Θρησκευτικά (Γ Γυμνασίου) - ΑΝΕΝΕΡΓΟ: Ηλεκτρονικό Βιβλίο

24. Οι άγιοι Ειρηναίος Λυώνος και Αμβρόσιος Μεδιολάνων

Στην ενότητα αυτή θα πάρεις πληροφορίες (για):

τον άγιο Ειρηναίο, επίσκοπο στη Λυών (2ος μ.Χ. αιώνας), και τον άγιο Αμβρόσιο, επίσκοπο στα Μεδιόλανα (4ος μ.Χ. αιώνας)
τους αγώνες των δύο επισκόπων για την ειρήνη στην Εκκλησία, τη στήριξη των χριστιανών κατά τη διάρκεια των διωγμών και την προστασία τους από τις αιρέσεις
την ανάδειξή τους σε μεγάλους εκκλησιαστικούς ηγέτες και αξιόλογους συγγραφείς.

Σε προηγούμενα μαθήματα είδαμε πώς ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε στην Ευρώπη. Τώρα θα γνωρίσουμε δύο μεγάλες μορφές του ευρωπαϊκού Χριστιανισμού.

α. Ένας δραστήριος θεολόγος του 2ου αιώνα: ο Ειρηναίος Λυώνος

Πληροφορίες για τη ζωή του

Ο Ειρηναίος γεννήθηκε στη Σμύρνη περί το 140 μ.Χ. Από τον Τερτυλλιανό, ένα χριστιανό συγγραφέα λίγο μεταγενέστερό του, μαθαίνουμε ότι ο Ειρηναίος ήταν «ακριβής μελετητής κάθε παιδείας», δηλαδή ότι ήταν πολύ μορφωμένος.

Η δράση του ως επισκόπου

Το 177 μ.Χ. ο Ειρηναίος ήταν Πρεσβύτερος στο Λούγδουνο της Νότιας Γαλλίας (τη σημερινή Λυών). Τα χρόνια εκείνα είχε ξεσπάσει ο διωγμός του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου εναντίον των χριστιανών. Τότε, ακριβώς, ο Ειρηναίος χειροτονήθηκε επίσκοπος στη Λυών.

Στα δύσκολα χρόνια των διωγμών, ο Ειρηναίος στήριξε τους χριστιανούς και διαφύλαξε την Εκκλησία από τις διάφορες αιρέσεις που απειλούσαν να διασπάσουν την ενότητά της. Επισφράγισε τη ζωή του με το μαρτύριό του κατά το διωγμό του Σεπτίμιου Σεβήρου το 202 μ.Χ. Η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Αυγούστου (για την Ανατολική Εκκλησία) και στις 3 Ιουλίου (για τη Δυτική Εκκλησία).

Το συγγραφικό του έργο

Ο Ειρηναίος υπήρξε αξιόλογος συγγραφέας. Πολλά από τα έργα του έχουν χαθεί. Από αυτά που διασώθηκαν, τα δύο σημαντικότερα είναι το «Κατά αιρέσεων» (ο ακριβής τίτλος του είναι «Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως») και το σύγγραμμά του με τίτλο «Επίδειξη του αποστολικού κηρύγματος».

β. Ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων: ηγέτης και διδάσκαλος της Εκκλησίας

Πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του ως επισκόπου

Γεννήθηκε περί το 340 μ.Χ. στα Τρέβιρα της Γαλατίας. Το 370 μ.Χ. διορίστηκε ύπατος (ανώτατος διοικητής) στις περιοχές Λιγουρίας και Αιμιλίας, με έδρα τα Μεδιόλανα (το σημερινό Μιλάνο). Την εποχή εκείνη είχε ήδη αποδεχτεί το Χριστιανισμό, αλλά δεν αποφάσιζε να βαπτιστεί και παρέμενε στις τάξεις των κατηχουμένων.

Ως διοικητής, με τη σύνεση και τις αρετές του κέρδισε την εκτίμηση και την αγάπη του λαού. Το γεγονός αυτό υπήρξε η αιτία να εκλεγεί επίσκοπος στα Μεδιόλανα στις αρχές του 374 μ.Χ. Αγωνίστηκε εναντίον της αίρεσης του Aρειανισμού και κατάφερε την καταδίκη της.

Άγ. Αμβρόσιος Μεδιολάνων.

ψηφιδωτό, Μιλάνο.

Το 390 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α' κατέσφαξε επτά χιλιάδες αθώους πολίτες στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης. Όταν όμως ο Θεοδόσιος επισκέφθηκε τα Μεδιόλανα, ο Αμβρόσιος του απαγόρευσε την είσοδο στο ναό και τον ανάγκασε δημόσια να μετανοήσει.

Πέθανε στις 4 Απριλίου του 397 μ.Χ. και τάφηκε στη βασιλική των Μεδιολάνων, που ονομάστηκε «Αμβροσιανή», έχοντας αφήσει πίσω του ένα τεράστιο κοινωνικό και θεολογικό έργο, χάρη στο οποίο χαρακτηρίστηκε ως ηγέτης και διδάσκαλος της Εκκλησίας. Η μνήμη του τιμάται -και για την Ανατολική και για τη Δυτική Εκκλησία- στις 7 Δεκεμβρίου.

Το συγγραφικό του έργο

Ο Αμβρόσιος υπήρξε πολυγραφότατος και βαθυστόχαστος εκκλησιαστικός συγγραφέας. Έγραψε πολλά έργα σχετικά με την πίστη, την καταπολέμηση των αιρετικών αρειανιστών και την ερμηνεία των Μυστηρίων. Περίφημοι είναι οι εκκλησιαστικοί ύμνοι του, γνωστοί ως «Αμβροσιανή υμνωδία».

γ. Ειρηναίος και Αμβρόσιος: δύο παραδείγματα για το σύγχρονο Χριστιανισμό της Ευρώπης

Τα κοινά χαρακτηριστικά του Ειρηναίου Λυώνος και του Αμβροσίου Μεδιολάνων είναι τα εξής: ήταν ασυμβίβαστοι σε θέματα πίστης, αναδείχθηκαν σε ικανούς συγγραφείς που με τα έργα τους στήριξαν τους πιστούς, είχαν κοινωνικές ευαισθησίες και αγωνίστηκαν για τα προβλήματα του λαού τους.

Το παράδειγμά τους υπενθυμίζει ότι η χριστιανική ιδιότητα απαιτεί ευαισθησία και αυτοπροσφορά και ότι η δύναμη του Θεού είναι ανώτερη από την εξουσία των ανθρώπων.

ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΩ ΚΑΙ ΘΥΜΑΜΑΙ

Ο Ειρηναίος Λυώνος και ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων υπήρξαν δύο σημαντικοί επίσκοποι των πρώτων χριστιανικών αιώνων.
Από τη ζωή και τα έργα τους πληροφορούμαστε σημαντικά στοιχεία για την ιστορία της χριστιανικής Εκκλησίας .
Οι μορφές του Ειρηναίου και του Αμβροσίου αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση για τους σύγχρονους χριστιανούς.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Το 177 μ.Χ. αρχίζει ο διωγμός εναντίον των χριστιανών από τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο. Είναι η εποχή που ο Ειρηναίος βρίσκεται στη Λυών ως πρεσβύτερος. Δύο χριστιανικές Εκκλησίες, της Λυώνος και της Βιέννας-περιοχής δίπλα στη Λυών-στέλνουν επιστολή προς την Εκκλησία-μητέρα τους, δηλαδή την Εκκλησία της Μ. Ασίας, περιγράφοντας το διωγμό και τα μαρτύριά τους. Είναι πιθανόν να συνέταξε την επιστολή ο ίδιος ο Ειρηναίος).

Οι χριστιανοί που κατοικούμε στη Βιέννα και στο Λούγδουνο απευθύνουμε την επιστολή αυτή προς τους αδελφούς της Ασίας και της Φρυγίας που έχουν την ίδια πίστη μ' εμάς και την ίδια ελπίδα απολύτρωσης.

Δεν είναι δυνατό να σας γράψουμε με ακρίβεια αυτά που υπέφεραν οι μακάριοι μάρτυρες. Διότι οι διώκτες τούς κτύπησαν με όλη τους τη δύναμη...Η δύναμη, όμως, του Θεού τούς έδωσε υπομονή για να αντιπαραταχθούν στους διώκτες τους με ιδιαίτερο θάρρος. Έτσι, οι μάρτυρες θεωρούσαν μικρά όλα αυτά τά φοβερά μαρτύρια, διακηρύσσοντας έτσι ότι τα μαρτύρια ήταν ελάχιστης σημασίας μπροστά στη δόξα που τους ανέμενε στον ουρανό...Yπέμειναν με γενναιότητα τις ύβρεις, τους συρμούς στο έδαφος, τους λιθοβολισμούς, τους ομαδικούς εγκλεισμούς σε φυλακές και όλα όσα επινοούσε το εξαγριωμένο πλήθος...Έτσι, οι άγιοι υπέστησαν μαρτύρια που ξεπερνούν κάθε περιγραφή. Σύρθηκαν προς το μαρτύριο με σώματα διαλυμένα από τα βασανιστήρια, τα δε νεκρά σώματά τους έμεναν εκτεθειμένα στο ύπαιθρο...Έφυγαν από τη ζωή σαν νικητές. Προχώρησαν προς το Θεό με ειρήνη, χωρίς ν' αφήσουν πόνο και ταραχή στους συγγενείς τους, αλλά μάλλον χαρά και περηφάνια

(Από το βιβλίο Τα μαρτύρια των πρώτων Χριστιανών,

εκδ. «Γρηγόριος Παλαμάς», Θεσσαλονίκη 1978, σσ. 192-223).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Γιατί ο Ειρηναίος και ο Αμβρόσιος προβάλλονται ως διδάσκαλοι τόσο στην Ανατολική όσο και στη Δυτική Εκκλησία;
Τα όσα μάθατε για τους δύο επισκόπους, ποια ιστορικά γεγονότα, που τα διδαχτήκατε στη Βυζαντινή Ιστορία της Β' Γυμνασίου, ανακαλούν στη μνήμη σας;
Παρατηρώντας το χάρτη της Ευρώπης και εντοπίζοντας τη γεωγραφική θέση της Λυών και του Μιλάνου, ποιες άλλες περιοχές πιστεύετε ότι επηρέασαν έντονα οι μορφές του Ειρηναίου και του Αμβροσίου;