και αγνωστικισμός
Ενότητα 4η: Δικαιοσύνη, φύση – νόμος και πολιτική οργάνωση
Ανακεφαλαίωση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ TPIΤΟ
Σωκράτης και Πλάτων

Εισαγωγή.
Ενότητα 1η: Ο σοφός που δε γνώριζε τίποτα
Ενότητα 2η: H Δικαιοσύνη είναι συνεργασία
Ενότητα 3η: Η εκπαίδευση στην Πολιτεία του Πλάτωνα
Ενότητα 4η: Η πολιτική και οι πολιτικοί
Ενότητα 5η: Η θέση των γυναικών στην «ιδανική» πολιτεία
Ανακεφαλαίωση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ TETAPTO
Αριστοτέλης

Εισαγωγή
Ενότητα 1η: Tο υπέρτατο αγαθό και η ευδαιμονία
Ενότητα 2η : Η αρετή είναι μεσότητα
Ενότητα 3η : Η φιλία είναι εντελώς απαραίτητη για τη ζωή
Ενότητα 4η: H πόλη είναι η υψηλότερη μορφή κοινωνίας
Ενότητα 5η: Ο άνθρωπος είναι «φύσει πολιτικόν ζώον»
Ανακεφαλαίωση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠEMΠTO
H κυνική φιλοσοφία και οι φιλοσοφίες των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων

Εισαγωγή
Ενότητα 1η: Οι Kυνικοί, το διδακτό της αρετής και η ευδαιμονία
Ενότητα 2η: Επίκουρος, ηδονή και ευδαιμονία
Ενότητα 3η: Η ηθική των Στωικών: απάθεια και αταραξία
Ενότητα 4η: Η πολιτεία και ο πολίτης στη στωική φιλοσοφία
Ενότητα 5η: Aταραξία: Tο «τέλος» της «σκεπτικής αγωγής»
Ενότητα 6η: Ο Πλωτίνος και το «τέλος» της ανθρώπινης ζωής
Ανακεφαλαίωση

Γενική επισκόπηση
Χρονολογικός πίνακας
Xάρτης
Γλωσσάριο φιλοσοφικών όρων
Σύντομα εργοβιογραφικά στοιχεία φιλοσόφων
Eυρετήριο φιλοσοφικών όρων
Eυρετήριο ονομάτων
Εικονογραφικό υλικό βιβλίου

Rafail
Ραφαήλ: Η Σχολή των Αθηνών.

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στο βιβλίο αυτό έχουν ανθολογηθεί μεταφρασμένα φιλοσοφικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ποιητικά ή πεζά. Μέσα από τα κείμενα αυτά, παρακολουθούμε τον φιλοσοφικό στοχασμό της αρχαιότητας, όπως αναπτύχθηκε στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου από τον 6ο αι. π.Χ. μέχρι και τον 6ο αι. μ.Χ., και την εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Το βιβλίο απαρτίζεται από την Εισαγωγή, όπου αναλύεται η έννοια της φιλοσοφίας, δίνονται ορισμοί της και γίνεται λόγος για τη σημασία της στη ζωή του ανθρώπου, την ιστορική εξέλιξή της από την αρχαϊκή εποχή μέχρι την ύστερη αρχαιότητα και τη διαίρεση αυτής σε κλάδους. Παράλληλα, αναφέρονται οι πηγές που στηρίζουν την παράδοση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Tα ανθολογημένα κείμενα που ακολουθούν, σε είκοσι τέσσερις ενότητες, αναδεικνύουν τον ηθικό, πολιτικό και κοινωνικό στοχασμό των φιλοσόφων της αρχαιότητας. Τα προβλήματα που εξετάζονται αναφέρονται στις έννοιες: γνώση και αλήθεια, φύση και κοινωνία, νόμος και φύση, ευδαιμονία και αρετή, πολιτεία και πολιτική οργάνωση, δικαιοσύνη και νόμος. 

Oι είκοσι τέσσερις ενότητες κατανέμονται σε πέντε κεφάλαια. Aπό αυτά τα δύο πρώτα είναι αφιερωμένα στους Προσωκρατικούς και τους Σοφιστές και το καθένα περιλαμβάνει τέσσερις ενότητες. Τα επόμενα δύο αναφέρονται στους φιλοσόφους της κλασικής αρχαιότητας, Σωκράτη, Πλάτωνα και Αριστοτέλη, και περιέχουν πέντε ενότητες το καθένα. Tο πέμπτο κεφάλαιο, αφιερωμένο στην κυνική φιλοσοφία, η οποία διαμορφώθηκε μετά τον θάνατο του Σωκράτη, και στις φιλοσοφικές σχολές των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, περιέχει έξι ενότητες. Κάθε κεφάλαιο συγκροτείται από έναν γενικό προοργανωτή, την εισαγωγή και τις επιμέρους ενότητες. Σε κάθε ενότητα υπάρχει το μεταφρασμένο κείμενο, στο οποίο προτάσσεται ο προοργανωτής, που παρουσιάζει με συντομία τους θεματικούς άξονες του κειμένου που έχει επιλεγεί, και συμπληρώνεται με τα σχόλια, τα παράλληλα κείμενα, τις ερωτήσεις, τις εργασίες και τις δραστηριότητες. Kάθε κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την ανακεφαλαίωση. Στο τέλος του βιβλίου, σε μια ενότητα, παρουσιάζεται η γενική επισκόπηση των προβλημάτων που αναπτύχθηκαν σε αυτό.

Ο σκοπός του βιβλίου είναι διπλός: αφενός να παρακολουθήσει την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης μέσα από τα ανθολογούμενα κείμενα και αφετέρου να δείξει μερικά σημαντικά προβλήματα της φιλοσοφίας σε σχέση με το κοινωνικό, πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής κατά την οποία συζητήθηκαν. Παράλληλα, το βιβλίο είναι μια εικονογραφημένη ιστορία της φιλοσοφίας, καθώς περιλαμβάνει αυθεντικά ή φανταστικά πορτρέτα φιλοσόφων και απεικονίσεις από καλλιτέχνες όλων των εποχών, σχετικές προς τα θέματα που συζητούνται. Προτείνεται η παράλληλη αξιοποίηση του βιβλίου της Α΄, Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου Iστορία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

Τελειώνοντας, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στον συνάδελφο Γιάννη Σπυράλατο, θεολόγο-φιλόλογο με ειδίκευση στην Ιστορία της Φιλοσοφίας, για την ουσιαστική και ανιδιοτελή συμβολή του σε όλα τα στάδια της εκπόνησης του βιβλίου αυτού.

Oι συγγραφείς