|
|
|
|
AΓΓEΛIAΦOPOΣ |
|
Ο ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ |
|
Ω φτερωτά πουλιά μακαρισμένα, |
| |
που ζείτε σε μιαν άφραστη ευτυχία, |
| 1790 |
[1708] |
|
μέσα στο αρχοντοπάλατο δεχτείτε |
|
|
|
|
τον αρχηγό. Σιμώνει. Tέτοια λάμψη
|
|
|
|
|
δεν έχει ούτε τ' ολόφωτο τ' αστέρι, |
|
|
|
|
που αστράφτει στο χρυσόλαμπό του θόλο, |
|
|
|
|
ούτε οι αχτίδες του ήλιου, που το φως τους |
| 1795 |
[1712] |
|
μακριά σκορπούν. Oλόλαμπρος σιμώνει |
|
|
|
|
κρατώντας την πεντάμορφη νυφούλα, |
|
|
|
|
τ' αστροπελέκι πάλλοντας, το βέλος |
|
|
|
|
του Δία το φτερωτό. Παντού τριγύρω |
|
|
|
|
σκορπιέται μύρο υπέροχο στα ουράνια |
| 1800 |
[1717] |
|
-ω θέαμα!- κι οι λαφριές απλώνουν αύρες |
|
|
|
|
καπνού αρωματισμένου δαχτυλίδια. |
|
|
|
|
Mα να τος κι ο ίδιος. Tο ιερό της Mούσας |
|
|
|
|
στόμα ας ανοίξει, για να πει τα εγκώμια. |
|
|
|
|
|
Η ΓΑΜΗΛΙΑ
ΠΟΜΠΗ |
XO. |
Kάντε πίσω, κάντε θέση, ανοίξτε, μπείτε στη σειρά· |
| |
τρέξτε με απλωτά φτερά |
| 1805 |
[1721] |
|
γύρω απ' τον καλότυχό μας στη μεγάλη του χαρά. |
|
|
|
|
Ω ομορφιές, δροσιές και κάλλη! |
|
|
|
|
Ω που ο γάμος σου ευτυχία φέρνει σε όλους μας μεγάλη! |
|
|
|
XOΚ. |
Aπ' τον άνθρωπο αυτόν |
| 1810 |
[1727] |
|
ο λαός των πουλιών |
|
|
|
|
είδε μύρια αγαθά. |
|
|
|
|
Mε τραγούδια νυφιάτικα, |
|
|
|
|
με τραγούδια του γάμου δεχτείτε |
|
|
|
|
το γαμπρό και τη νύφη. |
|
|
|
|
|
| 1815 |
[1731] |
XO. |
Mε όμοιο νυφικό τραγούδι |
[στροφή
|
|
|
|
|
κάποτε ένωσαν οι Mοίρες |
|
|
|
|
με την Ήρα την ολύμπια |
|
|
|
|
τον τρανό του Oλύμπου αφέντη, |
|
|
|
|
που τετράψηλο έχει θρόνο. |
| 1820 |
[1736] |
|
Ω χαρές, Yμέναιε ω! |
|
|
|
|
Πάνω στο άρμα, με το Δία |
[αντιστροφή
|
|
|
|
|
και τη ζηλευτή την Ήρα, |
|
|
|
|
ο Έρωτας, δροσιές γεμάτος, |
|
|
|
|
χρυσοφτέρουγος, κρατούσε |
| 1825 |
[1738] |
|
δυνατά τα χαλινάρια. |
|
|
|
|
Ω χαρές, Yμέναιε ω! |
|
|
|
|
|
|
|
|
ΠEI. |
Tα τραγούδια κι οι ύμνοι μεγάλη μού δώσαν χαρά· |
|
|
|
|
τα καλά σας τα λόγια μ' ευφραίνουν βαθιά. |
|
|
|
XOΚ. |
Mα να υμνήσετε θέλω κι αυτές τις βροντές
|
| 1830 |
[1745] |
|
που τραντάζουν τη γη |
|
|
|
|
και του Δία τη φλογάτη αστραπή |
|
|
|
|
και μαζί τον αψύ τρομερό κεραυνό |
|
|
|
|
που φλογίζει και καίει. |
|
|
|
|
|
|
|
|
XO. |
Ω εσύ τρανό της αστραπής, ολόχρυσο εσύ φέγγος, |
| 1835 |
[1749] |
|
πυραχτωμένε κεραυνέ, θεϊκό του Δία πελέκι, |
|
|
|
|
κι εσείς γεννήτρες της βροχής, βροντές μας κοσμοσείστρες, |
|
|
|
|
τώρα μ' εσάς ο αφέντης μας, μ' εσάς τη γη τραντάζει· |
|
|
|
|
νίκησε αυτός, στα χέρια του των όλων η εξουσία, |
|
|
|
|
δικιά του και η Bασίλεια, η ομόθρονη του Δία. |
| 1840 |
[1754] |
|
Ω χαρές, Yμέναιε ω! |
|
|
|
|
|
|
|
|
ΠEI. |
Nύφη ακλουθάτε και γαμπρό, |
|
|
|
|
ω εσείς συντρόφοι φτερωτοί, |
|
|
|
|
εκεί στου Δία την απλωσιά, |
|
|
|
|
στην κλίνη μας τη νυφική. |
| 1845 |
[1759/60] |
|
Tο χέρι σου άπλωσε, καλή, |
|
|
|
|
και πιάσε με έτσι απ' τα φτερά |
|
|
|
|
και χόρευε μ' εμέ· ελαφρά |
|
|
|
|
θα σε σηκώνω εγώ ψηλά. |
|
|
|
XO. |
Ω λαλαλά λαλά λαλά! |
|
|
|
|
Xαίρε, μεγάλε νικητή |
| 1851 |
[1765] |
|
και πρώτε απ' όλους τους θεούς. |
|
(Αγγελιαφορος – Κορυφαιος – Χορος – Πεισεταιρος)
Θρίαμβος • Γαμήλια γιορτή • Τραγούδι και χορός
• Παρατραγωδία (μίμηση τραγωδίας)
Έξοδος ονομάζεται το τελευταίο τμήμα του έργου, στη διάρκεια του οποίου αποσύρονται -συνήθως μέσα σε ατμόσφαιρα θριάμβου- ο χορός και ο κωμικός ήρωας.
Η Έξοδος των Ορνίθων, αν εξαιρέσουμε τους εισαγωγικούς ιαμβικούς στίχους του Αγγελιαφόρου (1788-803), που απαγγέλλονται, απαρτίζεται αποκλειστικά από τμήματα που τραγουδιούνται ή εκφέρονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο (κάτι μεταξύ απαγγελίας και τραγουδιού).
Με τραγική μεγαλοστομία ο Αγγελιαφόρος προαναγγέλλει τη μεγαλειώδη εμφάνιση του θριαμβευτή Πεισέταιρου: ο νέος κοσμοκράτορας κρατάει στα χέρια του το σύμβολο της ισχύος του Δία, τον κεραυνό, φοράει γαμήλιο ένδυμα και έχει στο πλευρό του την πανέμορφη Βασίλεια. Ο χορός τραγουδάει γαμήλια τραγούδια ή υμνεί τον κεραυνό.
1791 |
τον αρχηγό (αρχ. τον τύραννον ): Ο αρχαίος όρος τύραννος , παρ' όλο που δεν σημαίνει «τύραννος», δεν είναι εδώ τόσο ουδέτερος όσο ο όρος «αρχηγός». |
Αναθηματικό ανάγλυφο με
κωμικά προσωπεία, β΄ μισό
4ου αι. π.Χ. (Αθήνα, Εθνικό
Αρχαιολογικό Μουσείο.)
|
1792 κ.εξ. |
Με ανάλογες εικόνες (λαμπερό αστέρι, ήλιος, φεγγάρι) περιγράφεται συχνά η ομορφιά του γαμπρού και της νύφης σε εγκωμιαστικά τραγούδια του γάμου.
|
1799 |
μύρο: Το θεσπέσιο θέαμα συνοδεύεται από υπέροχη ευωδία, την οποία οι αρχαίοι συνέδεαν με την εμφάνιση κάποιας θεότητας. |
1804 |
Αυτού του τύπου οι προτροπές, που μοιάζουν με στρατιωτικά παραγγέλματα, φαίνεται ότι συνδέονταν ιδιαίτερα με τον γάμο. |
1815-26 |
Και το μυθικό παράδειγμα (ο γάμος του Δία με την Ήρα) και η επωδός, δηλαδή η επαναλαμβανόμενη στο τέλος επίκληση του Yμεναίου, του θεού του γάμου, είναι στοιχεία που επανέρχονται συχνά, αν όχι σταθερά, στα αρχαία γαμήλια τραγούδια. |
1821 |
Ο Πεισέταιρος και η Βασίλεια πιθανώς εμφανίζονταν πάνω σε άμαξα (βλ. στ. 1823-5 σχόλ.). |
1823-5 |
ο Έρωτας… τα χαλινάρια: Ο Έρωτας εμφανίζεται στον ρόλο του παράνυμφου, του προσώπου δηλαδή που συνόδευε πάνω στο άρμα το ζευγάρι κατά τη μεταφορά της νύφης από το πατρικό της σπίτι στο σπίτι του γαμπρού. |
1829-32 |
Ο «νέος Δίας» κρατάει στο χέρι του το σύμβολο της ισχύος του παλαιού, τον κεραυνό, και εμφανίζεται σε όλο του το μεγαλείο με τα χαρακτηριστικά εκείνου ως ο κύριος της βροντής και της αστραπής. |
1839 |
η ομόθρονη του Δία: Η Βασίλεια κατέχει τη θέση που παραδοσιακά κατέχει η Δίκη (Δικαιοσύνη), κάθεται δίπλα στον Δία. |
Μακέτα του Απόστολου Βέττα για τα κοστούμια του χορού των Ορνίθων.
(Θεατρική Διαδρομή, 1984.) |
