Γ. ΣΧΕΔΙΑΖΩ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΟY

Εισαγωγικά στοιχεία

Τελειώνοντας τη Γ΄ Γυμνασίου καλείσαι να πάρεις κάποιες αποφάσεις (αν δεν τις έχει ήδη πάρει) που μπορεί να αποδειχτούν καθοριστικές για το μέλλον σου. Πού και πώς θα συνεχίσεις την εκπαίδευσή σου μετά το Γυμνάσιο; Ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσεις; Έχεις αποφασίσει ποιος επαγγελματικός χώρος σε ενδιαφέρει;

Κάποιες φορές μια απόφαση φαίνεται περίπου ‘αναγκαστική’ ή αυτονόητη. Στην πραγματικότητα, όταν καλούμαστε να πάρουμε μια απόφαση, καλούμαστε να επιλέξουμε μεταξύ διαφορετικών εναλλακτικών λύσεων. Όσο περισσότερες είναι οι εναλλακτικές λύσεις που έχουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ελευθερίας μιας απόφασης. Μια καλή απόφαση προΰποθέτει συνήθως ότι έχουμε εξετάσει σοβαρά όλες τις εναλλακτικές λύσεις και έχουμε πληροφορηθεί σωστά για καθεμιά.

Μια απόφαση κρίνεται από τα αποτελέσματά της. Yπάρχουν όμως τομείς της ζωής που οι εξελίξεις δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν με ασφάλεια. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι απλώς μια ένδειξη γι’ αυτό που θα συμβεί αύριο. Σε ό,τι αφορά τη σταδιοδρομία, την προσωπική ζωή κτλ. δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα για τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθούν τα πράγματα. Ασφαλώς, τα πράγματα δε συμβαίνουν τυχαία και η προσωπική μας δράση παίζει σημαντικό ρόλο. Χρειάζεται, ωστόσο, να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε και καταστάσεις που δεν είχαμε προβλέψει.

Το να παίρνουμε αποφάσεις είναι σημαντικό στη ζωή μας. Όμως ένα εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι και η υλοποίηση μιας απόφασης. Μια απόφαση έχει αξία, όταν έχουμε σχεδιάσει σωστά τον τρόπο με τον οποίο θα την υλοποιήσουμε και όταν είμαστε ‘αποφασισμένοι’ να την κάνουμε πράξη (Ας μη λησμονούμε το ρητό: ο ‘καλύτερος’ τρόπος για να μην προχωρήσει κάποιος, είναι να μην αποφασίσει πού θέλει να πάει).

Ασφαλώς, δεν είναι εύκολο να κρίνουμε αν μια απόφαση είναι «σωστή» τη στιγμή που αποφασίζουμε. Αυτό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις εκπαιδευτικές-επαγγελματικές αποφάσεις, θα είμαστε σε θέση να το κρίνουμε πολύ αργότερα στη ζωή μας με βάση τις συνέπειές της. Γι’ αυτό μιλάμε εδώ για καλή απόφαση. Πότε είναι μια απόφαση “σωστή”; Όταν τα αποτελέσματά της είναι τα επιθυμητά.

Μια απόφαση είναι “καλή” αν την έχουμε πάρει με το σωστό τρόπο, θεωρώντας ότι μας ικανοποιεί τη στιγμή που τη λαμβάνουμε, γιατί νιώθουμε ότι ανταποκρίνεται στις επιθυμίες μας, τις προσδοκίες μας από τη ζωή, τις προσωπικές μας αξίες. Μια καλή απόφαση είναι πάντα προσωπική, και κατά τη λήψη της λαμβάνονται υπόψη και αξιοποιούνται οι δεξιότητες, οι ικανότητες, οι ανάγκες και οι ιδιαιτερότητές μας, όποιες και αν είναι αυτές, με δημιουργικό τρόπο. Μια καλή απόφαση μας κάνει να νιώθουμε ότι αναπτύσσουμε –όσο είναι δυνατό- και αξιοποιούμε τις δυνατότητές μας, μας δίνει ένα αίσθημα αυτοπραγμάτωσης.

Ας μη λησμονούμε, λοιπόν, ότι ένας επιτυχημένος επαγγελματικός σχεδιασμός πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τόσο τις υπάρχουσες εξωτερικές συνθήκες όσο και τις δυνατότητές μας, τις επιθυμίες μας, τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές μας.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Aποφασίζοντας για το μέλλον σου

α) Προσδιορισμός του προβλήματος

Σηκωθείτε όλοι όρθιοι και περιπλανηθείτε για λίγο στο χώρο όπου στεγάζεται η τάξη σας (εκτός εάν ο καθηγητής Σ.Ε.Π. σας υποδείξει διαφορετικά).

• Χωριστείτε σε ζευγάρια. Θα μιλήσει ο καθένας με τη σειρά του στον άλλο, για 5 περίπου λεπτά, σχετικά με τον εαυτό του και με όσα περιμένει από το μελλοντικό του επάγγελμα (όποιο και αν είναι αυτό). Eπικεντρώστε στη σημασία της απόφασης για το τι θα κάνετε μετά το Γυμνάσιο.
  Αυτός που ακούει δεν διακόπτει, παρά μόνο αν χρειάζεται να υποβάλει κάποια διευκρινιστική ερώτηση.
• Στο τέλος, συζητήστε ελεύθερα με τον/την συμμαθητή/τριά σας για άλλα 5 λεπτά.
  Φαίνεται να έχει ‘καταλήξει’ στην επιλογή κάποιας επαγγελματικής κατεύθυνσης; Yπάρχουν μήπως σημεία που τον/την προβληματίζουν, που στέκονται εμπόδιο στις επαγγελματικές επιλογές; Έχει εναλλακτικές λύσεις;

β) Eντοπισμός στοιχείων του εαυτού

H προηγούμενη δραστηριότητα ίσως σε βοήθησε να αναγνωρίσεις και να συνειδητοποιήσεις μια σειρά από ανάγκες ή επιθυμίες σου ή ενδιαφέροντά σου.

Μια καλή ιδέα θα ήταν να τις καταγράψεις στις γραμμές που ακολουθούν.

ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

ΑΝΑΓΚΕΣ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

• Είναι πολύ πιθανό να έχεις ήδη σκεφτεί κάποια επαγγέλματα που σε ενδιαφέρουν. Σημείωσέ τα (μέχρι 10) στον παρακάτω πίνακα, στη στήλη «επάγγελμα». Είναι πολύ σημαντικό, σε αυτή τη φάση, να σημειώσεις τα επαγγέλματα εκείνα που σου προκαλούν θετική προδιάθεση. Δεν είναι ανάγκη να ανήκουν όλα στον ίδιο επιστημονικό ή επαγγελματικό χώρο.

• Ρίξε τώρα μια ματιά στις επιθυμίες και στις ιδιαίτερες ανάγκες που κατέγραψες στην αρχή της δραστηριότητας (στην προηγούμενη σελίδα). Βάλε ένα βαθμό από το 1 μέχρι το 10 δίπλα σε κάθε επάγγελμα, στην στήλη «βαθμός α», ανάλογα με το πόσο αυτό το επάγγελμα ανταποκρίνεται στις επιθυμίες και στις ιδιαίτερες ανάγκες σου.
• Να καταγράψεις τώρα τις αξίες σου, τις δεξιότητές σου, αλλά και τις ιδιαιτερότητες που χρειάζεται να λάβεις υπόψη σου. Συμπλήρωσε και τα τυχόν επιπλέον εφόδια που νομίζεις ότι διαθέτεις.

ΑΞΙΕΣ:

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΛΑΒΕΙΣ ΥΠΟΨΗ ΣΟΥ:

ΑΛΛΑ ΕΦΟΔΙΑ:

• Βαθμολόγησε πάλι τα επαγγέλματα του πρώτου πίνακα με βάση τα νέα στοιχεία στη στήλη «βαθμός β». Αφού το κάνεις άθροισε τους βαμούς α και β στο κάθε επάγγελμα.

Tώρα έχεις μια ένδειξη για το επάγγελμα που επιθυμείς περισσότερο: Eίναι αυτό με το μεγαλύτερο άθροισμα. Bάζοντας τα επαγγέλματα με τη σειρά των βαθμών, έχεις μια ιεράρχησή τους, αλλά μόνον με βάση το κριτήριο των προσωπικών σου χαρακτηριστικών.

γ) Αναζήτηση και άλλων πληροφοριών

• Έχεις ήδη αξιολογήσει, με βάση τις αξίες, τις επιθυμίες, τις δεξιότητες, τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαιτερότητές σου μια σειρά από επαγγέλματα που σε ενδιαφέρουν. Είναι πιθανόν να γνωρίζεις ήδη αρκετά στοιχεία για κάποια από τα επαγγέλματα που έχεις σημειώσει. Xρειάζεται όμως να συμπληρώσεις τις πληροφορίες που διαθέτεις. Αν συνέτασσες μια επαγγελματική μονογραφία για καθένα από τα επαγγέλματα αυτά, θα μπορούσε να σου φανεί πολύ χρήσιμο (Η αντίστοιχη ενότητα του βιβλίου αυτού ίσως σε βοηθήσει). Ποιες είναι οι προοπτικές του κάθε επαγγέλματος σήμερα; (Ασφαλώς, μια τέτοια πληροφορία είναι ενδεικτική και δεν καθορίζει απαραίτητα το μέλλον ενός επαγγέλματος). Πώς είναι το εργασιακό περιβάλλον και ποια είναι η εκπαίδευση που απαιτείται προκειμένου κάποιος να το ασκήσει;
  Αν θέλεις, σημείωσε στις παρακάτω γραμμές κάποια στοιχεία για τα επαγγέλματα στα οποία έδωσες τους μεγαλύτερους βαθμούς, που θεωρείς ότι θα βαρύνουν στη λήψη της τελικής σου απόφασης.

• Βρες τις εναλλακτικές διεξόδους για καθένα από τα επαγγέλματα που εξετάζεις. Σε ποιους τομείς μπορείς να εργαστείς και, εναλλακτικά, προς ποιες κατευθύνσεις θα μπορούσες να στραφείς;

• Επίσης, εξέτασε την πορεία που απαιτείται για την υλοποίηση κάθε επιλογής (την εκπαίδευση, την εξειδίκευση, την εξεύρεση πόρων κτλ. που απαιτούνται προκειμένου να ασκήσει κάποιος ένα συγκεκριμένο επάγγελμα). Mπορεί να παρουσιάζονται περισσότερες από μία εναλλακτικές λύσεις. Σημείωσέ τες χωριστά για κάθε επάγγελμα. Eπειδή στο τέλος της Γ΄ Γυμνασίου πρέπει να αποφασίσεις ποια πορεία θα ακολουθήσεις, σύνδεσε την κάθε επιλογή (το κάθε επάγγελμα) με τις διάφορες κατευθύνσεις μετά το Γυμνάσιο. Oυσιαστικά κάνεις στον εαυτό σου το ερώτημα: Aφού θέλω να φτάσω εκεί, ποιον δρόμο πρέπει να ακολουθήσω;

δ) Μελέτη των δυσκολιών αλλά και των θετικών στοιχείων κάθε εναλλακτικής λύσης

Πάρε τόσα φύλλα τετραδίου όσα τα επαγγέλματα που εξετάζεις. Γράψε σε καθένα από αυτά την ονομασία ενός επαγγέλματος. Χώρισε στα δύο το φύλλο που κρατάς στα χέρια σου, όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα. Γράψε τα θετικά σημεία για το αντίστοιχο επάγγελμα και, στη συνέχεια, τα αρνητικά που παρουσιάζει. Tόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά μπορεί να σχετίζονται με προοπτικές του και με τις εναλλακτικές λύσεις που διαφαίνονται, με την ευκολία ή δυσκολία της πρόσβασης κτλ. Ίσως, σε αυτή τη φάση, χρειαστεί να συμβουλευτείς πάλι τα στοιχεία που κατέγραψες για το κάθε επάγγελμα στην αρχή της δραστηριότητας.

Τέλος, εστίασε στο τι εσύ πραγματικά θέλεις και ποια συναισθήματα σου γεννά το επάγγελμα που επέλεξες.

Κάνε το ίδιο για κάθε επάγγελμα.

Αφού τελειώσεις με όλα τα φύλλα, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε κάποιο επάγγελμα, άπλωσέ τα μπροστά σου. Ρίξε τους μια ματιά και διάλεξε το επάγγελμα το οποίο, μετά την παραπάνω διαδικασία, σε έλκει περισσότερο˙ αυτό του οποίου τα θετικά στοιχεία και οι προοπτικές θα σου δώσουν το κουράγιο –εσένα προσωπικά– να αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες που το επάγγελμα αυτό συνεπάγεται. Άλλωστε, το επάγγελμά μας δεν είναι κάποιο ‘στεγνό’ αποτέλεσμα ενός λογικού υπολογισμού ούτε, όμως, και ο στιγμιαίος ενθουσιασμός μιας ‘μαγικής εικόνας’. Είναι, περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, ένας τρόπος ζωής.

ε) H επιλογή

Aν έχεις κάνει προσεκτικά όλα τα παραπάνω βήματα, τώρα είσαι σε θέση να πάρεις μια καλή απόφαση: Nα προχωρήσεις σε μια πρώτη επιλογή επαγγέλματος, που είναι στην ουσία η πρώτη σου “εκπαιδευτική-επαγγελματική επιλογή”.
Πάνω στην επιλογή σου αυτή θα σκεφτείς πάλι και πάλι. Έχεις όμως κάνει ένα πρώτο, σοβαρό βήμα, ακολουθώντας μια συστηματική διαδικασία.

H ενότητα με μια ματιά

• Τι σημαίνει απόφαση;

• Γιατί οι αποφάσεις θεωρούνται σημαντικό στοιχείο για τη ζωή μας;

• Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις επαγγελματικές μας αποφάσεις;

• Γιατί οι επαγγελματικές αποφάσεις είναι σημαντικές;

• Ποια είναι η σημασία της πληροφόρησης, προκειμένου να πάρει κάποιος μια καλή απόφαση;

• Ποια είναι η «σωστή διαδικασία» για τη λήψη μιας απόφασης;